Bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda sergiliyor

img

DİYARBAKIR - Biyolog Selçuk Ertekin, yaklaşık 40 yıldır bölgenin çeşitli illerinden topladığı 8 bin civarındaki bitkileri kurutarak bölgenin biyolojik hafızasını oluşturuyor. 

Biyolog Profesör Doktor Selçuk Ertekin, Diyarbakır, Urfa, Mardin, Siirt, Van, Bitlis ve birçok bölge iline yaptığı eğitim ve projeler kapsamındaki ziyaretlerinde bitki toplayarak biyoçeşitlilik üzerine hafıza çalışması yaptı. Topladığı bitkileri gazete aralarında tarih, yer ve bitki türünü belirterek bu zamana kadar saklayan Ertekin, şimdilerde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Yeni Yaşam Derneği’nin katkısıyla yaklaşık bin bitki türünü etiketleyerek dijital ortamda sergiliyor.
 
Ertekin ile biyoçeşitlilik hafıza çalışmasına ilişkin konuştuk.
 
AVRUPA ÜÇ YÜZYIL ÖNCE BAŞLADI
 
Bu çalışmaların ilk olarak Avrupa ülkelerinde özverili bir şekilde başladığını aktaran Ertekin, “Bütün dünyada bitkiler bu şekilde toplanıp bitki herbaryum dediğimiz yerlerde saklanıyor. Avrupa bu işe iki üç yüzyıl önceden başlamış. Binlerce milyonlarca örneğe sahip. Bizimkiler onlarınkilerle kıyaslanmayacak kadar küçük. Türkiye’de herbaryum pek yok. Yalnızca İstanbul ve Ankara üniversitelerinde hebaryumlar var. Küçük yerlerde bu tip herbaryumları oluşturmak zor. Bu yüzden bitkileri koruma amaçlı bir tür dijitalleştirme fikri aklımıza geldi böyle bir proje yürüttük. Bu aslında bizim yaptığımız yeni bir şey değil bin 400-500 yıllardan itibaren batılı araştırmacıların kullandığı bir yöntem ama son dönemlerde biraz daha modernize oldu. Daha iyi koşullarda bitkileri koruma ve saklama imkanı var” diye belirtti.
 
8 BİN BİTKİ TÜRÜ TOPLADI
 
40 yıldır bitkileri kişisel olarak muhafaza ettiğini kaydeden Ertekin, bu zamana kadar yaklaşık 8 bin civarında bitki topladığını kaydetti. Yüksek lisans çalışmasında Diyarbakır’da bezelyeye yakın bir türü çalıştığını kaydeden Ertekin, “Onun yaklaşık 20 türünü topladım. Daha sonra doktora tezimde Güney Doğu’daki bu bitkinin tüm yabani akrabalarını alıp değerlendirdim. Yani bunların evrimsel ilişkileri nelerdir, morfolojik olarak nasıl tanırız, dış görünüş olarak nasıl tanırız üzerinden. Bunlarla ilgili çalışmalar yaptım, hatta o dönem koşullarında anatomik olarak da çalıştım. Sonrasında birçok projede çalıştım. Ve bu projeler esin kaynakları oldu. Bu projeler kapsamında gittiğim yerlerde bitkileri görme fırsatım oldu.  Urfa’ya derse gittiğim zamanlar da Urfa’dan bitkiler topladım yine Siirt Üniversitesinde dekanlık yaptığım süreçte de Siirt’ten bitkiler topladım. Ve daha pek çok ilden bitki örnekleri topladım. Bölgede Adıyaman özellikle de Nemrut Dağı biyolojik çeşitlilik açısından çok zengin. Bitki toplama zaman ve ekonomi işi ve gerçekten emek istiyor” ifadesinde bulundu. 
 
ÇOK UZUN VE ZAHMETLİ AŞAMALAR
 
Ertekin bitkileri kurutma ve etiketleme aşamalarını şu şekilde anlattı: “Kurutma bilimsel ve çok uzun zamanları alan bir iş. Aynı zamanda ders olarak okuttuğumuz da bir iş. İlk iş bitkiyi doğadan toplamak, küçük boylu bitkilerden üç beş tane büyüklüğüne, şekline, yapısına göre çeşitli örnekler alıyorsunuz. Bitkileri topladıktan sonra etiketlerini yazarak gazete kağıtları arasında saklıyoruz sonrasında ise pres dediğimiz tahta kafese bekletmeye bırakıyoruz. Kurutma işlemi bir gün sürmüyor, 15 günde bir kurutma kağıtlarını değiştirmemiz gerekiyor. Bu şekilde bitkiler esnek bir şekilde kuruyor ve eliniz değdiğinde kırılmıyor.  Bitkileri kuruttuktan sonra da etiketleme işlemi yapıyoruz. Bu işlemlerden sonra bitkinin teşhis edilmesi yani bilimsel isminin verilmesi geliyor. Sonrasında ise kartonlara yapıştırılıyor ve saklamaya bırakılıyor. Saklama koşulları da çok önemli. Özel dolaplarda, rutubet, nem, böcek ve ışıktan uzak olması gerekir.”
 
KİMYASAL İLAÇLAR BİTKİYİ ETKİLİYOR
 
İnsanların faaliyetlerinin bitkilere etkisinin çok olduğuna dikkati çeken Ertekin, “En çok etkileyen faaliyetler ise tarımsal faaliyetler. Bölgemiz bozkır bitki türüne sahip ve bozkırların tarım alanına döndürülmesi büyük bir tehdit. Çünkü bölgemiz bozkır bitki türlerinin barındığı önemli bir kültür ve gen merkezi. Son zamanlarda tarımda kullanan kimyasal ilaçlarında bitki üzerinde bir baskısı var. Bölgemizde yapılan hayvancılık faaliyetleri ve yaşam alanlarının tahribatı da en büyük sorunlar arasında yer alıyor” dedi.
 
‘HAFIZA OLUŞTURUYORUZ’
 
Bu projeyle bölgede yetişen bitki türlerini bilim dünyasına tanıtmayı hedeflediklerini belirten Ertekin, bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda koruma altına aldıklarını söyledi. 
 
Bu örneklerden bazılarının yalnızca bölgede yetiştiğini söyleyen Ertekin, “Gelecekte kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkilerin örneklerinin var olması çok önemli. Bu örneklerden bazıları sadece burada yetişen ve bilinen bitki türleridir. Örneğin Karacadağ’da yetişen bir bakla türü sadece Karacadağ’da yetişiyor diğer bölgelerde yok. Ve günümüzde bu bitkiyi bulmak artık çok zor çünkü bozkır bitkisi ve bozkırlar şuan da hep tarım alanları oldu. Bu bitki arıcılıkta, süs bitkisinde ve daha pek çok şeyde kullanılabilen bitki. Yaptığımız çalışmayla yarın örnekleri kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkiler için dijital bir hafızamız olacak ve oradan onlarla ilgili bilgi alabileceğiz. Fiziki olarak onlar kuru örnekler ama bu bitkilerin geçmişi hakkında bir fikir sahibi olmamızı sağlıyor ve onlar o kuru haliyle 300 yıldan fazla yaşıyor” şeklinde konuştu.
 
Şimdilik dijital ortamda sergiledikleri serginin ilerleyen zamanlarda fiziki olarak da sergilenebileceğini aktaran Ertekin, insanlara tanıtabilecek ve anlatabilecek ortamın oluşması gerektiğini söyledi.
 
MA / Eylem Akdağ 

Diğer başlıklar

09:50 Töreni hüzün ve mutlulukla izlediler: Başkana inancımız tam
09:39 Sebahat Tuncel: Sembolik adım atıldı, hukuki ve demokratik alan açılmalı
09:32 Saliha Aydeniz: Silahların yakılması yeni bir mücadelenin başlangıcı
09:30 Genel İş yöneticileri tahliye oldu
09:29 Yangın nedeniyle 2 mahalle tahliye edildi
09:07 Ünsal: Demokratik siyaset için anayasal düzenlemeler yapılmalı
09:06 Tarihi törene tanıklık edenler umutlu: Sorumluluk herkeste
09:04 Kalp krizi geçiren hasta tutsağın tahliyesi için yeni başvuru
09:04 Yazar Karakuş: Hukuksal reform yapılırsa süreç ilerler
09:02 Zîlan Katliamı'nın üzerinden 95 yıl geçti
09:01 Botanlılar Meclis'te düzenleme bekliyor
09:00 12 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:48 Özgürlük öncüleri ateşin ışığıyla 'yeniden doğuşa' adım attı
07:55 Tetwan'da coşkulu konser
11/07/2025
23:24 Yakılan silahlar Casenê Mağarası’nda muhafaza edilecek
23:04 Halk buluşmaları: Devlet bir an önce somut adım atmalı
22:54 Mersin’de gençlerden havai fişekli kutlama
22:44 13 yıl aradan sonra tahliye edildi: Önderliğe güvenelim
21:45 Mesud Barzani: Uygun şartlar oluşursa Öcalan ile görüşme gerçekleşebilir
21:23 İmamoğlu: Sürece yapıcı desteğimiz sürecek
20:44 Agirî’de ‘Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ atölyeleri sürüyor
20:36 Gerok MA Agirî’de çocukları eğlendirdi
20:26 İran'da 3 tutsak idam tehdidi altında
19:48 Danıştay’dan ‘Barış Akademisyenleri geri dönmeli’ kararı
19:43 Fransa’da X'e 'algoritma' soruşturması açıldı
19:36 İmralı Heyeti üyesi Pervin Buldan: Her iki taraf açısından da büyük bir kararlılık var
19:29 Bafil Talabani: PKK’nin yeni bir dönem başlatma kararı tarihi bir adımdır
19:23 Neçirvan Barzani: Üzerimize düşen her şeyi yapmaya hazırız
19:01 AİHM kararı sonrası mahkemeye tahliye başvurusu
18:50 Semsûr Belediye Başkanvekilliğine Ufuk Bayır seçildi
18:44 Besê Hozat: Çok netiz
18:18 Wan’da bir akademisyen tutuklandı
18:09 Fabrika patlamasında 4 kişiye ceza
18:05 Bakan Tunç: Bundan sonra çok işimiz var
17:59 30 yıllık tutsak Erdem’in tahliyesi 2’nci kez ertelendi
17:49 DEM Parti Eş Genel Başkanları: PKK'nin töreni demokratik ve özgür yaşama davettir
17:44 Sivas’ta toprak kayması: 2 işçi göçük altında kaldı
17:26 Erdoğan: Atılan adımın hayırlara vesile olmasını diliyorum
16:49 Davutoğlu: Yapmamız gereken yeni döneme öncülük etmek
16:23 Özel'den ilk açıklama: Süreç Meclis'te hızlı ve kararlı adımlarla yönetilmelidir
16:03 Leman Dergisi Yazı İşleri Müdürü gözaltına alındı
16:01 Kurtulmuş: Komisyonla ilgili çalışmalarımızın sonuna geldik
15:45 Silah yakma törenine katılanların isimleri
15:42 Tahliye olan Fikret Ataş: Önemli olan toplumsal özgürlük
15:33 Fis Ovası'nda tarihi anlara tanıklık
15:27 Tarihi törenin Amed'de yankısı: Silah bırakanlar için anayasal güvence istiyoruz
15:21 Dünya basının gündemi tarihi tören
15:20 Harun Karay için kurulan taziyeye ziyaret
15:11 Barış Anneleri: Devletin bahanesi kalmadı, adım atılsın
14:53 Beylikdüzü Belediye Başkanı Çalık hastaneden cezaevine gönderildi
14:53 30 yıllık tutsak: Artık devletin somut adım atması lazım
14:47 Neçirvan Barzani: Önemli ve sevindirici bir adım
14:15 ÇHD’den Alevi katliamları hakkında suç duyurusu
14:02 Tarihi töreni ekranların başında izlediler
14:00 İşte silah yakma töreninin görüntüleri
13:13 Tarihi törenin ayrıntıları: Yasal düzenlemelere ihtiyaç var
13:06 AKP Sözcüsü Çelik: Kritik eşik aşılmıştır
13:00 Tarihi gün: Barış ve Demokratik Toplum Grubu silahları imha etti
12:45 Besê Hozat da tarihi törende
12:45 Bahçeli: PKK'nin kurucu önderi sözünü tuttu
12:39 Tarihi törenden ilk görüntüler
12:20 Tarihi töreni izleyen heyet alandan çıkış yaptı
11:49 Barış ve Demokratik Toplum Grubu: Silahlarımızı özgür irademizle imha ediyoruz
11:16 Törenin adresi: Şikefta Casenê
11:06 UCM: Sudan’da insanlığa karşı suç işleniyor
11:01 DBP, HDK ve DEM Parti heyeti tören alanında
10:45 Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Yiğit Bulut yaşamını yitirdi
10:33 Halk ‘Barış ve Demokratik Toplum Grubu’nu bekliyor!
10:16 Halk maden ocağı araçlarını beldeden çıkardı
09:50 Uluslararası delegasyon tören alanına hareket etti
09:08 Trump Kanada’ya yüzde 35 gümrük vergisi uygulanacağını açıkladı
09:04 Tunç Soyer: İktidarın sillesini yiyenler ortaklığı büyütmeli
09:04 'Sahtecilik' tespit edilen Cengiz Holding projesini yargıya taşıyacaklar
09:03 33 'Düş Yolcusu' etkinliklerle anılacak: Birleşik zeminde buluşalım
09:03 YSP Eş Genel Sözcüsü Asena: Yeni bir mücadele süreci başlıyor
09:02 Halk buluşmaları: Çözüm isteniyorsa demokratik adımlar atılmalı
09:02 Emekliler düşük zamma tepkili: Yapılan zulümdür
09:01 Bozan: Sürecin yeni aşamasında Meclis'e tarihi görev düşüyor
09:01 Ömrünün 30 yılı cezaevinde geçti: Samimiyet için hasta tutsaklar bırakılmalı
09:01 Kobanê Davası’nda savunma kitabı: Jin Jiyan Azadî
09:00 Verem hastası tutsağa 3 yıldır kelepçeli muayene dayatılıyor
09:00 11 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:49 Tarihin akışının değiştiği ana doğru yol almak
07:44 Töreni izleyecek heyet Süleymaniye yolunda
10/07/2025
23:17 Halk buluşmaları sürüyor: Bu süreç halkın sürecidir
22:48 Festivalin 14’üncü günü kadın ve çocuklara adandı
22:20 Siyasi partilerden Barrack’ın açıklamalarına tepki
21:03 Törene katılacak heyetten açıklama: Tarihi ana tanıklık edeceğiz
20:53 ‘Beşler’ anıldı
20:16 Hesendîn yaylasına dayanışma ziyareti: Direnişimizi büyütelim
20:09 DEM Parti ekolojistlerle buluştu
20:02 Törene katılacak heyet sınırdan geçti
19:59 Dêrsim’de uyuşturucu ve şiddete karşı yürüyüş
19:39 Riha’da Sit alanının kooperatiflere peşkeş çekilmesi protesto edildi
19:07 Ali İsmail Korkmaz darp edildiği sokakta anıldı
18:50 Agirî’de ‘Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ atölyeleri
18:32 Törene katılacaklar Cizîr’den zılgıtlarla uğurlandı
18:17 Meclis 10 gün boyunca ara vermeden çalışacak
18:04 Lazkiye yangını büyüyor, konvoylar yola çıktı
18:00 Ege'de 3 kentte yangın
17:53 Yargıtay TTB Merkez Konseyi kararını bozdu
17:45 Danıştay Harmandalı kararını verdi: Depolama durdurulacak
17:41 Mağdur yakınları: En ağır şekilde cezalandırılsın
17:25 Adıyaman Belediye Başkanı Tutdere görevden uzaklaştırıldı
17:12 Ağuçan’da aşure pay edildi: Doğamız kutsalımızdır
17:04 11 yıl sonra tahliye edilen ağır hasta tutsak Aşa’ya coşkulu karşılama
17:01 Amed’den yola çıkanlar: Yarın yeni bir aşamaya geçilmiş olacak
17:00 Fens davasında tutsakların savunma yapmasına izin verilmedi
16:55 Yusuf Akın'ı öldüren askerler aklandı!
16:51 Gazeteci Hividar Önver ifade verdi
16:21 30 yıl sonra tahliye oldu: Mücadeleye devam edeceğiz
15:40 Abdullah Okur’un taziyesine kitlesel ziyaret
15:25 PKK’nin töreni için yola çıkan gazeteciler: Tarihi anlara tanıklık edeceğiz
14:34 İşkenceyle katledilen Kocakaya’nın ailesine ceza
14:18 İzmir’de belediye işçilerinden işten çıkarmalara karşı eylem
14:05 7 gazeteci için hapis talebi
13:56 Wan TUHAY-DER kongresinde 'görüntülü mesaj' coşkusu
12:20 PKK'nin töreni için Amed'den yola çıktılar
12:17 Gar Katliamı’nda yaşamını yitirenler anıldı
11:56 Amed’de petrol arama ruhsatı 2 yıl uzatıldı
11:47 İran rejiminin artan baskılarına karşı çağrı
11:34 Uşak'taki yangınlar kontrol altına alındı
11:29 Mêrdîn'de şüpheli kadın ölümü
11:20 İnstagram’dan Ajansa Welat’a sansür
10:43 Erdoğmuş: Gerekçe ortadan kalktı, herkese sorumluluk düşüyor
10:33 Tutuklu Beylikdüzü Belediye Başkanı Çalık anjiyoya alındı
10:24 'Devlet süreci uzatmamalı'
10:01 Rusya'dan Ukrayna'ya hava saldırısı: 2 ölü
09:40 Teksas’taki selde yaşamını yitirenlerin sayısı 119’a yükseldi
09:39 Hamas, İsrailli rehineleri serbest bırakmayı kabul etti
09:28 Tahmaz: Öcalan’ın çağrısı demokratik siyasetin görevlerini tarif ediyor
09:23 ÖHD Eş Genel Başkanı: Artık yasal değişiklikler yapılmalı
09:21 AYM kayyım düzenlemesinin iptalini görüşecek
09:19 Hesendîn için direnişteler: Dayanışma bekliyoruz
09:18 26 yıl sonra Öcalan'ın sesini duyan anneler: Umudumuzu büyüttü
09:17 Ali İsmail Korkmaz'ın annesi: Hukuksuzluk canımızı daha çok yakıyor
09:16 Gazeteci Er: Sürecin geleceği hükümetin tutumuna bağlı
09:15 Tokat Cezaevi'nde 8 aydır tedavi edilmeyi bekleyen tutsaklar var
09:14 Francesco Cerasani: Öcalan çağrısıyla yeni bir kapı araladı
09:13 Çatışmalı süreçte 2 çocuğunu yitirdi: Komisyon kurulmalı, adım atılmalı
09:12 KHK’liler 9 yıldır işe iade edilmeyi bekliyor
09:11 Sanatçı Pınar Aydınlar: Barış ve özgürlük tüm ülkenin derdi olmalı
09:10 Mûş Baro Başkanı: Meclis üzerine düşen rolü oynamalı
09:10 Roboskîli anneler: El ele verirsek barış gelir, acılarımız azalır
09:04 Şirnex doğası 10 yeni enerji faaliyetiyle talan edilecek
09:02 Dengbêj Şakiro’nun adı Agirî’de yaşatılacak
09:00 10 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:51 Şile Belediyesi Başkanı Kabadayı gözaltına alındı
08:00 KCK'den Öcalan'ın çağrısına yanıt: İstenilen somut adımı atacağız
07:38 Yüzde 91 engelli ağır hasta tutsak Hasan Aşa tahliye edildi