HABER MERKEZİ - Fikret Başkaya’nın "Eko-Sosyalist Paradigma: Komünist Topluma Giden Yol" kitabı, mevcut sistemi anlayabilmek için okurun ufkuna katkı sunuyor. Başkaya, sosyal mahiyetteki sorunlar ile ekolojik sorunların iç içe olduğunu belirterek hem nedenleri hem de çözüm yolları üzerinde duruyor.
Emperyalizm, kolonyalizm, “azgelişmişlik”, kalkınma ve kapitalizmden sosyalizme geçiş temaları üzerine çalışmalar yürüten, 1991'de Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi iken yazdığı Paradigmanın İflası kitabı nedeniyle yargılanan ve 20 ay hapis ve para cezasına çarptırılarak üniversite ile ilişkisi kesilen Yazar Fikret Başkaya, kitap ve makalelelerin yanı sıra çok sayıda kitabın çevirisini ve onlarca kitabın da editörlüğünü yaptı.
Özgür Üniversite’nin başkanlığını yapan ve orada dersler veren Başkaya'nın son kitabı "Eko-Sosyalist Paradigma: Komünist Topluma Giden Yol" Yordam Kitap Yayınevi’nden çıktı. Kitap, ekolojik ve sosyal sorunlara odaklanıyor.
Fikret Başkaya, son kitabıyla ekolojik sorunların mevcut sistem içinde neden çözülemeyeceğini ve sosyal mahiyetteki sorunların ekolojik yıkımdan ayrı tutulamayacağını ayrıntılı bir şekilde ele alıyor. Bunun altını kitaptaki şu cümlelerle çiziyor:
“Büyüme, kalkınma, ilerleme, modernleşme, ‘muasır medeniyeti yakalama’ adına doğa tahrip ediliyor. Son dönemde yıkım daha da derinleşti. Artık kapitalizm yeteri kadar yeni değer yaratamıyor. Çözümü doğayı yağmalamakta, talan etmekte, canlıyı metalaştırmakta görüyor. Fakat yağmalanan sadece doğa değil, süreç bütçenin ve hazinenin de yağmalanmasıyla yol alabiliyor… Doğa tahribatına yoksullaşma eşlik ediyor. Netice itibariyle ikili bir yoksullaştırma söz konusu… Bütünü oluşturan unsurlardan birine odaklanarak, temeldeki sorunlar savsaklanıyor. Oysa gerçek bütündedir, hakikat bütündedir. Temel dinamikler, genelleşmiş rekabetçi sistemin eleştirisi es geçildiği sürece, şeylerin gerçeğine nüfuz etmek mümkün değildir. Oysa ortada ‘gerçekte var olan kalkınmadan’ başka bir şey yok. Ve gerçekte var olan kalkınma da ekonomik savaş, doğanın yağmalanması, ekolojik yıkım, iklim krizi, sosyal çürüme, farklı kültürlerin yok olmasıdır… Aslında köklü, radikal bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var.”
“Modernite, "İlerleme İdeolojisi", "Kapitalizm”, “Büyümenin Öteki Yüzü: Ekolojik Yıkım”, “Eko-Sosyalist Paradigma Zamanı” ana başlıkları altında geniş bir tartışma yürüten Yazar, komünist topluma giden yolu güncel olaylar ve yıkımlar üzerinden tarif ediyor. Eko-sosyalist paradigmayı, radikal bir kapitalizm eleştirisi üzerinde temellendiren ve bunu alternatif bir toplumsal düzen projesinin olmazsa olması olarak değerlendiren Fikret Başkaya, kapitalist dünya sisteminin bir dizi kriz sarmalına hapsolduğunu ve çözümü geçmişte aramanın zorlama olduğunu vurguluyor:
“Eğer bir uygarlık krizi ortaya çıkmışsa, kapitalizm tarihsel ömrünü doldurmuşsa, potansiyelini tüketmişse, yenisini keşfetmekten başka çare yok demektir. Neden başka türlü yapmaya, başka şey yapmaya cüret edilmesin?... Artık 19’uncu ve 20’nci yüzyılda olduğu gibi kapitalizm karşıtı mücadelenin yegane aktörü işçi sınıfı değil. Sahnede yeni aktörler belirmekte…”
Mevcut sistemi anlayabilmek için okurun ufkuna katkı sunan kitap, Daniel Tanuro’nun “kötümser olmak için artık çok geç” sözüyle bitiyor.
FİKRET BAŞKAYA
Fikret Başkaya, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye Bölümü’nden mezun oldu. Fransa’nın Paris (Sorbonne) ve Poitiers üniversitelerinde emperyalizm, kolonyalizm, ‘azgelişmişlik’, kalkınma ve kapitalizmden sosyalizme geçiş temaları üzerine çalışmalar yaptı. 1991’de öğretim üyesiyken Paradigmanın İflası kitabı nedeniyle yargılandı. 20 ay hapis ve para cezasına çarptırıldı. Üniversite ile ilişkisi kesildi. Türkiye Ortadoğu Forumu Vakfı’nı kurdu. Kurucularından olduğu Özgür Üniversite’yi bu vakfın çatısı altına aldı. 1999’da yazdığı bir makaleden dolayı 15 ay hapis cezası aldı ve cezaevi yattı. Çok sayıda kitap ve makalenin yazarı olan Başkaya, Fransızca ve İngilizce’den birçok kitabın çevirisini yaptı.
MA / Abdurrahman Gök