Bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda sergiliyor

img

DİYARBAKIR - Biyolog Selçuk Ertekin, yaklaşık 40 yıldır bölgenin çeşitli illerinden topladığı 8 bin civarındaki bitkileri kurutarak bölgenin biyolojik hafızasını oluşturuyor. 

Biyolog Profesör Doktor Selçuk Ertekin, Diyarbakır, Urfa, Mardin, Siirt, Van, Bitlis ve birçok bölge iline yaptığı eğitim ve projeler kapsamındaki ziyaretlerinde bitki toplayarak biyoçeşitlilik üzerine hafıza çalışması yaptı. Topladığı bitkileri gazete aralarında tarih, yer ve bitki türünü belirterek bu zamana kadar saklayan Ertekin, şimdilerde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Yeni Yaşam Derneği’nin katkısıyla yaklaşık bin bitki türünü etiketleyerek dijital ortamda sergiliyor.
 
Ertekin ile biyoçeşitlilik hafıza çalışmasına ilişkin konuştuk.
 
AVRUPA ÜÇ YÜZYIL ÖNCE BAŞLADI
 
Bu çalışmaların ilk olarak Avrupa ülkelerinde özverili bir şekilde başladığını aktaran Ertekin, “Bütün dünyada bitkiler bu şekilde toplanıp bitki herbaryum dediğimiz yerlerde saklanıyor. Avrupa bu işe iki üç yüzyıl önceden başlamış. Binlerce milyonlarca örneğe sahip. Bizimkiler onlarınkilerle kıyaslanmayacak kadar küçük. Türkiye’de herbaryum pek yok. Yalnızca İstanbul ve Ankara üniversitelerinde hebaryumlar var. Küçük yerlerde bu tip herbaryumları oluşturmak zor. Bu yüzden bitkileri koruma amaçlı bir tür dijitalleştirme fikri aklımıza geldi böyle bir proje yürüttük. Bu aslında bizim yaptığımız yeni bir şey değil bin 400-500 yıllardan itibaren batılı araştırmacıların kullandığı bir yöntem ama son dönemlerde biraz daha modernize oldu. Daha iyi koşullarda bitkileri koruma ve saklama imkanı var” diye belirtti.
 
8 BİN BİTKİ TÜRÜ TOPLADI
 
40 yıldır bitkileri kişisel olarak muhafaza ettiğini kaydeden Ertekin, bu zamana kadar yaklaşık 8 bin civarında bitki topladığını kaydetti. Yüksek lisans çalışmasında Diyarbakır’da bezelyeye yakın bir türü çalıştığını kaydeden Ertekin, “Onun yaklaşık 20 türünü topladım. Daha sonra doktora tezimde Güney Doğu’daki bu bitkinin tüm yabani akrabalarını alıp değerlendirdim. Yani bunların evrimsel ilişkileri nelerdir, morfolojik olarak nasıl tanırız, dış görünüş olarak nasıl tanırız üzerinden. Bunlarla ilgili çalışmalar yaptım, hatta o dönem koşullarında anatomik olarak da çalıştım. Sonrasında birçok projede çalıştım. Ve bu projeler esin kaynakları oldu. Bu projeler kapsamında gittiğim yerlerde bitkileri görme fırsatım oldu.  Urfa’ya derse gittiğim zamanlar da Urfa’dan bitkiler topladım yine Siirt Üniversitesinde dekanlık yaptığım süreçte de Siirt’ten bitkiler topladım. Ve daha pek çok ilden bitki örnekleri topladım. Bölgede Adıyaman özellikle de Nemrut Dağı biyolojik çeşitlilik açısından çok zengin. Bitki toplama zaman ve ekonomi işi ve gerçekten emek istiyor” ifadesinde bulundu. 
 
ÇOK UZUN VE ZAHMETLİ AŞAMALAR
 
Ertekin bitkileri kurutma ve etiketleme aşamalarını şu şekilde anlattı: “Kurutma bilimsel ve çok uzun zamanları alan bir iş. Aynı zamanda ders olarak okuttuğumuz da bir iş. İlk iş bitkiyi doğadan toplamak, küçük boylu bitkilerden üç beş tane büyüklüğüne, şekline, yapısına göre çeşitli örnekler alıyorsunuz. Bitkileri topladıktan sonra etiketlerini yazarak gazete kağıtları arasında saklıyoruz sonrasında ise pres dediğimiz tahta kafese bekletmeye bırakıyoruz. Kurutma işlemi bir gün sürmüyor, 15 günde bir kurutma kağıtlarını değiştirmemiz gerekiyor. Bu şekilde bitkiler esnek bir şekilde kuruyor ve eliniz değdiğinde kırılmıyor.  Bitkileri kuruttuktan sonra da etiketleme işlemi yapıyoruz. Bu işlemlerden sonra bitkinin teşhis edilmesi yani bilimsel isminin verilmesi geliyor. Sonrasında ise kartonlara yapıştırılıyor ve saklamaya bırakılıyor. Saklama koşulları da çok önemli. Özel dolaplarda, rutubet, nem, böcek ve ışıktan uzak olması gerekir.”
 
KİMYASAL İLAÇLAR BİTKİYİ ETKİLİYOR
 
İnsanların faaliyetlerinin bitkilere etkisinin çok olduğuna dikkati çeken Ertekin, “En çok etkileyen faaliyetler ise tarımsal faaliyetler. Bölgemiz bozkır bitki türüne sahip ve bozkırların tarım alanına döndürülmesi büyük bir tehdit. Çünkü bölgemiz bozkır bitki türlerinin barındığı önemli bir kültür ve gen merkezi. Son zamanlarda tarımda kullanan kimyasal ilaçlarında bitki üzerinde bir baskısı var. Bölgemizde yapılan hayvancılık faaliyetleri ve yaşam alanlarının tahribatı da en büyük sorunlar arasında yer alıyor” dedi.
 
‘HAFIZA OLUŞTURUYORUZ’
 
Bu projeyle bölgede yetişen bitki türlerini bilim dünyasına tanıtmayı hedeflediklerini belirten Ertekin, bölgenin biyolojik hafızasını dijital ortamda koruma altına aldıklarını söyledi. 
 
Bu örneklerden bazılarının yalnızca bölgede yetiştiğini söyleyen Ertekin, “Gelecekte kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkilerin örneklerinin var olması çok önemli. Bu örneklerden bazıları sadece burada yetişen ve bilinen bitki türleridir. Örneğin Karacadağ’da yetişen bir bakla türü sadece Karacadağ’da yetişiyor diğer bölgelerde yok. Ve günümüzde bu bitkiyi bulmak artık çok zor çünkü bozkır bitkisi ve bozkırlar şuan da hep tarım alanları oldu. Bu bitki arıcılıkta, süs bitkisinde ve daha pek çok şeyde kullanılabilen bitki. Yaptığımız çalışmayla yarın örnekleri kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkiler için dijital bir hafızamız olacak ve oradan onlarla ilgili bilgi alabileceğiz. Fiziki olarak onlar kuru örnekler ama bu bitkilerin geçmişi hakkında bir fikir sahibi olmamızı sağlıyor ve onlar o kuru haliyle 300 yıldan fazla yaşıyor” şeklinde konuştu.
 
Şimdilik dijital ortamda sergiledikleri serginin ilerleyen zamanlarda fiziki olarak da sergilenebileceğini aktaran Ertekin, insanlara tanıtabilecek ve anlatabilecek ortamın oluşması gerektiğini söyledi.
 
MA / Eylem Akdağ 

Diğer başlıklar

23:31 Akçadağ Cezaevi'nde 34 tutsak hastaneye kaldırıldı
23:10 Özerk Yönetim: Anayasa taslağı bileşenlerin kimliğini yansıtmıyor
22:47 Serêkaniyê’de husumetli aileleri DEM Parti ve DBP barıştırdı
22:43 AKP’li belediye hakkında ‘yalan beyan’ iddiasıyla suç duyurusu
21:32 Tişrîn Barajı çevresi ve Sirrin köylerine saldırı
21:23 Erdoğan ile Sırrı Süreyya Önder ne konuştu?
21:13 Aleviler BM'ye seslendi: Soykırımı durdurmak için acil adımlar atın
21:01 Cemil Bayık: Kongrenin toplanması için şartlar oluşturulmalı
20:22 Temelli: Atılması gereken adımlar var, kimse ipe un sermesin
19:58 Oyuncu Şinasi Yurtsever hayatını kaybetti
19:55 DTB Suriye'deki alevi katliamını kınadı
19:51 Sancar: Süreci ve işleyişi güvenceye alacak kanuna acil ihtiyaç var
19:40 Amed surlarında meşaleli Newroz kutlaması
18:42 ABD-Rusya görüşmesi öncesi Kremlin kısa süreli ateşkesi reddetti
18:35 İsrail Şam'ı vurdu
18:31 SOHR: Suriye’de bin 476 kişi katledildi
18:28 Kanada Suriye'ye yönelik yaptırımları hafifletme kararı aldı
18:26 İngiltere Ukrayna'ya asker konuşlandıracak
18:11 Amed Newroz'undan önce Abdullah Öcalan ile görüşme bekleniyor
18:08 DEM Parti Kadın Meclisi AKP Heyeti ile Meclis’te bir araya geldi
17:54 Özgür Gündem davasında ceza istendi
17:41 Azerbaycan: Ermenistan ile mutabakata varıldı
17:39 Sêrt Newroz’una katılım çağrısı
17:26 Zap nehrinde bir kadın cenazesi bulundu
17:22 Ahmed El Şara, ‘geçiş süreci anayasa taslağını’ imzaladı
17:19 Samandağ'da kitlesel protesto: Alevi katliamını durdurun
16:58 Halk buluşmalarında tarihi çağrının toplumsallaşmasına vurgu
16:45 Yönetmen Öz’ün davası ertelendi
16:38 Rahşan Demirel mezarı başında anıldı
16:06 İzmir’in ilk Newroz ateşi Kadifekale'de yakıldı
16:05 Zenubiya Kadın Topluluğu: Alevi katliamının failleri yargılanmalı
15:31 KESK ‘Ortadoğu ve Barış Konferansı’ düzenleyecek
15:29 Alevi katliamını savunan Kılıçarslan hakkında suç duyurusu
15:22 Xelfetî Newroz’unda tek talep Öcalan'ın özgürlüğü
15:19 DGD Platformu’ndan tarihi çağrıya destek: Çözüm için sorumluluk alacağız
14:43 Cizîr Newrozu’na çağrı
14:32 Ateşkese rağmen 2 günde 715 saldırı
14:32 DEM Parti’den İHD’ye ‘çağrı’ gündemli ziyaret
14:16 DEM Parti Kadın Meclisi, EMEP heyetiyle bir araya geldi
13:56 Cezaevi raporu: Kürtçeye engel, tedaviye erişim, çıplak arama dayatması
13:46 Barış Annesi Sakine Arat yarın Amed’de defnedilecek
13:42 Bakırhan: Öcalan’ın özgür çalışacağı koşulları ne zaman yaratacaksınız?
12:56 Açlık sınırı 22 bin, yoksulluk sınırı 79 bin TL’ye çıktı
12:55 Savunma Bakanlığı’ndan ‘Suriye anlaşması’ açıklaması
12:42 SOHR: 24 saate 177 kişi katledildi
12:15 Yolun kapalı olmasını eleştiren yurttaşa ‘özür videosu’ çektirip şiddet uyguladılar
12:14 Abdullah Öcalan’ın avukatları İmralı’ya gitmek için başvurdu
11:57 Öcalan’ın memleketinde Newroz: Bu ateş sönmeyecek
11:50 Selahattin Erdem: Kurşun namludayken silah nasıl bırakılır?
11:03 Barış Annesi Sakine Arat yaşamını yitirdi
10:47 Efrînliler Kürt Dağları’na dönüş hazırlığında
10:07 Öcalan’la Roma’da 3 ay kalan Yaman: Demokratik toplum ve barış dili geliştirilmeli
10:06 DEM Partili Yüksel Mutlu: Anlaşmayla birlikte Aleviler korunmuş oldu
10:00 'Haber merkezlerinde daha çok kadın olmalı'
09:51 Küçükbalaban: Tarihi çağrıya radikal demokrasi paketiyle karşılık verilmeli
09:47 Yılın doktoru 'nitelikli dolandırıcılık'tan tutuklandı
09:46 Botan'da buluşmalar: Halk çağrıyı coşkuyla karşıladı
09:34 ‘Newroz ateşini özgürlük için yakıp mücadeleyi harlayalım’
09:25 Dr. Gössner: Çağrı Türk hükümetini sorunu çözmeye sevk etmelidir
09:21 ABF Başkanı Aslan: Tüm renklerinin birlikte yöneteceği demoraktik Suriye istiyoruz
09:09 Kayyım atanınca kesinti rafa kalktı
09:08 Kayyım Cizîr’de film çevirmiş!
09:08 Çatışmalarda iki kızını yitirdi: Öcalan'ın çağrısına güveniyoruz, devlet adım atmalı
09:02 Yıl yıl Newroz şiarları
09:02 Sêrt Baro Başkanı: Süreç hukukçularla bir ahenk içinde yürütülmeli
09:00 Newroz'da sahne alacak sanatçılar belli oldu
09:00 13 MART 2025 GÜNDEMİ
12/03/2025
23:59 Siber Güvenlik Kanunu Teklifi kabul edildi
23:45 BAE ve AB’den QSD ve Şam anlaşmasına destek
23:37 Trump'ın Özel Temsilcisi Witkoff Moskova'ya gidiyor
23:06 Bismil’de Newroz coşkusu
22:54 Êlih’te binlerin katılımıyla Newroz ateşi yakıldı
22:24 Almanya G7 ülkelerini Putin'e karşı birlik olmaya çağırdı
22:14 Ateşkese rağmen Metîna ve Amêdiyê’ye saldırı
21:34 Irak Haber Ajansı muhabiri Bağdat’ta katledildi
21:27 Cizîr'de halk konseri
20:06 Savaş uçakları Sirîn’in bir köyünü bombaladı
19:35 İmamoğlu’na üçüncü salon engeli
19:22 Erdoğan: Bölgemiz savaşa, çatışmaya ve gözyaşına doymuştur
19:19 DEM Partili Rojbin Kartal Manzak tahliye edildi
19:14 KHK eylemi 322'nci haftasında
19:02 Alevilerin katledilmesi protesto edildi: Ses çıkar
18:55 DTSO ve TOBB ‘Ekonomide Kadın Çalıştayı’ sonuç bildirgesini açıkladı
18:25 Rize Kalkandere Cezaevi’nden 6 tutsak sevk edildi
17:40 Gazi Katliamı'nın 30'uncu yıldönümünde katledilenler anıldı
17:15 DEM Parti İmralı Heyeti, Erdoğan'dan randevu talebinde bulundu
17:09 Suriye'de 158 kişi katledildi
16:57 DEM Parti Kadın Meclisi, TİP Kadın Bürosu ile bir araya geldi
16:53 Hewag'ta Kadın Dayanışma Merkezi açıldı
16:46 İpek Er’in faili Orhan hakkında yeni iddianame
16:45 30 yıllık tutsakların tahliyelerine engel
16:42 Eğitimcilerin sorunlarına ilişkin imza kampanyası tamamlandı
16:42 Ayşegül A. davasına 'etkin soruşturma' ertelemesi
16:41 Hatimoğulları: İktidarın atacağı adım çok önemli
Davutoğlu: Bir yol haritasını ortaya koyma vaktidir
16:09 Birçok kentte 'tarihi çağrı' buluşması
15:37 DEM Parti Kadın Meclisi, DEVA Partisi heyetiyle bir araya geldi
15:33 Kayyım nöbetinde Alevilere saldırılara tepki
15:25 Emeklilerden Erdoğan'a: Çay simit hesabını tekrar yapsın
15:23 Newroz Halk Koşusu’nda son kayıt 14 Mart
15:15 Oyuncular Ergenç ve Kocaoğlu hakkında iddianame
15:14 Uçan Süpürge ödülleri açıklandı
15:13 Gece Yürüyüşü'nde gözaltına alınanlara şiddet ve cinsiyetçi hakaret
15:08 İran'da 8 Mart kutlamalarına katılan 2 kadın gözaltına alındı
15:06 Êlih’teki Newroz’a katılım çağrısı
15:04 Siyasetçi Özlem Demir 9 yıl sonra tahliye edildi
14:26 DEM Parti Kadın Meclisi’nden CHP’ye ziyaret
14:16 Gazete Duvar kapanıyor
14:08 Alevi katliamına tepki
14:05 Dicle Nehri’nde toplu balık ölümleri
14:04 Bakırhan: Cumhurbaşkanı da dahil olmalı
Arıkan: İktidar samimiyetini ortaya koymalı
13:43 Halk TV Sorumlu Müdürü Asker hakkında yakalama kararı
13:38 Tutsak Öztürk: Öcalan Kürtleri dünyaya kabul ettirdi
13:36 EMEP: Belirsizlik mücadeleyle değişecektir
13:34 Özerk Yönetim: Anlaşma demokratik Suriye inşasının temelini oluşturacak
13:21 MHP’den ‘kurucu önder’ tepkilerine yanıt: Türkiye bazı şeyleri aşmalı
13:14 Erdoğan: DEM Parti talep ederse randevu veririm
12:22 İlk Newroz ateşi Licê’de yakıldı
12:10 'İran'da ekonomi felç oldu, çöküş kapıda'
12:09 ABD Dışişleri Bakanı: Anlaşmayı memnuniyetle karşılıyoruz
12:07 DEM Parti: 12 Mart Darbesi ile Gazi ve Qamişlo katliamları tarihin karanlık yüzüdür
11:45 Aydın'da şüpheli kadın ölümü
11:29 19 Mart Wan Newrozu'na çağrı
11:17 DEM Parti-TİP görüşmesi: Yasal zeminde adımlar atılmalı
10:41 31 yıl önce kaybedilen Babaoğlu'nun akıbeti soruldu
10:15 Şirnex'te 11 bölgeye girişler yasaklandı
10:14 Yönetimine beraat derneğe fesih: Devleti aciz gösterme
10:08 Xelfetî Newroz’a hazır: Tarihi çağrıyı sahipleneceğiz
10:00 'Baskılara rağmen kadın odaklı habercilik büyüyor'
09:59 'İyi halli' raporuna rağmen infazı yakıldı
09:57 Evin Siwêd: Suriye'nin genelinde kadın sistemini uygulatmak için çalışacağız
09:33 Foza Yûsif: Kimse çözümün dışında bırakılmayacak
09:30 Gazeteci Öznur Değer hakkında iddianame: Yaptığı haber ve paylaşımlarla suçlanıyor
09:27 Agirî Baro Başkanı: Çağrının hayata geçmesi için herkese sorumluluk düşüyor
09:26 Haciya Kurdan'da Newroz coşkusu
09:09 Öztürk: Halk Öcalan’ın görüntülü mesajını istiyor
09:07 Abdullah Öcalan: Newroz kendini yeniden yaratmanın tarihidir
09:05 Şizofreni ve alzheimer hastası 32 yıllık tutsağın tahliyesi ertelendi
09:04 Eren Keskin: Her şeyden önce hasta mahpuslar serbest bırakılmalı
09:03 Nisêbîn’de DNA örnekleri kaybettirildi, cenazeler verilmedi
09:01 DEM Partili Uçar: Çözümün zemini ‘umut hakkı’ kararıdır
09:00 12 MART 2025 GÜNDEMİ
11/03/2025
23:40 Kürt partilerinden Özerk Yönetim ve Şam arasındaki anlaşmaya destek
23:06 Zelenskiy: ABD'nin Rusya'yı da ikna etmesi gerekiyor
22:36 Tişrîn Barajı’nın çevresi bombalanıyor
22:16 Hewag’ta gençler Newroz’u kutladı
21:54 NATO üyesi 30 ülkenin genelkurmay başkanları Paris’te bir araya geldi
21:44 ABD: Ukrayna barış müzakerelerine başlamayı kabul etti
21:35 Erdoğan: Anlaşma Suriye’nin güvenliğine ve huzuruna hizmet edecek
21:25 Hewlêr’de 4.8 büyüklüğünde deprem
21:18 Hêlîn Ümit: Ateşkes ilan ettik, Erdoğan sorumluluk üstlenmeli