Türkiye’de 1980 sonrası “göç politikaları”nın bölgede yoğunlaştırılmasıyla beraber 90’lı yıllarda binlerce köy boşaltıldı. 90’lı yıllarda köylerin boşaltılmasının ardından yıllar sonra 2013-2015 tarihleri arasında tekrar köylere dönüşler başladı. Dağlık bölgedeki köylerde köylüler ilkbaharda giderek, yaz sonuna kalıp, kışın tekrar şehre dönüyordu. Bölgede 2016’dan sonra tekrar “Güvenlik politikaları” adı altında yürütülen operasyonlardan dolayı köylüler bir kez daha köylerini terk etmeyle karşı karşıya kaldı.

 

Cudi Dağı’nın eteklerinde bulunan birçok köylü kışın şehirde, bahar ayıyla beraber köye dönerek, tarlalarını ekiyor, bahçe ve meyve ağaçlarının da bakımını yapıyor. Son iki yılda bölgede arttan operasyonlar ve Valilik tarafından ilan edilen yasaklar nedeniyle Şırnak’ın Cifanê, Gilindor, Akêt ve Nêvava köylerinde yaşayan köylüler, köylerine dönmekte zorlanıyor. Valilikten alınan izinlerle köylerine girebilen köylüler, son dönemde izin belgeleri almalarına rağmen, çoğu kez askerler geçişlerine izin vermiyor. 

 

KÖYE GİTMEK YASAK

 

Şırnak’a 20 Cizre’ye ise 40 kilometre uzaklıkta bulunan Cifanê köyü sakinleri birçok kez Valilik’ten aldıkları izne rağmen jandarma tarafından köye girişlerine izin verilmedi. Ektikleri bağ ve bahçeler de sulanmadığı için kurumaya yüz tuttu. Köylülerin geçişine izin verildiğinde de saatlerce askeri kontrol noktalarından bekletildikten sonra izin veriliyor. Bin bir zorlukla köye giden köylülere akşama kadar köyde kalmalarına izin veriliyor. 

 

90’lı yıllardan sonra bir kez daha tamamen köylerinden göçertilmeye çalışıldığını belirten kadınlar, bölgenin insansızlaştırılmak istendiğine dikkat çekti. 

 

İZİN YOK

 

Cifanê köyünün 90’lı yıllarda yasaklandığı için Cizre’ye göç ettiklerini anlatan Zeynep Tunç, 2 yıldır köye gidiş-gelişlerde çok ciddi sorunlarla karşılaştıklarını belirterek, askeri arama noktalarında keyfi bir şekilde saatlerce bekletildiklerini söyledi. Tunç, “2 yıldır askerler tarafından köyün girişinde arama noktası kurulmuş, köyümüze gitmemiz engelleniyor. Aynı zamanda köyün etrafında bulunan tepelere de askeri kuleler yapılmış. Askerler, ‘Valilikten izin almadan köye giriş yapamazsınız’ diyor. Köye kaç kişi gideceksek tek tek hepsinin ismini listeleyip Valilik’ten izin almak zorunda kalıyoruz. Kentlerde yaşıyor olabiliriz ama yıllardır geçimimizi köyden sağlıyoruz. Bağ ve bahçelerimiz, evimiz, ekinlerimiz köydedir. Valiliğin izin belgesine rağmen bazen bizi saatlerce bekletiyorlar ve çoğu zaman köye bizi almıyorlar” dedi.

 

‘KÖYE GİDEMEDİK’

 

Köye gitmek için izin belgelerinin olmasına rağmen jandarmanın engellemeleriyle karşılaştıklarını söyleyen Tunç, “Araçta bulunanlardan bir kişinin ismi listede yoksa jandarma kuyrukta bekleyen bütün araçları geri gönderiyor. Geçen hafta çocuklarımızı köye götürüp 2 gün kalmak istedik. Valiliğin izni olmasına rağmen izin vermediler. Köye gitmeden geri dönmek zorunda kaldık.” diye konuştu.

 

AĞAÇ BIRAKMADILAR

 

Köylerinin insansızlaştırılmaya çalışıldığına dikkat çeken Tunç şunları kaydetti: “Köye gidişlerin engellemesiyle birlikte hem bölgedeki ağaçlar kesilmeye başlandı hem de yangılar çıkıyor. Köyde gölgesinde oturabileceğimiz tek bir ağaç bile bırakmadılar. Son 2 yıldır tek işleri ağaç kesmek olmuş. Ağaçları rahat kesebilmek için de köye girişimizi engelliyorlar. Ama ne yaparlarsa yapsınlar biz topraklarımızdan vazgeçmeyeceğiz. Sadece bizim köyümüz değil bölgede bulunan birçok köyde durum aynıdır. 10 köyün yolu bizim köyden geçiyor ve Valilik’ten izin alamayan köyüne gidemiyor. Köylerimizi bu uygulamalarla tamamen boşaltmak istiyorlar. Köyümüze serbest bir şekilde girmek istiyoruz ve bu ablukanın son bulmasını istiyoruz.”

 

‘BAĞ VE BAHÇELERİMİZ KURUDU’

 

Cizre’de yaşayan ve yılın belli aralıklarında Cifanê köyüne gidip, gelen Medine Bilik, köye gidişlerinin engellemesiyle birlikte bağ ve bahçelerinin kuruduğunu anlattı. Bilik, “4-5 yıl öncesine kadar köye rahat bir şekilde gidip geliyorduk. Son yıllarda izin almadan kendi köylerimize giremiyoruz. Küçük çocuklardan tutun büyüklere kadar hepsi engelleniyor. Köyde sebze, meyve ve ağaçlarımız, toprağımız var. İzin almamıza rağmen köye girişimize izin verilmiyor. Haftada bir gün gidebiliyorum. Bu engellemelerden kaynaklı bağ ve bahçelerimiz kurudu. Herkes gibi bizler de köyümüze rahat bir şekilde gitmek istiyoruz” diye belirtti.  

 

‘NASIL GEÇİNECEĞİZ?’

 

Cizre’ye yerleşen köylülerden Gülistan Bayık ise, köye giriş ve çıkışların engellemesinin kendilerini zorladığını dile getirdi. Bayık, “3 günde bir köye gidip bağ ve bahçeleri sulamam gerekiyor. Ama gidemiyorum. Cizre’den sabah saat 6.00’da çıkıyoruz ve bir saatlik yolculuğun ardından köyün girişine varıyoruz. Jandarma, bizi bekledikten sonra köye alıyor” dedi. 

 

MA / Zeynep Durgut