İstanbul Sözleşmesi'nin 10'uncu yılı: Çekilme imzalamamaktan daha endişe verici

  • kadın
  • 09:09 10 Mayıs 2021
  • |
img
ANKARA - GREVIO’nun ilk başkanı Prof. Dr. Feride Acar, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararını sözleşmeyi imzalamamaktan daha endişe verici olarak yorumlarken, EŞİK gönüllüsü Zelal Ayman ise kadın örgütleri olarak konuyu gündemde düşürmeyeceklerini söyledi.  
 
Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin imzaya açıldığı 11 Mayıs 2011’in üzerinden 10 yıl geçti. Sözleşmenin taslağı, 7 Nisan 2011’de Strazburg’ta yapılan Avrupa Konseyi Bakan Yardımcıları toplantısında kabul edildi. Ardından İstanbul’da gerçekleşen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 11 Mayıs 2011 tarihindeki toplantısında imzaya açılarak, İstanbul Sözleşmesi olarak anılmaya başlandı.
 
İMZALAYAN, ONAYLAYAN VE ÇIKAN İLK ÜLKE
 
Türkiye, 11 Mayıs 2011'de sözleşmeyi ilk imzalayan ve 24 Kasım 2011'de Meclis’te onaylayan ilk ülke oldu. Sözleşmeyi ilk imzalayan ülke olan Türkiye, çekilme kararını da ilk açıklayan ülke oldu. Türkiye’nin sözleşmeden çekilme kararı, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla gece yarısı verildi. Çekilme kararını Avrupa Konseyi Genel Sekreterliği’ne bildiren Türkiye hakkında Genel Sekreterlik kararın 1 Temmuz itibariyle yürürlüğe gireceğini belirtti.
 
GREVIO
 
Sözleşmeni imzalanmasının ardından taraf devletlerin vermiş oldukları teahhütleri izleme ve denetleme komitesi olan “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddette Karşı Eylem Uzmanlar Grubu” (GREVIO) kuruldu. GREVIO’nun ilk 10 üyesi 4 Mayıs 2015’te seçildi ve 21-23 Eylül 2015 tarihlerinde Strazburg’ta ilk toplantısını gerçekleştirdi. Komitenin başkanlığını 2015-2019 arasında iki dönem Prof. Dr. Feride Acar sürdürdü. Komite ilk ülke değerlendirmelerine 2016’da başladı. 3 Temmuz 2017’de GREVIO Türkiye'ye ilişkin ilk raporunu yayımladı. Raporda atılan olumlu adımlar için memnuniyet dile getirilirken, kadına yönelik şiddeti sonlandırmak için yasal düzenleme, politika ve tedbirlerdeki eksikliklere vurgu yapıldı ve bu kapsamda sözleşmenin daha etkin uygulanması için öneriler sunuldu.
 
6284 SAYILI KANUN
 
Sözleşmenin kabulü Türkiye’de aile içi şiddetin önlenmesine yönelik ilk kanun olan 4320 sayılı “Ailenin Korunması Hakkındaki Kanun”daki yetersizlikler sivil toplum örgütleri ve kadın hareketinin çabasıyla değiştirildi. 8 Mart 2012 tarihinde 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun”  Meclis’te oy birliğiyle kabul edildi ve 20 Mart 2012’de yürürlüğe girdi. 4320 sayılı kanunda şiddetin tanımı belli değildi. 6284 sayılı kanunda şiddet; “kişiye, fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren, fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranış” olarak tanımlandı. Şiddetin tanımının yanı sıra pek çok yeni düzenleme getirilerek 3 maddelik 4320 sayılı kanun 6284 sayılı kanunla 48 maddeye çıkarıldı.
 
GERİ ÇEKİLME KARARINA TEPKİ 
 
Sözleşmeden 20 Mart’ta çekilme kararı aldı.Geri çekilme kararı pek çok kesim tarafından kabul edilmedi ve hukuksuz olduğunu yönünde tepkilere neden oldu. Türkiye’deki muhalefet partiler, yabancı devlet başkanları, Avrupa Konseyi, kadın ve LGBTİ örgütleri, STK'lar ve hem Türkiye içinde hem de yurt dışında pek çok kesim tarafından eleştirildi. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejcinovic Buric, kararı “yıkıcı haber ve Türkiye'de ve yurtdışında kadınların korunmasını tehlikeye atan büyük bir gerileme” olarak nitelendirdi. Kararın iptali ve yürütmenin durdurulması için pek çok dava açıldı.
 
Sözleşmenin 10’uncu yılında İstanbul Sözleşmesi’nin etkili bir biçimde uygulanmasını sağlamak amacıyla kurulan GREVIO’nun ilk başkanı ve Birleşmiş Milletler (BM) Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığı Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) komitesi eski üyesi Prof. Dr. Feride Acar ve Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) gönüllüsü ve Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Derneği çalışanı Zelal Ayman sorularımızı yanıtladı.
 
İMZALAMAMAKTAN DAHA KÖTÜ
 
Prof. Dr. Feride Acar, çekilmenin ülkenin genel görünümü açısından olumsuz bir etkisi olacağının açık olduğunu belirtti. Bunun insan hakları için temel bir sözleşme olduğunu vurgulayan Acar, “İstanbul Sözleşmesi özellikle kadınların şiddetten korunmasına, yaşamalarına ilişkin bir sözleşme. Türkiye'nin başta bu sözleşmeye tarafken, sonradan çıkması kanımca olumsuz olarak yorumlanacak bir durum. Hatta bu baştan İstanbul Sözleşmesi’ni imzalamamaktan daha endişe verici olarak dahi yorumlanabilir. Dolayısıyla kadınlar açısından olası tehlikeli sonuçların yanında bu durumun olumsuz bir görüntü ve imaj yaratacağı da beklenir” ifadelerini kullandı.
 
ENDİŞE VERİCİ  
 
Sözleşmenin sadece bir ülkeye özgü hazırlanmadığını hatırlatan Acar, “Bu bir Avrupa sözleşmesi ve bütün Avrupa’da sorun olan bir konuya ilişkin bir sözleşme. Bu sorun da kadına yönelik şiddet. Şiddet bütün dünya için sorun. Ama Türkiye için de ciddi sorun olduğu hepimizin bildiği bir durum. Dolayısıyla bu sözleşme; devlete bu sorunla başa çıkmak için yol gösteren, devleti neler yapılması gerektiğine yönelik olarak yönlendiren çok ciddi bir yardım aracı. Bundan çekilmenin bir takım olumsuz sonuçlar getirebileceği açıktır. Ne getirdiğini tam olarak görmedik, ne olup olmayacağını şu anda bilmiyoruz. Ama bu adım olumsuz gelişmelerin önünü açabilir, ki bu da çok endişe edilmesi gereken bir durumdur. Bundan sonra yaşanacakları, uygulamaları çok sıkı ve yakından takip etmek lazım” dedi.
 
GERİYE GİDİŞ
 
Kararı “olağanüstü geriye dönüş” olarak değerlendiren Zelal Ayman, “Çünkü sözleşme, şiddet ve ayrımcılığın başta kadınlar ve erkekler olmak üzere, toplumsal kesimler arasındaki iktidar ve güç ilişkilerine dikkati çekiyor. Yani ayrımcılık ve şiddetin temelde bu iktidar ve güç ilişkilerinin eşitsizliğinden kaynaklandığını savunuyor. Dolayısıyla son 100 yılın feminist bilgi ve mücadele birikimini yansıtan bir sözleşmeden söz ediyoruz. Temelinde başta kadınlar olmak üzere ötekileştirilen, iktidar ilişkileri kapsamında ezilen kesimlerin korunmasını, şiddet ve ayrımcılıktan azade olarak yaşayabilmenin koşullarının nasıl olması gerektiğini anlatıyor” şeklinde konuştu.
 
BÜYÜK KAYIP
 
Sözleşmenin Türkiye gibi Müslüman çoğunluklu ülkeler açısından önemli bir felsefeye sahip olduğuna vurgu yapan Ayman, “Bu felsefe ve ruh, ‘insanlar eşittir, eşitlik önemlidir’ der ve eşitliğe giden yolda yapılması gerekenleri sıralar. Müslüman yoğunluklu ülkeler içerisinde Türkiye gibi kadın ve çocuk hakları açısından kazanılmış yasal hakların bulunduğu benzer başka bir ülke neredeyse yok. Sözleşme bu açıdan çok büyük bir aşamaydı Türkiye için. Bunun geriye alınması ‘biz eşitlik perspektifinden, eşitliğe inanan yaklaşımdan geri adım atıyoruz’ anlamına geliyor” ifadelerini kullandı. Sözleşmenin taraf devletlere sorumluluklar yüklediğini de hatırlatan Ayman, “Ev içinde erkek de olsa şiddete uğrayan herkes için, en önemlisi kadın ve çocuklar için, LGBTİ’ler, mülteci, engelli kadınlar için çok önemli bir sözleşme. Tüm bunlardan geri adım atmak çok büyük bir kayıptır” diye belirtti.
 
6284 SAYILI KANUN 
 
İstanbul Sözleşmesi’nin imzalanmasının ardından şiddete karşı daha kapsamlı ulusal bir yasanın oluşması için bir süreç başladığını hatırlatan Ayman, “Biz o zamanlar bu konuda kampanya yürüten ‘Şiddete Son Kadın Platformu’ olarak imzalanmış İstanbul Sözleşmesi’nin felsefesine ve ruhuna uygun yeni bir yasa çıkarılmasını istedik. Bunu da büyük oranda başardık. 3 maddelik 4320 sayılı kanunu 48 maddeye çıkardık 6284 sayılı kanunla. Bunların hiçbiri tesadüf değildi ve hepsi birbiriyle ilişkili bir stratejinin ürünüydü. Bu bakımdan Mayıs 2011’de imzalanıp 24 Kasım 2011'de parlamentoda oy birliğiyle kabul edilmiş bir sözleşmenin 10 yıl sonra hukuka uygun olmayan bir şekilde feshedilme girişimi olağanüstü geriye gidişi ifade ediyor” şeklinde konuştu.
 
Sözleşmeden geri çekilemeye yönelik söylemlerin arttığı bir süreçte tehlikeyi fark edip EŞİK’i kurduklarını aktaran Ayman, şunları söyledi: “Daha çekilme kararı verilmeden biz eylemsellik içindeydik. İstanbul Sözleşmesi gibi temel bir sözleşmeye yönelik saldırıya karşı bizim de topyekun bir cevap vermemiz gerektiğini düşünerek, daha geniş bir cepheden örgütlenmemiz gerektiğine inanarak EŞİK Platformunu kurduk ve o zamandan beri de eylemlilik halindeyiz. Sözleşmeyi tekrar geri almak istiyoruz ve bunu sürekli gündemde tutacağız. Gerek Türkiye gerekse bölgesel düzeyde pek çok grup ve platform birlikte hareket ediyoruz. Biz kadın örgütleri olarak vazgeçmeyeceğiz ve sözleşmenin Türkiye gündeminde kaybolup gitmesine izin vermeyeceğiz.”
 
MA / Zemo Ağgöz

Diğer başlıklar

02/07/2025
23:32 Demokratik Toplum Buluşmaları devam ediyor
22:50 Festivalde çocuklar için çanta boyama atölyesi düzenlendi
22:11 Çetin Arkaş cezaevinden çıktı
21:47 'Madımak'la yüzleşilmeden demokratikleşme olmaz'
21:26 Çetin Arkaş tahliye edildi
21:10 Mustafa Karasu: Devlet içinde bir kesim süreci bozmak istiyor
20:10 Gençlerden 'Suruç Katliamı' anması için bildiri
19:44 Zeynep Kınacı, Ekin Wan ve Sema Yüce anıldı
19:36 Giresun'da maden tepkisi
19:28 Emekliler: Direniyoruz
18:45 Silopya Belediye Eşbaşkanı kesin ihraç istemiyle disipline sevk edildi
18:21 HDP'li Doğan Erbaş hakkında tahliye kararı
18:11 Antakya'da yangın kontrol altına alındı
17:52 DEM Parti Madımak için araştırma komisyonu istedi
16:55 18 meslek örgütü: Gazetecileri serbest bırakın
16:49 Meclis’te ‘Ayrımcılığın Önlenmesi Komisyonu’ kuruldu
16:43 Leman soruşturmasında 4 tutuklama
16:43 Pakistan’ı muson yağmurları vurdu: 64 ölü
16:29 Rapor: Aborjinler soykırıma uğradı
15:19 Ege'de orman yangınları
15:16 Şirnexliler bakanlık önünde: Baraj projeleri iptal edilsin
14:51 Özel: Akın Gürlek'le yarışan onunla birlikte hesap verir
14:50 DFG ve MKG’den Zeynep Durgut’a dayanışma ziyareti
14:22 Leman soruşturmasında 4 kişi hakkında tutuklama talebi
14:09 İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı işbirliğini askıya aldı
14:09 Gemlik'te 4.3 büyüklüğünde deprem
13:42 Çocuğu tecavüz davasında 'tutukluluğa devam' kararı
13:30 Amed Barosu’ndan Yargıtay’a Nevzat Bahtiyar başvurusu
13:27 Hastanede zihinsel engelli çocuğa tecavüz
12:57 Hedef gösterilen Leman'a mali soruşturma
12:53 İzmir'deki yangın kontrol altına alındı
12:52 Halide Türkoğlu Meclis’e yapılacak yürüyüşe çağrı yaptı
12:32 Avrupa’dan gelen heyet: Öcalan koşulsuz serbest bırakılmalı
12:26 Agirî İl Genel Meclisi kentteki usulsüzlükleri açıkladı
11:45 Tecavüze maruz kaldıktan sonra intihara sürüklenen çocuğun duruşmasına çağrı
11:21 Madımak Katliamı anması: Komisyon kurulup, özür dilenmeli
11:16 Trump’tan Gazze açıklaması: İsrail ateşkesin şartlarını kabul etti
11:15 İran’da Beluc kadınlara saldırı: 1 ölü, 11 yaralı
10:32 Madımak Katliamı 32. yılında: Adalet için yüzleşme gerekiyor
10:31 'İzBB'ye dönük operasyon Kent Uzlaşısı'na saldırıların devamıdır'
10:31 Öcalan'dan Avrupa heyetine mesaj
09:17 Antalya cezaevlerinde hasta tutsakların durumu ağırlaşıyor
09:16 Sekasur’da direniş sürüyor: Doğaya zararın telafisi olmaz
09:14 İktidarın hedefi bu kez kıyılar
09:13 Kadınlar sürece dair taleplerini Meclis'e iletecek
09:11 'Anız yangınları felakete yol açıyor'
09:09 Mexmur'da ambargo: Hastaların tedavisi engelleniyor
09:08 İran'da Kürtlere baskı arttı: Özerklik talebi bastırılıyor
09:06 Erdîş festivaline katılan gençler: Kültürümüzü özgürce yaşamak istiyoruz
09:05 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri: Mirası ilham oldu
09:05 Gimgim festivalinden: Özgür kadın özgür toplum demektir
09:04 Mutabakat sonrası Serêkaniyê, Girê Spî ve Efrîn'de son durum
09:03 Îdir Barosu Başkanı Tutulmaz: İktidar her adıma karşılık yasal adım atmalı
09:02 'Emekçiler sürecin öznesi olmalı'
09:00 02 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:17 ‘Madımak’ta adalet sağlanamadı’
01/07/2025
23:31 MİT Başkanı İbrahim Kalın Hewlêr'i ziyaret etti
23:23 'Jin, jiyan, azadî' diyen yönetmen yeniden gözaltında
23:07 Tetwan'da binler festival konserinde buluştu
22:48 Gözaltına alınan 23 öğretmen serbest bırakıldı
22:15 Amed, Agirî ve Êlih'te halk buluşmaları: Devlet şeffaf davranmalı, adım atmalı
21:43 Çiğdem Doğu: Kürt halkı kendi kendini yönetmeli
Ayten Dêrsim: Her mahallenin komünü olmalı
21:34 Emekçiler 'Kayıma karşı ne yapmalı' sorusunu tartıştı
20:52 Torun: Meclis sürecin yasal düzenlemelerini bir an önce hayata geçirsin
20:28 Mêrdîn'de Demokratik Toplum bulaşmalarının startı verildi
20:17 Cizîr’de kadın katliamlarına karşı yürüyüş
20:00 Hindistan'da fabrikada patlama: En az 36 işçi yaşamını yitirdi
19:55 Orman yangıları nedeniyle 50 binden fazla kişi tahliye edildi
19:41 Amed'de bir kadın katledildi
19:26 KESK İzmir Şubeler Platformu'ndan gözaltı protestosu
19:13 Bakırhan, Avrupa'dan gelen heyetle bir araya geldi
18:45 İHD: Yangına müdahaledeki gecikme yaşamı tehdit ediyor
18:29 Seferihisar'da yangın: Başkandan yardım çağrısı
18:12 Kayyım protestolarında 5 tahliye
17:53 Özel'den 'Leman' açıklaması: Saygısızlığa da linçe de izin vermem
17:35 Sekasur'da başlatılan çadır nöbeti devam ediyor
17:21 Öğretmenler yürüyüşünde 23 gözaltı
17:05 HDK'den Leman açıklaması: İfade özgürlüğünü savunacağız
16:49 Erdoğan: Mizah kisvesiyle yapılan açık bir kışkırtmadır
16:24 Reşat Aşan ilk duruşmada tahliye edildi
16:24 Petrolün içme suyuna karıştığı köyde inceleme yapıldı
16:23 İzmir’deki gözaltılara tepki
16:18 DEM Parti komisyon taslağını Kurtulmuş’a sundu
16:14 İzmir'de 10 bin hektar alan yandı
15:45 İran’da altı ayda 424 kişi idam edildi
15:21 DEM Parti’nin komisyon için sunacağı taslağın detayları
15:06 Beyoğlu’nda provakatif buluşma
15:01 İHD Ankara Gençlik Komisyonu kuruldu
14:47 CHP kurultayı davasında ‘görevsizlik’ kararı kaldırıldı
14:45 Tarım Orkam-Sen TİS taleplerini açıkladı
14:37 Emekliler TÜİK’e yürüdü: Artık yeter
14:33 Nimet Tanrıkulu’nun davası eksik hususlar gerekçesiyle ertelendi
14:20 Tülay Hatimoğulları’ndan TESK’e ziyaret
14:18 Avrupa’dan gelen heyetten DEM Parti'ye ziyaret
14:01 IFJ: Hong Kong’da basın özgürlüğündeki sorunlar sürüyor
13:54 Dumlu Cezaevi'ndeki tutsaklara soruşturma
13:52 Leman dergisine erişim engeli
13:48 Leman dergisi çalışanlarının emniyetteki ifadeleri tamamlandı
13:47 Gemlik’te 3.0 şiddetinde üçüncü deprem
13:41 Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nde kritik hafta
13:24 İran: ABD güvence vermezse müzakere yok
13:21 İstanbul'un enflasyonu belli oldu
13:17 Erxenî’de şüpheli ölüm
13:11 Gemlik'te 4.2 büyüklüğünde deprem
13:08 İmamoğlu: Bu ülke kumpaslarla uyanmak zorunda değil
13:08 31 yılın ardından ‘Herne Pêş’ marşıyla karşılandı
13:06 DAD'tan Madımak açıklaması: Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulsun
12:50 Bakırhan: Komisyon kurulsun, demokratikleşme adımları atılsın
12:30 Avrupa’dan gelen heyetten Öcalan ile görüşmek için dilekçe
12:20 Bakan Yumaklı’dan yangınlara dair açıklama
12:04 Gemlik'te deprem
11:28 Bahçeli LeMan Dergisi’ni hedef aldı
11:19 Hatay’da yangın yayılıyor: 27 uçak, 105 helikopter nerede?
11:18 AB’nin dönem başkanlığı Danimarka'ya geçti
11:17 Elkê'de 3 bölgeye girişlere yasak
11:17 DEM Parti: Muhalefeti bastırmaya yönelik her yaklaşımın karşısındayız
10:58 Fotoğraf yarışmasında dereceye girenlerin ödülleri verilmedi
10:53 ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırdı
10:52 Beyoğlu'nda gösteri ve yürüyüşler bir gün yasak
10:51 İstanbul'un 24 ilçesinde 8 saatlik elektrik kesintisi
10:49 Türkdoğan: Komisyon kurulursa siyasi ve hukuki zeminin önü açılacak
10:34 IHRNGO: Yeni yasa casusluk suçlamalarıyla idam riskini arttırıyor
10:13 Manisa'nın 3 ilçesinde orman yangını
09:40 İzmir'deki orman yangını 3'üncü gününde
09:25 Bayındır: Küresel gelişmeler Ulusal Kongre'yi zorunlu kılıyor
09:22 Gimgim’de kadınlar kültür, doğa ve özgürlük için buluştu
09:13 Feride Eralp: Kadınların özgür olduğu bir barış için çalışalım
09:12 Antakya'da yangın sürüyor
09:11 Tutsakların turşusuna 'stok' gerekçesiyle el konuldu
09:10 Hesandîn'de ÇED'siz faaliyet: Geri dönüşü zor tahribat uyarısı
09:08 Fatma Bostan Ünsal: Söylem dışında siyasi ve hukuki adımlar atılmalı
09:07 Riha'da çocuğa tecavüz davasının duruşması görülecek
09:06 Baro başkanları: TBB yasa izleme ve gözlem heyetleri kurmalı
09:05 Rozerin Çukur’un ailesinden AYM’ye tepki: Adaleti bulamadık
09:05 Seferi Yılmaz: Savaş rantçılarına karşı herkes barış için çalışmalı
09:02 Yazar Taç: Sürece sıkı sıkıya tutunalım
09:00 01 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:45 İzmir'de CHP'lilere operasyon: Tunç Soyer gözaltına alındı
00:23 Tetwan festivali: Biz kadınlar sürece hazırız
30/06/2025
23:56 LeMan'ın Beyoğlu'ndaki binasına saldırı
23:43 LeMan: Sürülen lekeyi kabul etmiyoruz
23:23 Amed’de Demokatik Toplum Buluşmaları: Daha çok örgütlenmeliyiz
22:36 Agirî’de Demokratik Toplum Bulaşmaları sürüyor
22:29 Trump, Suriye'ye yaptırımların hafifletilmesine ilişkin kararname imzalayacak
22:23 Leman dergisine 'karikatür' soruşturması
22:18 Hasta tutsak Ayık için çağrı: Sağlık hakkına erişimi sağlansın
22:07 Kadın festivali Xecê ve Beser Şahin konseriyle sona erdi
21:39 ‘Nemrut Krater Gölü ve Kalderası tehdit altında’
21:36 Riha’da gerçekleştirilecek 250 halk buluşmasının startı verildi
21:31 Leyla Dolaş'ı katleden fail tutuklandı