Bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda sergiliyor

img

DİYARBAKIR - Biyolog Selçuk Ertekin, yaklaşık 40 yıldır bölgenin çeşitli illerinden topladığı 8 bin civarındaki bitkileri kurutarak bölgenin biyolojik hafızasını oluşturuyor. 

Biyolog Profesör Doktor Selçuk Ertekin, Diyarbakır, Urfa, Mardin, Siirt, Van, Bitlis ve birçok bölge iline yaptığı eğitim ve projeler kapsamındaki ziyaretlerinde bitki toplayarak biyoçeşitlilik üzerine hafıza çalışması yaptı. Topladığı bitkileri gazete aralarında tarih, yer ve bitki türünü belirterek bu zamana kadar saklayan Ertekin, şimdilerde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Yeni Yaşam Derneği’nin katkısıyla yaklaşık bin bitki türünü etiketleyerek dijital ortamda sergiliyor.
 
Ertekin ile biyoçeşitlilik hafıza çalışmasına ilişkin konuştuk.
 
AVRUPA ÜÇ YÜZYIL ÖNCE BAŞLADI
 
Bu çalışmaların ilk olarak Avrupa ülkelerinde özverili bir şekilde başladığını aktaran Ertekin, “Bütün dünyada bitkiler bu şekilde toplanıp bitki herbaryum dediğimiz yerlerde saklanıyor. Avrupa bu işe iki üç yüzyıl önceden başlamış. Binlerce milyonlarca örneğe sahip. Bizimkiler onlarınkilerle kıyaslanmayacak kadar küçük. Türkiye’de herbaryum pek yok. Yalnızca İstanbul ve Ankara üniversitelerinde hebaryumlar var. Küçük yerlerde bu tip herbaryumları oluşturmak zor. Bu yüzden bitkileri koruma amaçlı bir tür dijitalleştirme fikri aklımıza geldi böyle bir proje yürüttük. Bu aslında bizim yaptığımız yeni bir şey değil bin 400-500 yıllardan itibaren batılı araştırmacıların kullandığı bir yöntem ama son dönemlerde biraz daha modernize oldu. Daha iyi koşullarda bitkileri koruma ve saklama imkanı var” diye belirtti.
 
8 BİN BİTKİ TÜRÜ TOPLADI
 
40 yıldır bitkileri kişisel olarak muhafaza ettiğini kaydeden Ertekin, bu zamana kadar yaklaşık 8 bin civarında bitki topladığını kaydetti. Yüksek lisans çalışmasında Diyarbakır’da bezelyeye yakın bir türü çalıştığını kaydeden Ertekin, “Onun yaklaşık 20 türünü topladım. Daha sonra doktora tezimde Güney Doğu’daki bu bitkinin tüm yabani akrabalarını alıp değerlendirdim. Yani bunların evrimsel ilişkileri nelerdir, morfolojik olarak nasıl tanırız, dış görünüş olarak nasıl tanırız üzerinden. Bunlarla ilgili çalışmalar yaptım, hatta o dönem koşullarında anatomik olarak da çalıştım. Sonrasında birçok projede çalıştım. Ve bu projeler esin kaynakları oldu. Bu projeler kapsamında gittiğim yerlerde bitkileri görme fırsatım oldu.  Urfa’ya derse gittiğim zamanlar da Urfa’dan bitkiler topladım yine Siirt Üniversitesinde dekanlık yaptığım süreçte de Siirt’ten bitkiler topladım. Ve daha pek çok ilden bitki örnekleri topladım. Bölgede Adıyaman özellikle de Nemrut Dağı biyolojik çeşitlilik açısından çok zengin. Bitki toplama zaman ve ekonomi işi ve gerçekten emek istiyor” ifadesinde bulundu. 
 
ÇOK UZUN VE ZAHMETLİ AŞAMALAR
 
Ertekin bitkileri kurutma ve etiketleme aşamalarını şu şekilde anlattı: “Kurutma bilimsel ve çok uzun zamanları alan bir iş. Aynı zamanda ders olarak okuttuğumuz da bir iş. İlk iş bitkiyi doğadan toplamak, küçük boylu bitkilerden üç beş tane büyüklüğüne, şekline, yapısına göre çeşitli örnekler alıyorsunuz. Bitkileri topladıktan sonra etiketlerini yazarak gazete kağıtları arasında saklıyoruz sonrasında ise pres dediğimiz tahta kafese bekletmeye bırakıyoruz. Kurutma işlemi bir gün sürmüyor, 15 günde bir kurutma kağıtlarını değiştirmemiz gerekiyor. Bu şekilde bitkiler esnek bir şekilde kuruyor ve eliniz değdiğinde kırılmıyor.  Bitkileri kuruttuktan sonra da etiketleme işlemi yapıyoruz. Bu işlemlerden sonra bitkinin teşhis edilmesi yani bilimsel isminin verilmesi geliyor. Sonrasında ise kartonlara yapıştırılıyor ve saklamaya bırakılıyor. Saklama koşulları da çok önemli. Özel dolaplarda, rutubet, nem, böcek ve ışıktan uzak olması gerekir.”
 
KİMYASAL İLAÇLAR BİTKİYİ ETKİLİYOR
 
İnsanların faaliyetlerinin bitkilere etkisinin çok olduğuna dikkati çeken Ertekin, “En çok etkileyen faaliyetler ise tarımsal faaliyetler. Bölgemiz bozkır bitki türüne sahip ve bozkırların tarım alanına döndürülmesi büyük bir tehdit. Çünkü bölgemiz bozkır bitki türlerinin barındığı önemli bir kültür ve gen merkezi. Son zamanlarda tarımda kullanan kimyasal ilaçlarında bitki üzerinde bir baskısı var. Bölgemizde yapılan hayvancılık faaliyetleri ve yaşam alanlarının tahribatı da en büyük sorunlar arasında yer alıyor” dedi.
 
‘HAFIZA OLUŞTURUYORUZ’
 
Bu projeyle bölgede yetişen bitki türlerini bilim dünyasına tanıtmayı hedeflediklerini belirten Ertekin, bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda koruma altına aldıklarını söyledi. 
 
Bu örneklerden bazılarının yalnızca bölgede yetiştiğini söyleyen Ertekin, “Gelecekte kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkilerin örneklerinin var olması çok önemli. Bu örneklerden bazıları sadece burada yetişen ve bilinen bitki türleridir. Örneğin Karacadağ’da yetişen bir bakla türü sadece Karacadağ’da yetişiyor diğer bölgelerde yok. Ve günümüzde bu bitkiyi bulmak artık çok zor çünkü bozkır bitkisi ve bozkırlar şuan da hep tarım alanları oldu. Bu bitki arıcılıkta, süs bitkisinde ve daha pek çok şeyde kullanılabilen bitki. Yaptığımız çalışmayla yarın örnekleri kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkiler için dijital bir hafızamız olacak ve oradan onlarla ilgili bilgi alabileceğiz. Fiziki olarak onlar kuru örnekler ama bu bitkilerin geçmişi hakkında bir fikir sahibi olmamızı sağlıyor ve onlar o kuru haliyle 300 yıldan fazla yaşıyor” şeklinde konuştu.
 
Şimdilik dijital ortamda sergiledikleri serginin ilerleyen zamanlarda fiziki olarak da sergilenebileceğini aktaran Ertekin, insanlara tanıtabilecek ve anlatabilecek ortamın oluşması gerektiğini söyledi.
 
MA / Eylem Akdağ 

Diğer başlıklar

21/06/2025
23:13 Amed’in 3 ilçesinde 'Demokratik Toplum Çağrısı' buluşmaları: Çağrıyı daha fazla sahiplenelim
22:25 Husiler: ABD saldırılara katılırsa gemilerini vururuz
21:57 Gazeteci Fatih Altaylı gözaltına alındı
21:47 Başından vurulmuş halde bulunan Danıştay hakimi öldü
21:42 Mêrdîn'de kadın ve çocuk cinayetlerine karşı yürüyüş
20:58 İsrail, yardım bekleyen 450 Filistinliyi katletti
20:42 DEM Parti'den hasta tutsak Yüksekbağ için İHİK başvurusu ve soru önergesi
20:31 VOA Kürtçe kapatıldı: Washington hükümetinin büyük bir yanlışıdır
20:01 ‘Çocuk işçiliği arttıkça, çocuk işçi cinayeti artıyor'
19:51 Eğitim Sen'den kadın çalıştayı
19:36 DYO Boya işçilerine dayanışma ziyareti
19:10 Birçok kentte 'İsrail’le tüm ilişkiler kesilsin' çağrısı
19:04 Aydın'da barış ve demokratik toplum buluşması
18:35 Cudî’deki yangın söndürüldü
18:32 'Barışa Giden Yol: Hafıza ve Adalet’ buluşmasında barış talebi yükseldi
18:25 Amed’de uyuşturucuya karşı yürüyüş: Toplumsal mücadele yürütmeliyiz
18:10 İran rejimi 5 Kürt yurttaşı daha tutukladı
17:18 Aydın'da orman yangını
17:14 Erdoğan, İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile görüştü
16:47 Emeklilerden 7 talep
16:28 Halide Türkoğlu: Jin, jiyan, azadî felsefesini büyüteceğiz
15:45 ‘Mülteci haklarının sağlanması için kalıcı çözümler geliştirilsin’
15:17 İran Dışişleri Bakanı: ABD’nin de saldırabileceğini duyduk
14:56 KHK'liler: Savaşa karşı barışı savunacağız
14:54 Kanser hastası tutsak Can ve Tat'ın tedavileri engelleniyor
14:44 Alevi kadınlardan 'barış' buluşması
14:33 Cudî Dağı’nda yangın
14:07 İmamoğlu'ndan DEM Parti ziyareti açıklaması: Meclis’te komisyon kurulmalı
13:15 Kayıp yakınları: Cezasızlık politikasına son verilsin
13:09 Cumartesi Anneleri, Mustafa Sayğı'nın akıbetini sordu
11:39 Meletî'de deprem
11:37 Ormanlar için yangın önlemi
11:33 Lityum fabrikasında patlama: 2 işçi öldü
11:28 Ayşe Gökkan: Birlik toplumumuzun dermanıdır
Kongra Star: Yüz yıllık acının ilacı ulusal birliktir
11:09 Eren Bülbül’ün annesi: Başka annelerin evlatlarını kaybetmesine rıza gösteremem
Uğur Kaymaz’ın annesi: Gözyaşı değil adalet ve eşitlik istiyoruz
11:00 'Kürdistan'da 100 yıl: Hakikat Adalet ve Barış' çalıştayı
10:24 İsrail-İran savaşında 9’uncu gün: Karşılıklı saldırılar sürüyor
10:13 Kürt Kadın Konferansı: Tarihi süreçte rolümüzü oynamalıyız
10:01 Nurcan Aslan’ın tahliyesi 3 ay ertelendi
10:00 AB-İran görüşmesi: Cenevre'den sonuç çıkmadı
09:20 'Demokratik toplum' çağrısına selam: Mizgîn
09:16 Selahattin Soro: İsrail-İran savaşı riskli bir dönem, Türkiye hızla adım atmalı
09:09 Yatağa kelepçeli, asker gözetimde intihar iddiası: 6 yıldır eşinin katilini arıyor
09:08 Abdullah Öcalan’ın çağrısını destekleyen tutsağın tahliyesi ertelendi
09:06 Bedlîs'in son tütüncüleri kriz ve yasaklara direniyor
09:05 Ziyaretçiler Kaniya Çirê'yi kirletiyor
09:04 Amed Baro Başkanı: Süreci güçlendirmeyi hedefliyoruz
09:03 Hasta tutsak Ayık'ın annesi: Kilo kaybediyor, şiddetli sancıları var
09:00 21 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:52 Akaryakıta savaş zammı
08:26 2. Gezici Tiyatro Çocuk Günleri renkli görüntülerle başladı
20/06/2025
23:02 İsrail, Gazze'ye saldırdı: 62 Filistinli hayatını kaybetti
22:10 Dengbêj Şakiro'nun anısına stran ve çîrok dinletisi
21:50 'Madımak Katliamını unutmadık unuturmayacağız'
21:45 İran'da 5.5 büyüklüğünde deprem
20:57 Payîzava’da bahar şenliği
20:42 Rojava Parkı’ndaki uyuşturucu nöbeti son buldu
20:07 ABD'den İran'a yeni yaptırımlar
19:38 Zeytinlikleri maden şirketlerine açan kanun teklifi protesto edildi
19:29 Pirsûs anması: Adalet istemeye devam edeceğiz
19:02 İran Dışişleri Bakanı Erakçi BM'de: İsrail'e karşı harekete geçin
18:53 YJA-STAR'lı Şehrîban Altürk'ün taziyesine kitlesel ziyaret
18:23 DEM Parti’den TİHV, TTB ve KESK’e süreç ziyareti
18:00 Denizli'de şüpheli kadın ölümü
17:57 GÖÇ-DER: Geri dönüşler yeniden inşa sürecidir
17:43 İmamoğlu'nun 'diploma' davasına bakan hakim değişti
17:17 Kayyım, teknesine belediyenin kasasından 586 bin TL harcadı
17:02 Zümrüt kaplıcaları 2020'den bu yana kapalı: Halkın hizmetine açın
16:45 Manisa ve İzmir'de orman yangını
16:21 Rehan Bayık son yolculuğuna uğurladı
15:17 Mêrdîn'de ormanlık alanda yangın
15:15 Eğitim Sen Bakan Tekin'in yıl sonu karnesini açıkladı
15:14 3 bin 698 hakim ve savcının görev yeri değişti
14:53 Ailelerden İmralı başvurusu
14:53 İHD: Mültecilerin hakları tanınsın, nefret söylemi son bulsun
14:34 Licê’de kadın ve çocuk ölümlerine karşı yürüyüş
14:27 Anadolu Üniversitesi'nde 'soruşturma' protestosu
14:18 Revan Zana Barıştıran'ın mezarı tahrip edildi
13:45 Duhok kırsalı bombalandı
13:20 Amed Barosu: Mülteci hakları pazarlık konusu yapılmamalı
13:16 Yangın felaketinde yaşamını yitirenler mezarları başında anıldı
12:48 Aysel Doğan'ın cenaze törenine katılanların davası ertelendi
12:40 MKG: Gazeteci Sevda Erkılınç tahliye edilsin
12:21 Demokratik Birlik İnisiyatifi’den Mêxmur’daki ablukanın kaldırılması çağrısı
12:10 Net UYP açığı 319,5 milyar dolar oldu
12:05 ÖHD’den Antalya cezaevleri raporu: Tedavi hakkına engelleniyor
11:17 DEM Parti: GGM'ler kapatılmalı
11:08 Zeytinlikleri maden talanına açan teklif komisyonda kabul edildi
10:28 Barış İçin Toplumsal Girişim’den ‘Barışa giden yol’ konferansı
10:02 Açlık grevindeki oğlu için duyarlılık çağrısı yaptı
09:53 İsrail-İran savaşı: Testilerden biri kırılacak, diğeri zarar görecek
09:51 Anayasa profesörü Hüsnü Erdem: Süreç odaklı bir anayasa hayata geçirilmeli
09:41 Engelliler 'Barış ve Demokratik Toplum Arayışı' konferansında buluşacak
09:40 Amedlilerden süreç uyarısı: Adım atılmazsa İsrail-İran savaşı buraya sıçrar
09:35 Gazeteci Amed Dicle: Ortadoğu'da tekçi ulus devletin panzehri demokratik ulustur
09:28 İstanbul’da dolandırıcılık iddiası: Yüzlerce kadın ‘duygu sömürüsü’ ile kandırıldı
09:19 Mêrdîn Kalesi'nde çıkan yangın söndürüldü
09:17 Amed’de Kürt Kadın Platformu Konferansı gerçekleştirilecek
09:16 4 ülkenin bakanları İsrail-İran gündemiyle bir araya gelecek
09:13 Bir kolu olmayan hasta tutsağa 11 günlük hücre cezası
09:03 Eşini ve oğlunu kaybetti: Savaşı durdurup adım atsınlar
09:02 Şirnex'te çocuğa yönelik zincirleme cinsel suç: Fail tahliye edildi
09:02 Siyasetçiye feshedilen örgüte üyelikten hapis cezası
09:01 Wan’da kadınlardan şiddete karşı ortak hareket
09:01 Haziran'da yangınlar arttı: Tedbirsizlik göz yummak anlamına geliyor
09:00 Elbak’ta deve besiciliği
09:00 Barış Anneleri: Devlet acil bir şekilde adım atmalı
09:00 20 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
19/06/2025
23:46 Netanyahu’dan Hamaney’e yine suikast tehdidi
22:09 İBB soruşturmasında 2 gözaltı daha
22:06 Rezan’da Arî Kültür Merkezi Açıldı
21:59 Depremzedeler için destekler 30 Haziran’da bitiyor: Süre sınırlaması kaldırılsın
21:09 Avukatı tutuklanan Ekrem İmamoğlu'ndan ilk tepki
21:05 Hatice Arat, tahliye edildi
20:49 İmamoğlu'nun avukatı tutuklandı
20:38 Uyuşturucuya karşı nöbet 6’ncı gününde
20:30 Mêrdîn Kalesi'nin etrafında yangın çıktı
19:53 İran'da iki tutsağa idam cezası verildi
19:38 Pîran'daki yangın bölgesine inceleme yapıldı
19:33 Özerk Yönetim ile Şam arasında 'enerji' anlaşması
19:26 PYD Eşbaşkanı Hiso: Halkların irade devrimi başlatılsın
19:22 GÖÇ-DER’den 'köye dönüş' çağrısı
18:53 İzmir'de makilik alanda yangın
18:34 'KHK'lilerin iadesi toplumsal barış için önemli bir adımdır'
18:00 DEM Parti’den AKP’nin kanun teklifine tepki: Ölümü dayatıyor
17:32 Efrîn'de katledilen genç için eylem: Anlaşma ihlal edildi
16:55 DEM Parti'den Silivri'de açıklama: Tüm arkadaşların yaklaşımı barışın hep beraber tesis edilmesi yönündeydi
16:52 İran İnsan Hakları Örgütü: Savaş bahanesiyle baskılar artıyor
16:17 Balıkesir'de 2 yangın
16:10 Cemil Bayık’ın annesi vefat etti
15:29 Barış Annesi Latife Dağ hayatını kaybetti
15:26 Adana'da yangın söndürme uçağı düştü
15:11 KYK'den kadın öğrencilere 'İmamoğlu protestosu' uzaklaştırması
14:59 Dr. İlhan Diken mezarı başında anıldı
14:56 Pasur davasında parmak izine dair rapordaki çelişkilerin giderilmesi istendi
14:31 BES TİS öncesi taleplerini açıkladı
14:23 HDK soruşturmasında 2 tahliye
13:51 KRT TV çalışanlarının eylemi 16’ncı gününde
13:49 Colemêrg’te hasta tutsak Giyasettin Sevmiş için açıklama
13:46 Wan Kent Konseyi Eşbaşkanı Doğan tahliye edildi
13:37 Af Örgütü’nden Türkiye raporu: Polis şiddeti, tanıklıklar ve videolarla belgelendi
13:34 Köylülerle görüşen Temelli: Zeytinimize ve toprağımıza göz diktiler
13:17 Gazeteci Şahin davasında mütalaa hazırlanacak
13:15 Meclis kapısından seslendiler: Gerekirse açlık grevine gireceğiz
13:07 İsrail-İran savaşı 7’nci gününde: Hastane hedef alındı
13:02 Konfederasyon ve meslek odaları: Zeytinlikleri madenciliğe açan kanun teklifini geri çekin
13:00 HDP'li Selman Günbat tahliye edildi
11:53 Valilik Cilo Buzulları'nı yok etmekte kararlı!
11:52 MKG'den hasta tutsak gazeteci için dayanışma
11:36 Ayşegül Doğan: Komisyon için taslağımız hazır