Kürtlerin “Daye Xanim” dediği Mina Qazi’nin ölümünün üzerinden 20 yıl geçti. 1946 yılında ilan edilen Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşunda öncü rol oynayan Mina Qazi, Kürt kadın mücadelesinin önemli mihenk taşlarından. 

 

Mina Qazi, 1908 yılında İran’ın Mahabad şehrinde dünyaya geldi. Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Qazi Mihemmed ile 19 yaşında evlenen Mina Qazi, doğduğu toprakların baskıcı güçlerden arınması için zorlu bir mücadele verdi. 

 

Mina Qazi, Kürtlerin hakları için birçok ilklere de imza attı. Mahabadlı kadınların bilinçlenmesi için gece gündüz demeden çalıştı, mahalle mahalle, ev ev, sokak sokak gezerek kadınları örgütledi. Kadınların “başlık parası” karşılığında çocuk yaşta evlendirilmesine karşı çıkarak, kadınların kendi hayatlarına kendilerinin karar vermesi gerektiğini savundu. Kadınların düşüncelerini özgür bir şekilde ifade etmelerini gerektiği yönünde örgütleme çalışması yapan Mina Qazi, nerede bir kadın sorunu varsa hemen çözüm bulurdu. 

 

KÜRT KADIN BİRLİĞİNİ KURDU 

 

Kadınların erkeğin belirlemeleriyle giydirilen ölçütlerin her zaman karşısındaydı. Kadınların güç birliğiyle zorlukların üstesinden geleceğine inanan Mina Qazi, 14 Mart 1946’da “Yekiti Afretani Jinen Kürdistan”ı (Kürt Kadın Birliği) kurdu ve birliğe başkanlık etti. Mina Qazi, kadınların ideolojik olarak eğitim alamamalarını mücadele anlayışının en büyük eksikliği olarak görüyordu. Ve bu yüzden kadınların okuma yazma öğrenebilecekleri eğitim merkezleri açtı.

 

KÜRTLERİN ‘DAYÊ XANIM’I’

 

Kürtler, O’na, “Dayê Xanim” (Hanım Anne) derdi. Çünkü, o doğup büyüdüğü toprakları tıpkı çocuğu gibi sarıp sarmalar ve hiç bırakmazdı. Halkıyla sürekli iç içeydi Mina Qazi. Lider tavırları takınmayan Mina Qazi, aynı yurtsever anlayışı çocuklarına da aşıladı. İsmet, Elif, İffet, Münir, Fevziye, Süheyla, Pervin ve Meryem adında 8 çocuğu olan Mina Qazi, mücadele vererek kazandıkları Mahabad’ın değerini her zaman onlara anlattı. 

Mina Qazi, kasasındaki tüm altın ve paralarını Mahabad’ın gelir kasasına bağışladı. Bu durumdan etkilenen Mahabadlı kadınlar da altınlarını ülkenin bankası için verdi.  

 

Mahabad, kuruluşundan bir süre sonra tekçi zihniyetin baskıcı saldırılarına uğradı. Cumhuriyetin ilanının ardından dış güçlere kaşı savaşan Mahabad, 17 Aralık 1946 tarihinde yıkıldı. 

 

MAHABAD’I TERK ETMEDİ 

 

Bu sırada Qazi Mihemed için İran rejimi idam fermanı çıkardı. Ailenin bütün bireyleri yakınları, akrabaları, İran rejiminin gizli açık hedefi olmasına rağmen Mina Qazi, Mahabad’dı terk etmedi ve mücadelesine kaldığı yerden devam etti. 

 

Sürgündeki kızları İffet Qazi, İsveç’te İran İslam Cumhuriyeti’nin içinde olduğu bombalı bir saldırı sonucu 1988’de öldürüldü. Mina Qazi, 85 yaşında tutuklandı ve sayısız işkenceden geçti; fakat mücadelesinden taviz vermedi. 

Kürtlerin birliğini her şeyden önde tutan Mina Qazi, her şeyden çok sevdiği Mahabad’da 1998 yılının 28 Şubatı’nda yaşamını yitirdi. Dönemin İran rejimine karşı halkı için mücadele eden Mina Qazi, topraklarda ölme yeminini yerine getirdi ve o çok sevdiği toprağında gömüldü. 

 

Mina Qazi’nin mirasını devralan Efrinli kadınlar da tıpkı yarım asır önceki gibi topraklarını terk etmemek de diretiyor.