Seçimler öncesi kendisini iyice hissettiren ekonomik kriz, her geçen gün şiddetini daha da arttırıyor. En son TÜİK’in yüzde 15.39 olarak açıkladığı yıllık enflasyon rakamları krizin büyüklüğünü gösteriyor. Gidişatı değerlendiren bütçe uzmanı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, arabanın kontrolden çıktığını dile getirdi. 

 

Yaz aylarında enflasyonun normalde düşüş eğilimde olması gerektiğini ancak TÜİK'in açıkladığı rakamların tam tersi gidişatı gösterdiğini belirten Kozanoğlu, "Meyve, sebze fiyatlarının düşüşü ile ortalama enflasyonda düşük gelir. Bu sefer tam tersi oldu. En fazla sebze, meyve arttı ve tüketici enflasyonunda bir ayda 2,60'ın üzerinde artış oldu. Aslında hükümetin enflasyon hedefinin yüzde 5 olduğunu düşünürsek, bir ayda bir yıllık enflasyonun yarısı kadar artmış oldu. Ve şu anda tüketici enflasyonu yüzde 15'in üzerine çıktı. Bu da emeklilerin, kamu çalışanlarının, özel sektörde çalışan emekçilerin satın alma güçlerinde erozyona uğratan yaşam standartlarını aşağı çeken bir gelişme. Biz çeşitli zeminlerde gidişatın kötü olduğunu söylemiştik. Geçtiğimiz yıllarda enflasyonun yüzde 9-10 civarında seyrettiği zamanlarda dahi tüketici fiyatları düşük olduğu için, özellikle petrol ve ham madde kaynaklı, enflasyonun yukarı sıçrama dinamiğini hükümet ve AKP yetkilileri gözden kaçırdı. Şimdi petrol fiyatları, enerji fiyatları, dünyada ham madde fiyatları da artınca iş kontrolden çıkmış gibi görünüyor. Faizler çok yüksek, enflasyon çok yüksek, cari açık çok yüksek. Bu şartlar altında döviz kuru tutulamıyor. Ne yazık ki iflas etmiş bir iktisat politikası anlayışı 24 Haziran'dan sonra devam edecek gibi görünüyor" diye konuştu. 

 

'YABANCI PARA TL'NİN DEĞER KAYBETMESİNİ BEKLER'

 

Döviz kurlarında ki yükselişi de değerlendiren Kozanoğlu, "Bir ülke cari açıklar açığı veriyorsa ve döviz kazanamıyorsa zaten döviz kuru hareketleri çok oynak olur. Öncelikle ülkede yatırım yapanların, kamu kağıdı alanların mevcut faiz ortamında paradan para kazananların, bunun dolar bazında, Euro bazında, başka paralar bazında karlı olmasını garanti altına almaları gerekiyor. Enflasyon yükselince yüzde 15'in üzerine, Merkez Bankası faiz oranı 17,75, reel faiz düşmüş oldu. Artık yabancı para Türkiye'ye girmek için TL'nin daha değer kaybetmesini bekler. TL'ye güveni iyice azalır. Bunun sonunda da döviz kurları yukarı sıçrar. Bu beklenen bir durumdu. Kaçınılmaz bir şekilde döviz kurları ile enflasyon arasında karşılıklı bir ilişki var. Enflasyon yukarı çıkınca döviz kuru çıkar, döviz kuru yukarı çıkınca da, bu geçirgenlik etkisi nedeniyle enflasyonu etkilemiş olur" diye belirtti. 

 

'EKONOMİ KONTROLDEN ÇIKTI'

 

Kozanoğlu, "Ekonominin kontrolden çıktığını düşünüyorum. Bu kadar yüksek faizle zaten yatırım yapılmaz, zaten istihdam sağlanmaz. Bu kadar yüksek faizle dahi siz enflasyonu kontrol altına alamıyorsanız, döviz kurlarını aşağıya çekemiyorsanız arabanın kontrolden çıktığı anlamına gelir" dedi. 

 

‘KÖTÜYE GİDİŞATI GÖREN HÜKÜMET SEÇİME GİTTİ'

 

Ekonominin kötüye gittiği gören hükümetin erken davranıp bir an önce seçimler yoluyla, bunun yurttaş üzerinde, yurttaşın yaşam standarttı, satın alma gücü üzerinde tam olarak hissedilmeden bir baskın seçim yapmayı planladığını vurgulayan Kozanoğlu, şöyle devam etti: "Kendi açılarından emellerine ulaşmış görünüyorlar. Evet, ekonomide gidişat kötüydü, döviz kurları oynamıştı ama yeterince bu yıkıma doğru giden ekonomik tablonun etkileri yeterince hissedilemeden, yurttaş tarafından yeterince algılanmadan 24 Haziran'da bir seçimle karşılaşmış olduk." 

 

'BORÇ ÖDENMESİ İYİCE ZORLAŞACAK’

 

Faiz artışına gidene kadar döviz kurlarının aşağıya doğru seyretmeyeceğine dikkat çeken Kozanoğlu, değerlendirmelerini şöyle sürdürdü: "Diyelim enflasyonu biraz aşağıya çektiniz, biraz istikrar kazandırdınız bu kadar yüksek faizle borçlanınca devlete bunun reel maliyeti artacak. Faizle borçlarını ödemesi iyice zorlanacak. Geçmişte 'enflasyon kontrolden çıkar, dikkatli olun' diyenler bu bilgiye dayanarak söylüyorlardı. Arabayı çok hızlandırırsanız durdurmaya çalıştığınızda araba takla atar, takla atmasa da lastikleri zarar görür. Bunu diyorduk. Ne yazık ki bir kez daha bizim gibi eleştirel iktisatçıların söylediği doğru çıktı ama demek ki bizler, muhalefet bu durumu yurttaşlarımıza yeterince anlatamamışız ki 24 Haziran'da gelen tehlikeyi tam olarak algılayamamış yurttaşlarımız. Bir kez daha bu yanlış iktisadi politika anlayışına zaman kazandırmış oldular." 

 

'BÜYÜME EKSİYE DÖNEBİLİR’ 

 

Kriz denilince akıllara 1994, 2001'deki krizler gibi bir günde ortaya çıkan krizlerin toplumun aklına geldiğini ifade eden Kozanoğlu, şunları söyledi: "Zaten bir kriz içerisindeyiz, zaten enflasyon aldı başını gitti, işsizlik zaten yüzde 10'un üzerinde, cari açık zaten yüzde 7'lere dayandı. Ne olur? Bunun sonucunda yılın 3 aylık döneminde, Temmuz'dan Eylül'e olan kadarki döneminde, sonra Ekim'den Aralık'a kadar olan son üç aylık dönemde ekonomi çok ciddi bir şekilde yavaşlar. Hatta durma noktasına gelebilir, eksi büyüme noktasına geçilebilir. İnsanların satın alma gücü azalır. Böyle olunca ister istemez enflasyon hafif istikrar kazanır, bu kadar fazla sıçramaz. İnsanlar borçlanmak istemedikleri için faizleri bir parça aşağı çekme imkanı olur. Ama ekonominin büyümediği, hala enflasyonun yüksek olduğu bir döneme doğru adım atmış oluruz. Hem enflasyonun yüksek olduğu, hem de durgunluğun olduğu, ne yazık ki Türkiye öyle bir döneme doğru gidiyor.” 

 

MA / Yasin Kobulan