İSTANBUL - İzin yönetmeliğindeki değişikliği değerlendiren CİSST Hukuk Danışmanı avukat Esra Erin, izinlerin başsavcısının inisiyatifinden cezaevi idaresine bırakıldığını ifade etti.
Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı, “Hükümlü ve Tutuklulara Yakınlarının Ölümü veya Hastalığı Nedeniyle Verilebilecek Mazeret İzinlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te değişikliğe gitti. Karar, 21 Eylül’de Resmi Gazete'de yayınlandı. Değişikliğe göre, tutuklunun talebi üzerine ikinci derece dahil kan veya kayın hısımlarından birinin ya da eşinin ölümü halinde cezaevi amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığı’nın onayıyla yol süresi hariç 2 güne kadar cenazeye katılma izni verilebilecek. Söz konusu izin, “Soruşturmanın veya kovuşturmanın selameti ve güvenlik bakımından sakınca oluşturmaması” koşuluna bağlandı.
Değişikliği değerlendiren Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Hukuk Danışmanı avukat Esra Erin, izinlerin başsavcısının inisiyatifinden cezaevi idaresine bırakıldığını söyledi.
İNİSİYATİF CEZAEVİNDE
Yönetmeliğin son halinde ciddi değişikliklere gidildiğine dikkati çeken Erin, hukukun düzenlemesi gereken birçok konunun cezaevi idaresinin inisiyatifine bırakıldığını ifade etti. Değişikliğin ani bir şekilde olduğu ve bundan kaynaklı üzerinde durulması gerektiğini söyleyen Erin, daha önce cezaevi ve tutuklulara ilişkin yönetmeliklerde yapılan değişikliklerde sivil toplum, meslek ve demokratik kitle örgütlerinin de görüşlerinin dikkate alındığını kaydetti. Erin, bu değişiklikte herhangi bir örgütün görüşüne başvurulmadığını aktardı.
HUKUKA AYKIRI
Tutukluların izin başvurularının savcıdan önce cezaevi idaresi tarafından değerlendirilmesinin birçok olumsuzluğa yol açacağını ifade eden Erin, "keyfi kararlar" uyarısında bulundu. Değişikliğin ulusal ve uluslararası hukuka aykırı olduğuna dikkati çeken Erin, “Aykırı, çünkü yargısal bir pratik olan cenazeye katılım idari bariyerle karşılaşacak. Yargısal bir pratiği idari bir pratiğe çevirmeye çalışmak, idare hukuku bağlamında görev gaspıdır. Yani bir hapishane idaresi yargının yerine geçerek, yargısal karar veremez veya bu süreçlerde rol oynayamaz" diye konuştu.
İPTAL TALEBİ
Görev gaspının hata olduğunun altını çizen Erin, “İdare hukukunda görev gaspı diye adlandırılan bu durum aslında hukuken de yok hükmündedir. Dolayısıyla hapishane idarelerinin, yetki alanına girmediği bir konuda görüş bildirerek yargı makamlarının nasıl hareket edeceğine ilişkin yön vermeye çalışması yok hükmündedir. Bundan dolayı söz konusu yönetmeliğin iptali gerekir” diye kaydetti.
Erin, Cenevre sözleşmelerinde yer alan "yas hakkına" değinerek, bu hakkın savaş zamanlarında bile tutuklulara tanındığını söyledi. Erin, “Mahpuslar hapsedilmeyle sadece özgürlük haklarından yoksun bırakılabilirler. Onun dışında tüm temel hak ve özgürlüklerin öznesi olmaya devam eden kişilerdir. Dolayısıyla yas hakkı mahpusların da temel haklarındandır ve bu hak yönetmelikle kısıtlanamaz” şeklinde konuştu.
'KEYFİ KARAR' UYARISI
Erin, Ocak 2021'de hayata geçirilen "Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la cezaevi idarelerine çok geniş yetkilerin verildiğini hatırlatarak, “Mahpusların koşullu salıverilme tahliyesi geldiği zaman, mahpusun tahliye edilip edilmeme hususunun değerlendirilmesi de hapishane idarelerine bırakıldı. Bu kısa sürede çok fazla mahpusun tahliyesi keyfi gerekçelerle engellendi. Bu da hapishane idarelerine verilen yetkilerin kötüye kullanıldığını ve bu yetkiye dayanılarak keyfi kararların alındığını ortaya koydu” dedi.
Erin, 30 yıldır tutuklu olan ve “sen bu süreçte az kitap okumuşsun!” denilerek tahliyesi engellenen bir tutuklu olduğunu aktararak, bu değişiklikle de benzer durumların ortaya çıkabileceği uyarısında bulundu. Erin, “Yakını vefat eden bir mahpusun okuduğu kitap sayısı sebebiyle cenazeye katılımı engellenip veya hakkı elinden alınabilir. İşte bu yönetmelik hapishane idarelerinin bu keyfi gerekçelerine kapı araladı” diye konuştu.
MA / Mehmet Aslan