HDP’den Kürtçeye yönelik baskılara ilişkin almanak

img
ANKARA - HDP, 2021’de Kürtçeye yönelik baskı, yasak ve engellemeleri içeren almanak hazırladı.  
 
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kürtçe Yol Haritası İzleme Komisyonu, 2021'de Kürtlere yönelik saldırı, baskı ve yasaklara ilişkin “Kürtçeye yönelik engeller” ismiyle almanak hazırladı. 2021'de Kürtçeye yönelik yasaklar, kısıtlamalar ve saldırıların yer aldığı almanakta gün gün yaşananlar sıralandı.
 
HDP tarafından hazırlanan almanakta 2021’de Kürtçeye yönelik baskılar şöyle sıralandı:
 
OCAK
 
2 Ocak: AKP’li Artuklu Belediyesi, köylerin isimlerinin yer aldığı tabelalarda Kürtçe harfler X, W ve Q harfleri kaldırılarak, Türkçe harflerle kullanıldı.
 
5 Ocak: Van Cezaevi yönetimi tutuklu gazeteci Adnan Bilen’e Kürtçe Xwebûn gazetesi vermedi.
 
12 Ocak: Tokat Cezaevi’nde tutuklu bulunan Fırat Darı’ya, annesiyle Kürtçe konuşması şifreli sayılarak, bir ay iletişim cezası verildi.
 
ŞUBAT
 
5 Şubat: HDP Gençlik Meclisi üyesi 4 kişi hakkında hazırlanan iddianamede, Kürtçe ezgiler suçlama konusu yapıldı.
 
16 Şubat: Yazar Rezan Tovjin’in, Sidar Jir’in kitabı Şerm’e sponsor olarak Google’de reklam verme talebi, Kürtçe desteklenmeyen bir dil olduğu için reddedildi.
 
MART
 
2 Mart: Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), hazırladığı raporda Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklulara Kürtçe mektuplar verilmediğini belirtti.
 
6 Mart: Türkiye’de 20 bin öğretmen atamasında 25 Rusça, 210 Almanca, 503 Arapça, 938 İngilizce için kontenjan verilirken, Kürt dili için 3 kontenjan ayrıldı.
 
8 Mart: İçişleri Bakanlığı, şiddete uğrayan kadınların KADES uygulamasına başvurabileceğini belirterek, KADES’in Türkçe, Farsça, Arapça, İngilizce, Rusça ve Fransızca dillerinde başvuru yapılabildiğini duyurdu. Türkiye’de Türkçeden sonra en çok kullanılan Kürtçe ise KADES uygulamasında yer almadı.
 
12 Mart: Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi yönetimi tarafından koğuşlarda bulunan Kürtçe kitaplara el konuldu.
 
19 Mart: MEB tarafından “Kentimiz Diyarbakır” kitabında Kürt ve Kürtçeden tek bir cümle kullanmazken, kentte kullanılan dili Azerbaycan’ın Bakü kentinde kullanılan dile benzetti.
 
25 Mart: Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanan siyasetçi TJA aktivisti Ayla Akat Ata’nın Kürtçe savunma vermek istemesi üzerine mahkeme başkanı Ramazan Dundar, “Boş konuşma, anlamıyoruz” dedi.
 
31 Mart: Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanan TJA Dönem Sözcüsü Ayşe Gökkan’ın Kürtçe savunma yapması engellendi.
 
NİSAN
 
6 Nisan: Mardin’in Nusaybin ilçesinde bulunan Giremira köyünde lise öğretmeni Twitter hesabından “Allahım artık tayinim çıksın. Bu insanların Kürtçe konuşmasına tahammülüm kalmadı” dedi. Nusaybin Kaymakamlığı yaptığı açıklamada öğretmeni korudu.
 
7 Nisan: HDP Milletvekili Sıddık Taş, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’a anadilde eğitime dair bir çalışma yapılıp, yapılmadığını sordu. Bakan Selçuk, “Türk vatandaşlarına Türkçe dışında bir dil anadil olarak okutulup, öğretilemez” yanıtını verdi.
 
8 Nisan: Diyarbakır’a bağlı Silvan ilçe belediyesine atanan kayyım, Kürtçe, Türkçe ve İngilizce yazılı tabelayı indirerek Türkçe yazılı tabelayı astı. 
 
21 Nisan: HDP Şırnak Milletvekili Hasan Özgüneş’in sorusunu yanıtlayan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, “Resmi dil Türkçe olduğu için uçaklarda Kürtçe anons yapılmıyor” dedi.
 
MAYIS
 
5 Mayıs: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi kayyımı, Sipan Caddesi’nin ismini Abdulkadir Aksu Caddesi olarak değiştirdi. 
 
20 Mayıs: 41 yaşındaki Enver Yılmaz, 20 yaşında iken Kürtçe eğitim hakkı için attığı slogan nedeniyle Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı ve ceza aldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından cezası bozulan Yılmaz’ın, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nden ihracını ise İstinaf Mahkemesi onayladı.
 
30 Mayıs: Fatime Demir, Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan oğlu Emrullah Demir’i görmeye gittiği sırada diğer tutukluların durumunu Kürtçe konuşarak sorduğu gerekçesiyle oğluna 6 ay görüş cezası verildi.
 
HAZİRAN
 
4 Haziran: Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, katıldığı bir televizyon programında anadil eğitimi hakkında sorulan soruyu, “Anadilde eğitim pedagojik bir meseledir. Kürtçe pedagojik eğitime uygun değildir” diye yanıtladı.
 
10 Haziran: Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tutulan Nudem Duran, Kürtçe şarkı gerekçesiyle bir aylık iletişim cezası aldı.
 
TEMMUZ
 
9 Temmuz: Decathlone mağazasının 30 dilde “Hoş geldiniz” diye yazdığı pankartta Kürtçe yer almadı.
 
10 Temmuz: Demokratik İslam Kongresi ve DİAY-DER’in 9 üyesi, Kürtçe hutbe okudukları ve cemaat önünde namaz kıldıkları gerekçesiyle tutuklandı.
 
AĞUSTOS
 
19 Ağustos: 2016 yılında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilen Selahattin Barınç’ın başvurusu 3 yıl sonra OHAL İnceleme Komisyonu tarafından KÜRDİ-DER üyesi olduğu gerekçesiyle reddedildi.
 
22 Ağustos: Elazığ Cezaevi’nde tutulan DTK Eşbaşkanı Leyla Güven, HDP Diyarbakır İl Eşbaşkanı Hülya Alökmen, ESP üyesi Fethiye Ok Çiçek’in de aralarında bulunduğu 9 kadın tutuklu hakkında Kürtçe şarkı söyledikleri, anlaşılmayan bir dilde halay çektikleri, anlaşılmayan marş okudukları gerekçesiyle disiplin soruşturması başlatıldı. Aynı gerekçelerle 9 kadına görüş ve iletişim cezası verildi.
 
24 Ağustos: Show Tv’de program sunucusu Didem Arslan, kendisine bağlanan ve Kürtçe konuşmak isteyen kişiyi yayından alarak, “Türkçe konuş, burası Türkiye Cumhuriyeti” dedi.
 
EYLÜL
 
5 Eylül: Adana Kürkçüler T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan Mehmet Emin Ado’dan kendisini ziyarete gelenlerden isimleri Kürtçe olanlara dair dilekçe sunması istendi.
 
7 Eylül: Sincan Cezaevi’nde tutulan ve yerine kayyım atanan Karayazı Belediye Eşbaşkanı Melike Göksu ve 3 kadın tutuklu hakkında Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri gerekçesiyle bir ay iletişim cezası verildi.
 
10 Eylül: Adana’nın Seyhan ilçesine bağlı Onur Mahallesi’nde çoğu Kürt öğrencilerin bulunduğu okulda, “Ya Türkçe konuş ya da sessiz ol” diye yazıldı.  
 
13 Eylül: Bakırköy Cezaevi yönetimi, kadın tutukluları Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri gerekçesiyle disiplin cezasıyla tehdit etti.
 
29 Eylül: Bitlis merkezde, aralarında Kürtçenin de yer aldığı 5 dilde yazılan Kuran’da geçen İhlas Suresi tabelası kaldırıldı, Kürtçe çıkarıldıktan sonra tekrar asıldı.
 
EKİM
 
1 Ekim: Yeni yasama yılında parlamentoda birebir dijital çeviri sistemi oluşturuldu. Parlamento kararıyla, bu sistem çerçevesinde Fransızca, Rusça, İngilizce ve Arapça dillerinde çeviri yapılacaktı. Ancak bu sistemde Kürtçe dile dair bir tercih seçeneği bulundurulmadığından eleştiri konusu oldu. Kürtçenin de çeviriye dahil edilmesi yönünde yapılan eleştiriler üzerine Meclis Başkanı, sistemin tamamen kaldırılmasına karar verdi.
 
16 Ekim: Kadıköy Kaymakamlığı, Mezopotamya Kültür Merkezi'nin (MKM) 30’uncu yılı dolayısıyla Bostancı Kültür Merkezinde gerçekleştireceği konseri yasakladı.
 
27 Ekim: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından 2014 yılında faaliyete geçirilen ve çocuklara tüm eğitimleri Kürtçe ve lehçelerinde veren Bağlar ilçesindeki Zarokistan kreşinin tabelası kayyım tarafından “Bağcılar Kreş ve Gündüz Bakımevi” olarak değiştirildi.
 
KASIM
 
14 Kasım: HDP İstanbul Gençlik Meclisi’nin “Dawiya Dawiya” stand up gösterimi, Fatih Kaymakamlığı tarafından gerekçe gösterilmeden engellendi.
 
15 Kasım: Ankara Keçiören Belediyesi, “Kürtçe şarkılar söyleneceği” gerekçesiyle Kürt sanatçı Mem Ararat’ın konserini iptal etti.
 
ARALIK
 
3 Aralık: Silivri 3 Nolu Cezaevi, telefonla tutukluları arayanlar için “Türkçe bilme” zorunluluğu getirdi.
 
4 Aralık: Aralarında Kürt siyasetçi Ayla Akat Ata’nın da bulunduğu 51 kadın tutuklu hakkında Sincan Cezaevi yönetimi tarafından “Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri” gerekçesiyle disiplin cezası verildi.
 
5 Aralık: Mardin Valiliği, pandemi gerekçesiyle, Kürtçe “Tartufê” tiyatro oyununu yasakladı. Ancak valiliğin Türkçe “Ağaçlar Ayakta Olur” tiyatro oyununa izin verdiği ortaya çıktı.
 
8 Aralık: HDP Milletvekili Ayşe Sürücü, Meclis’te Kürtçe konuştuğu sırada mikrofonu kapatıldı.
 
31 Aralık: DİAYDER’e yönelik hazırlanan iddianame kabul edildi. İddianamede, Kürtçe okunan hutbeler suç sayıldı. 
 

Diğer başlıklar

02/06/2023
23:32 Hiranur Vakfı’ndaki tecavüzü savunan okul müdürünü protesto ettiler
23:25 Bradost’ta mayın patlaması
21:59 İzmir’de 6 genç tutuklandı
21:10 Hindistan’da tren kazası: 50 ölü
21:04 Federe Kurdistan’da bir kadın ve 3 çocuk katledildi
21:01 EŞİK’ten vekillere kadın haklarını savunma çağrısı
20:39 Hezex'te ağır yaralanan çocuk yoğun bakımdan çıktı
18:54 ‘İran’da yıl sonuna kadar yaklaşık bin kişi idam edilebilir’
18:48 DSÖ: Sudan’da salgın riski artıyor
18:38 30 yıllık tutuklu Şahin’e kitlesel karşılama
17:39 AB’nin İstanbul Sözleşmesi’ne katılımı onaylandı
17:08 Munzur Dağları’nda bilirkişi keşfi
17:04 İzmir Barosu'ndan polis saldırısına karşı suç duyurusu
16:57 Mayıs ayında erkekler 40 kadını katletti
16:36 Sınır dışı edilecek 103 kişi için acil çağrı
16:24 İHD’den Barış Nöbeti: Sandıktan çıkan iradeye kulak verilsin
15:52 Dersim Katliamı’nın tanığı Çiçe ve Duman yaşamını yitirdi
15:49 8 korucunun silahına el konuldu
15:40 O’Hearn: Dünyanın en karanlık sistemi İmralı'da
15:09 Özerk Yönetim'den Şam'a Sudan tepkisi
14:06 Meclis’te yemin töreni başladı
13:38 Emine Şenyaşar: Bu zulüm son bulsun
13:34 Dersim Dernekleri'nden otobüs saldırısına tepki
13:20 Melik ve Ayyıldız mezarları başında anıldı
13:16 Rektör harem selamlık 'pikniği' savundu
12:58 Ailelerden İmralı başvurusu
12:22 Yeşil Sol Parti Meclis görev dağılımını yaptı
11:59 Bodrum’da şüpheli kadın ölümü
11:50 Amed esnafının deprem destek kredisi kesildi
11:29 Karayılan: Kürt sorununun muhatabı partiler değil devlettir
11:12 Rektörden akademisyenlere 'idari ve adli ceza' tehdidi
10:59 Mexmûr direnişi 14'üncü gününde
09:45 Mayıs ayında 8 kez yasaklı silah kullanıldı
09:11 Eğitim Sen’den YKS çağrısı: Bu yanlıştan dönün
09:07 Özdemir: ‘Devlet aklı’nın Kürt siyasetini zayıflatma hamleleri sonuç almaz
09:05 'Tahrik' savunması yapmayan sanığa 'tahrik' indirimi yapıldı
09:04 Mexmûr’da direniş diyaloğun önünü açtı
09:04 ‘Erdoğan rejiminin saldırılarına karşı Kürtlerle birleşmeli’
09:03 Hak örgütleri: İhlallere karşı mücadeleden vazgeçmeyeceğiz
09:02 Sırtında platin ve tek böbrekle yaşayan tutuklu felç geçirdi
09:01 Keskin: Seçimde en örgütlü davranan Kürtler oldu
09:01 Qerejdax'ın kara taşına şekil veriyor
09:00 02 HAZİRAN 2023 GÜNDEMİ
01/06/2023
23:19 AP’de cezaevleri ve tecrit konferansı düzenlenecek
22:10 ABD'den Sudan'a yeni yaptırımlar
22:00 LeMan kapağına seçim sonuçlarını taşıdı
20:52 Mexmûr’daki direniş Luzern’de sahiplenildi
20:33 DEDAŞ 500 hanelik köyü karanlıkta bıraktı
19:48 Kadir Şeker tutuklandı
19:10 CHP MYK üyeleri istifa etti
18:45 Muğla ve Mersin'de Gezi anması
18:35 Ethem Sarısülük Güvenpark’ta anıldı
18:30 Bolu'da iş cinayeti
18:13 IFJ’den İran’da tutuklu 12 gazeteci için çağrı
17:58 İBB çalışanlarına saldıranlardan biri tutuklandı
17:40 Amed’te bir çay ocağına silahlı saldırı
17:15 30 yıllık tutuklu Mehmet Şahin tahliye oldu
16:37 Yeşil Sol Parti milletvekilleri toplandı
16:27 ‘Millet İttifakı 28 Mayıs itibariyle bitmiştir’
16:11 Erdoğan'ın mal varlığı açıklandı
15:42 Şengal’de bir eve hava saldırısı
15:37 Çimento fabrikasına karşı çıkanlara soruşturma
15:18 DEDEF'ten 'örgütlenme' çağrısı
15:09 Erdoğan kutlamalarında vurulan çocuk yaşamını yitirdi
15:03 Şirnex’te 14 bölgeye yasak
14:46 Şenyaşar ailesinden karikatürlü mesaj
14:26 Meclis yarın yemin töreniyle açılacak
14:06 Eren Keskin beraat etti
13:53 İran’da bir ayda 142 idam
13:49 Tutuklular havalandırmaya çıkarılmıyor
13:47 CHP MYK toplantısı başladı
12:55 Dolar durdurulamıyor!
12:50 Merkez Bankası’ndan KKM kararı
12:48 Bafil Talabani: Birlikten başka seçeneğimiz yok
12:06 Rosa Kadın Derneği yöneticisi beraat etti
11:50 İkinci tur kesin sonuçları açıklandı
11:33 HDP Sözcüsü Günay: Eleştiri-özeleştiriyle büyük kongreye yürüyeceğiz
11:31 Berkin Elvan karikatürü paylaşımına beraat
11:28 İran’da bir ayda 107 tutuklama
11:20 Aydoğan hakkındaki yakalama kararına dair talebe ret
10:56 Abdullah Öcalan ile görüşmek için başvuru
10:53 Harem selamlık 'piknik' iptal edildi
10:43 29 yıl geçti: Muhsin Melik canını halkına adadı
10:39 AYM bekçilerin bazı yetkilerini iptal etti
10:14 Gebze’de işçileri taşıyan minibüs kaza yaptı: 13 yaralı
10:12 Munzur'da yönetmeliğe aykırı maden ocağı
10:11 Hazine 215 milyar lira borçlanacak
10:01 Efrin'de 53 kişi kaçırıldı, yüzlerce ağaç kesildi
09:44 Semsûr’da kanser hastaları tedavi için Dîlok’a gidiyor
09:23 İzmir'de 6 genç gözaltına alındı
09:14 Siyaset bilimci Aytaç: Erdoğan’ın zaferi mutlak değil
09:11 Wan sokakları: AKP yükseldikçe, ekonomi düşüyor
09:07 Ev baskınında maruz kaldığı polis şiddetini anlattı
09:07 Acar: Tek bir kişi de kalsak gerçekler karanlıkta kalmayacak
09:05 İşçiler: 3 ay biriktirdiğimizle 9 ay geçinmeye çalışıyoruz
09:04 CPT’ye İmralı başvurusu: Acil sonuç alıcı tutum bekliyoruz
09:03 Baro Başkanı Yılmaz: Cüppemizde ilik de düğme de yok, korkmuyoruz
09:02 Orman kıyımının yaşandığı Şirnex’te vali fide dağıtıyor!
09:00 1 HAZİRAN 2023 GÜNDEMİ
31/05/2023
21:57 Guterres, Sudan’ı görüşmek için BMGK’yi toplantıya çağırdı
21:41 Balcı’nın belini kıran polise ‘ödül’ gibi ceza
21:21 Taksim Dayanışması’ndan Gezi Direnişi eylemi
20:34 Bursa’da iş cinayeti
20:09 Çiğli'de çocuk parkının kaldırılmasına tepki
19:52 HDP ve Yeşil Sol’da yeni süreç başladı: Her aşaması halkla yürütülecek
19:37 Gezi Direnişi 10'uncu yılında: Gezi ruhu bitmedi
18:10 Mayıs ayında yaşamını yitirenler için anma
17:42 ÖSYM’den ikametgah dışı sınav yeri kararı
17:16 Cenevre’deki eylemde Mexmûr kuşatmasına tepki
17:12 Cumhurbaşkanlığı Kabinesi toplandı
17:07 Erdoğan sloganına kızan fırıncı tutuklandı
16:58 Gözaltına alınan Yıldırım tutuklandı
16:13 Müzisyen Şener’in faillerine müebbet hapis istemi
15:48 GÖÇİZDER’in faaliyetlerinin durdurulması talebine ret
15:42 Sincar cinayeti tetikçisinin tutuklanmasına ret
15:12 Ankara'da sağanak yağış uyarısı
14:59 Selahattin Demirtaş: Aktif politikayı bu aşamada bırakıyorum
14:54 Yol kenarında 2 cenaze bulundu
14:33 Suruç anması davasında tanık polislerden 'hatırlamıyorum' yanıtları
13:51 Doğruak mezarı başında anıldı
13:42 Şenyaşar ailesinin direnişi 800’üncü gününde
13:35 Keçi Burcu’nda dökülen taşlar 4 aydır kaldırılmıyor
13:30 Şikayetini Kürtçe anlatan tutuklu gazetecinin muayenesine engel
12:59 Gazetecileri ölümle tehdit eden polise soruşturma izni verilmedi
12:45 Abbasi Kerkük’te
12:43 İletişim Başkanlığı'ndan 'yeni kabine' açıklaması
12:09 5. Ma Music Günleri başlıyor
11:43 BM: Suriye'nin yüzde 70'i insani yardıma muhtaç
11:11 TÜİK’e göre ekonomi büyüyor
10:28 Mexmûr 12 gündür direniyor
10:05 TL eriyor
09:43 Abdullah Öcalan’a avukat ve aile görüş yasağı
09:01 Finans Uzmanı Cibre’den ‘ödemeler dengesi krizi’ uyarısı
09:00 Sobati: İran’da yeni bir direniş geleneği açığa çıktı
09:00 Mahkemeden kayyımın ticari projesine ret
09:00 31 MAYIS 2023 GÜNDEMİ
00:16 Emrah Arpak’ın cenazesi ailesine teslim edildi
30/05/2023
23:46 Dükkanı mühürlenen fırıncı gözaltına alındı
22:32 AKP’lilerin ‘kutlamasında’ yaralanan çocuk yaşamını yitirdi
21:53 Basel'de gözaltında kaybedilenlerin akıbeti soruldu
21:43 Gözaltında kaybedilenler anıldı
18:38 Milletvekili kesin seçim sonuçları Resmi Gazete’de
17:56 DSÖ: Sudan’da 850 kişi yaşamını yitirdi
17:54 Gaziosmanpaşa’da CHP bürosuna silahlı saldırı
17:51 Ali Çiçek mezarı başında anıldı
17:19 Türk-İş: Yoksulluk sınırı 33 bine yükseldi
17:19 Newroz yargılamasında beraat kararı
17:09 Muğla’da kadın katliamı
17:03 HDP'li 2 isim tahliye edildi
17:02 Av. Tosun'u hedef gösteren Zafer Partili Taşkaya’ya indirimli ceza