Herkesin değerini teslim etmeye mecbur olduğu gelenek

img

Ali Duran Topuz*

Türkiye basın tarihinde 24 Ocak-12 Eylül 1980 tarihleri, ikisi de aynı gün olarak, özel bir başlangıç yaratır, bir milattır bu: Egemen ekonomik ve siyasal güçlerin lehine çürümüş, yalancı, dolandırıcı, büyük sermaye çıkarlarını koruyan vitrin olarak bir neoliberal-milliyetçi şoven medya kurulacaktır. Devlete ve paraya hükmedenlerin medyası 80 ve 90’ı yıllarda iki işi birden görecekti: Ekonomide topluma yalan söyleyecek, siyasette topluma yalan söyleyecek, etno-politik meselelerde topluma yalan söyleyecek, sınıf meselelerinde topluma yalan söyleyecek, yalanlar eşliğinde oluşturdukları bilgisel ortam içinde kendi gemilerini yürüteceklerdi. 90’lardaki büyük bankacılık skandalları, 12 Eylül ile başlayıp 2000’lere kadar giden düzenli işkenceler, gözaltında kayıplar ve yargısız infazlar eşliğindeki polis-adliye-cezaevi operasyonları, Kürdistan’da yoğunlaşan ama her yeri etkisi altında tutan kirli savaş, sınıf ve emek örgütlerinin bin bir pis yöntemle tasfiyesi hep bu yeni medyanın katılımcılığı ile yürütülecekti. 
 
Burada olan bitenlere yönelik itirazlar ve alternatif medya kurma çabaları başlıca iki kaynaktan geliyordu: 1980 öncesine uzanan sol-sosyalist hareketlerin oluşturduğu mücadeleler ile Kürt siyasal mücadelesinin yükselişiyle beraber 90’ların başında görünür hale gelen “özgür basın” hareketi. Sol-sosyalist hareketler bugün iki önemli gazete, Birgün ve Evrensel ile çok sayıda internet sitesi ile yollarına devam ediyor. Kürt siyasal mücadelesi eşliğinde oluşan yayınlar ise 90’ların hemen başında en ünlüsü Özgür Gündem olan çok sayıda yayınla kamu karşısına çıkan özel ve güçlü bir gelenek oluşturur. “Özgür basın geleneği” adını alan bu akımda çok sayıda gazete ve televizyon çıktı. Bu gelenek, daha ilk adımlarından itibaren kriminal bir bakışla ele alındı, çalışanları öldürüldü, binası bombalandı, gazetelerin dağıtımını yapan çocuklar bile kurşunlandı. Geleneğin kendisine haklı olarak sembol isim seçtiği Musa Anter bu saldırganlıktan payını alarak katledildi. 
 
Bütün 90’lar ve 2000’ler boyunca ağır baskı altında tutulan bu gelenek, tüm baskı ve saldırılara rağmen sürekli kendisini yenileyerek ayakta kalmayı başardı. Bugün dördüncü kuruluş yıldönümünü kutlayan Mezopotamya Ajansı herkesin bildiği gibi bu geleneğin dallarından biri olarak yayın hayatını sürdürüyor. 1990’lar ve 2000’lerin ana akımında yer alan gazetecilerin çoğu için devletin bu kurumlara yönelik suçlamaları doğru kabul ediliyordu; “ana akım” evrensel medya ilkelerine uygun yayın yapan gazete ve televizyonlardan oluşuyorken, bu yayınlar, sol-sosyalist yayınlarla birlikte terörist değilse bile taraflı, ideolojik, eksik ve hatalı gazetecilik yapıyordu onlara göre. Mevcut iktidarın devletçi-ırkçı-milliyetçi ana akım niteliklerine bir de hükümete mutlak bağlı dinciliği ekleyince Türkiye’de medyanın görünümü bütünüyle değişti. Özellikle 15 Temmuz darbesi sonrasında gerçekleşen bu değişim, iki gerçeği açık biçimde ortaya çıkardı aslında: Gazetecilik adına doğru işleri yapan, doğru mücadeleyi yürüten, doğru yerde duran aslında örgüt üyeliğinden başlayıp teröre müzahir olmakla suçlanan yayınlarken, ana akım denilen kurumlar ve gelenekler bizzat medyanın çürümesini sağlayan yerlerdi. Bir zamanlar özgür basın kurumlarının haberlerini alıp kendilerine mal eden, isimlerini anmaktan imtina eden gazeteciler ve her fırsatta onların kriminalize edilmesini destekleyen, doğru bulan kişilerin çoğu da bugün artık hem eski hem yeni “ana akım”ların gazetecilik değil ekonomik ya da siyasal egemenlerin maşalığını, mendilliğini yaptığını, suçladıkları yerlerin gazeteciliğin gerekleri için mücadele eden yerler olduğunu daha iyi görüyor. 
 
Mezopotamya Ajansı, dört yıl önce kuruldu; yani 15 Temmuz darbe girişimi savuşturulduktan sonra oluşan Olağanüstü Hal koşulları altında. Biz gazeteciler bugün Mezopotamya Ajansı’nı iki nedenle yakından takip ediyoruz: Birincisi, eskiden de olduğu gibi Kürt illerinde olan bitenleri daha yakından takip etmek için. İkincisi, bu yakın takibi başardıkları ölçüde çalışanlarının polisiye ve adli hedef haline gelmesiyle. Tek bir örnek her şeyi açıklamaya yeter de artar bile: İki köylünün ağır işkence görmesini, yani ünlü “Helikopterden insan atma” vakasını Mezopotamya Ajansı’ndan öğrendik ve kullandık. Hemen devamında ajansın bu haberi yapmasının “ödülü” olarak çalışanlarının gözaltına alınmasını ve tutuklanmasını haber olarak öğrendik. Söz konusu gelenek, iyi gazetecilik için ağır bedel ödemeye hazır olunması gerektiğini 30 yıldır tecrübe eden bir gelenek; bugün yeni medya kuruluşu için çalışan herkesin artık değerini teslim etmeye mecbur olduğu gelenek. 
 
Bugün, hem sol-sosyalist geleneklerin hem de özgür basın geleneğinin dışında yeni ve önemli bir medya oluşuyor; bunun önemli kısmı dijital ortamda doğdu ve yaşıyor. Kuruluş ve yönetimini üstlendiğim gazeteduvar bunlardan biri. Buraların en önemli özelliklerinden biri kuruluşlarını yapanların ya da çalışanların önemli bir kısmının eski “ana akım” medyadan gelmesi; ben örneğin 15 yıl kadar Doğun Grubu’nda, Radikal’de çalıştım. O zamanların ana akımının yüz vermediği, devletin bakışını doğru kabul ederek paylaştığı, hatta devletten daha sert biçimde suçlamaya heves ettiği özgür basın geleneğinin değerinin, şimdi o gelenek dışında oluşan yeni medya kuruluşları tarafından iyi anlaşıldığını rahatlıkla söyleyebilirim. 
 
Demem o ki Mezopotamya Ajansı, sadece kendisinin içinde doğduğu gelenek için değil, mevcut siyasal koşullarda daha iyi gazetecilik için mücadele veren ve o geleneğin tamamen dışında konumlanan yerler için de son derece önemli. Eğer önümüzde gerçekten “devlet, sermaye ve siyasetten bağımsız”, yani daha özgür ve daha işini daha iyi yapacak şekilde örgütlenmiş kuruluşların oluşturacağı bir özgür medya ortamı olacaksa, Mezopotamya Ajansı ve onun ait olduğu geleneğin bu ortama katkıları çok büyük olacak. Ajansın kuruluşuna emeği geçen herkesi tebrik ediyor, gazeteciliğe katkılar nedeniyle teşekkürü borç biliyorum. 
 
*Gazeteduvar Genel Yayın Yönetmeni
 

Diğer başlıklar

02/07/2025
23:32 Demokratik Toplum Buluşmaları devam ediyor
22:50 Festivalde çocuklar için çanta boyama atölyesi düzenlendi
22:11 Çetin Arkaş cezaevinden çıktı
21:47 'Madımak'la yüzleşilmeden demokratikleşme olmaz'
21:26 Çetin Arkaş tahliye edildi
21:10 Mustafa Karasu: Devlet içinde bir kesim süreci bozmak istiyor
20:10 Gençlerden 'Suruç Katliamı' anması için bildiri
19:44 Zeynep Kınacı, Ekin Wan ve Sema Yüce anıldı
19:36 Giresun'da maden tepkisi
19:28 Emekliler: Direniyoruz
18:45 Silopya Belediye Eşbaşkanı kesin ihraç istemiyle disipline sevk edildi
18:21 HDP'li Doğan Erbaş hakkında tahliye kararı
18:11 Antakya'da yangın kontrol altına alındı
17:52 DEM Parti Madımak için araştırma komisyonu istedi
16:55 18 meslek örgütü: Gazetecileri serbest bırakın
16:49 Meclis’te ‘Ayrımcılığın Önlenmesi Komisyonu’ kuruldu
16:43 Leman soruşturmasında 4 tutuklama
16:43 Pakistan’ı muson yağmurları vurdu: 64 ölü
16:29 Rapor: Aborjinler soykırıma uğradı
15:19 Ege'de orman yangınları
15:16 Şirnexliler bakanlık önünde: Baraj projeleri iptal edilsin
14:51 Özel: Akın Gürlek'le yarışan onunla birlikte hesap verir
14:50 DFG ve MKG’den Zeynep Durgut’a dayanışma ziyareti
14:22 Leman soruşturmasında 4 kişi hakkında tutuklama talebi
14:09 İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı işbirliğini askıya aldı
14:09 Gemlik'te 4.3 büyüklüğünde deprem
13:42 Çocuğu tecavüz davasında 'tutukluluğa devam' kararı
13:30 Amed Barosu’ndan Yargıtay’a Nevzat Bahtiyar başvurusu
13:27 Hastanede zihinsel engelli çocuğa tecavüz
12:57 Hedef gösterilen Leman'a mali soruşturma
12:53 İzmir'deki yangın kontrol altına alındı
12:52 Halide Türkoğlu Meclis’e yapılacak yürüyüşe çağrı yaptı
12:32 Avrupa’dan gelen heyet: Öcalan koşulsuz serbest bırakılmalı
12:26 Agirî İl Genel Meclisi kentteki usulsüzlükleri açıkladı
11:45 Tecavüze maruz kaldıktan sonra intihara sürüklenen çocuğun duruşmasına çağrı
11:21 Madımak Katliamı anması: Komisyon kurulup, özür dilenmeli
11:16 Trump’tan Gazze açıklaması: İsrail ateşkesin şartlarını kabul etti
11:15 İran’da Beluc kadınlara saldırı: 1 ölü, 11 yaralı
10:32 Madımak Katliamı 32. yılında: Adalet için yüzleşme gerekiyor
10:31 'İzBB'ye dönük operasyon Kent Uzlaşısı'na saldırıların devamıdır'
10:31 Öcalan'dan Avrupa heyetine mesaj
09:17 Antalya cezaevlerinde hasta tutsakların durumu ağırlaşıyor
09:16 Sekasur’da direniş sürüyor: Doğaya zararın telafisi olmaz
09:14 İktidarın hedefi bu kez kıyılar
09:13 Kadınlar sürece dair taleplerini Meclis'e iletecek
09:11 'Anız yangınları felakete yol açıyor'
09:09 Mexmur'da ambargo: Hastaların tedavisi engelleniyor
09:08 İran'da Kürtlere baskı arttı: Özerklik talebi bastırılıyor
09:06 Erdîş festivaline katılan gençler: Kültürümüzü özgürce yaşamak istiyoruz
09:05 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri: Mirası ilham oldu
09:05 Gimgim festivalinden: Özgür kadın özgür toplum demektir
09:04 Mutabakat sonrası Serêkaniyê, Girê Spî ve Efrîn'de son durum
09:03 Îdir Barosu Başkanı Tutulmaz: İktidar her adıma karşılık yasal adım atmalı
09:02 'Emekçiler sürecin öznesi olmalı'
09:00 02 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:17 ‘Madımak’ta adalet sağlanamadı’
01/07/2025
23:31 MİT Başkanı İbrahim Kalın Hewlêr'i ziyaret etti
23:23 'Jin, jiyan, azadî' diyen yönetmen yeniden gözaltında
23:07 Tetwan'da binler festival konserinde buluştu
22:48 Gözaltına alınan 23 öğretmen serbest bırakıldı
22:15 Amed, Agirî ve Êlih'te halk buluşmaları: Devlet şeffaf davranmalı, adım atmalı
21:43 Çiğdem Doğu: Kürt halkı kendi kendini yönetmeli
Ayten Dêrsim: Her mahallenin komünü olmalı
21:34 Emekçiler 'Kayıma karşı ne yapmalı' sorusunu tartıştı
20:52 Torun: Meclis sürecin yasal düzenlemelerini bir an önce hayata geçirsin
20:28 Mêrdîn'de Demokratik Toplum bulaşmalarının startı verildi
20:17 Cizîr’de kadın katliamlarına karşı yürüyüş
20:00 Hindistan'da fabrikada patlama: En az 36 işçi yaşamını yitirdi
19:55 Orman yangıları nedeniyle 50 binden fazla kişi tahliye edildi
19:41 Amed'de bir kadın katledildi
19:26 KESK İzmir Şubeler Platformu'ndan gözaltı protestosu
19:13 Bakırhan, Avrupa'dan gelen heyetle bir araya geldi
18:45 İHD: Yangına müdahaledeki gecikme yaşamı tehdit ediyor
18:29 Seferihisar'da yangın: Başkandan yardım çağrısı
18:12 Kayyım protestolarında 5 tahliye
17:53 Özel'den 'Leman' açıklaması: Saygısızlığa da linçe de izin vermem
17:35 Sekasur'da başlatılan çadır nöbeti devam ediyor
17:21 Öğretmenler yürüyüşünde 23 gözaltı
17:05 HDK'den Leman açıklaması: İfade özgürlüğünü savunacağız
16:49 Erdoğan: Mizah kisvesiyle yapılan açık bir kışkırtmadır
16:24 Reşat Aşan ilk duruşmada tahliye edildi
16:24 Petrolün içme suyuna karıştığı köyde inceleme yapıldı
16:23 İzmir’deki gözaltılara tepki
16:18 DEM Parti komisyon taslağını Kurtulmuş’a sundu
16:14 İzmir'de 10 bin hektar alan yandı
15:45 İran’da altı ayda 424 kişi idam edildi
15:21 DEM Parti’nin komisyon için sunacağı taslağın detayları
15:06 Beyoğlu’nda provakatif buluşma
15:01 İHD Ankara Gençlik Komisyonu kuruldu
14:47 CHP kurultayı davasında ‘görevsizlik’ kararı kaldırıldı
14:45 Tarım Orkam-Sen TİS taleplerini açıkladı
14:37 Emekliler TÜİK’e yürüdü: Artık yeter
14:33 Nimet Tanrıkulu’nun davası eksik hususlar gerekçesiyle ertelendi
14:20 Tülay Hatimoğulları’ndan TESK’e ziyaret
14:18 Avrupa’dan gelen heyetten DEM Parti'ye ziyaret
14:01 IFJ: Hong Kong’da basın özgürlüğündeki sorunlar sürüyor
13:54 Dumlu Cezaevi'ndeki tutsaklara soruşturma
13:52 Leman dergisine erişim engeli
13:48 Leman dergisi çalışanlarının emniyetteki ifadeleri tamamlandı
13:47 Gemlik’te 3.0 şiddetinde üçüncü deprem
13:41 Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nde kritik hafta
13:24 İran: ABD güvence vermezse müzakere yok
13:21 İstanbul'un enflasyonu belli oldu
13:17 Erxenî’de şüpheli ölüm
13:11 Gemlik'te 4.2 büyüklüğünde deprem
13:08 İmamoğlu: Bu ülke kumpaslarla uyanmak zorunda değil
13:08 31 yılın ardından ‘Herne Pêş’ marşıyla karşılandı
13:06 DAD'tan Madımak açıklaması: Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulsun
12:50 Bakırhan: Komisyon kurulsun, demokratikleşme adımları atılsın
12:30 Avrupa’dan gelen heyetten Öcalan ile görüşmek için dilekçe
12:20 Bakan Yumaklı’dan yangınlara dair açıklama
12:04 Gemlik'te deprem
11:28 Bahçeli LeMan Dergisi’ni hedef aldı
11:19 Hatay’da yangın yayılıyor: 27 uçak, 105 helikopter nerede?
11:18 AB’nin dönem başkanlığı Danimarka'ya geçti
11:17 Elkê'de 3 bölgeye girişlere yasak
11:17 DEM Parti: Muhalefeti bastırmaya yönelik her yaklaşımın karşısındayız
10:58 Fotoğraf yarışmasında dereceye girenlerin ödülleri verilmedi
10:53 ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırdı
10:52 Beyoğlu'nda gösteri ve yürüyüşler bir gün yasak
10:51 İstanbul'un 24 ilçesinde 8 saatlik elektrik kesintisi
10:49 Türkdoğan: Komisyon kurulursa siyasi ve hukuki zeminin önü açılacak
10:34 IHRNGO: Yeni yasa casusluk suçlamalarıyla idam riskini arttırıyor
10:13 Manisa'nın 3 ilçesinde orman yangını
09:40 İzmir'deki orman yangını 3'üncü gününde
09:25 Bayındır: Küresel gelişmeler Ulusal Kongre'yi zorunlu kılıyor
09:22 Gimgim’de kadınlar kültür, doğa ve özgürlük için buluştu
09:13 Feride Eralp: Kadınların özgür olduğu bir barış için çalışalım
09:12 Antakya'da yangın sürüyor
09:11 Tutsakların turşusuna 'stok' gerekçesiyle el konuldu
09:10 Hesandîn'de ÇED'siz faaliyet: Geri dönüşü zor tahribat uyarısı
09:08 Fatma Bostan Ünsal: Söylem dışında siyasi ve hukuki adımlar atılmalı
09:07 Riha'da çocuğa tecavüz davasının duruşması görülecek
09:06 Baro başkanları: TBB yasa izleme ve gözlem heyetleri kurmalı
09:05 Rozerin Çukur’un ailesinden AYM’ye tepki: Adaleti bulamadık
09:05 Seferi Yılmaz: Savaş rantçılarına karşı herkes barış için çalışmalı
09:02 Yazar Taç: Sürece sıkı sıkıya tutunalım
09:00 01 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:45 İzmir'de CHP'lilere operasyon: Tunç Soyer gözaltına alındı
00:23 Tetwan festivali: Biz kadınlar sürece hazırız
30/06/2025
23:56 LeMan'ın Beyoğlu'ndaki binasına saldırı
23:43 LeMan: Sürülen lekeyi kabul etmiyoruz
23:23 Amed’de Demokatik Toplum Buluşmaları: Daha çok örgütlenmeliyiz
22:36 Agirî’de Demokratik Toplum Bulaşmaları sürüyor
22:29 Trump, Suriye'ye yaptırımların hafifletilmesine ilişkin kararname imzalayacak
22:23 Leman dergisine 'karikatür' soruşturması
22:18 Hasta tutsak Ayık için çağrı: Sağlık hakkına erişimi sağlansın
22:07 Kadın festivali Xecê ve Beser Şahin konseriyle sona erdi
21:39 ‘Nemrut Krater Gölü ve Kalderası tehdit altında’
21:36 Riha’da gerçekleştirilecek 250 halk buluşmasının startı verildi
21:31 Leyla Dolaş'ı katleden fail tutuklandı