‘Esat Oktay’ın uygulamaları bugün 300 cezaevinde sürüyor’

img
DİYARBAKIR - Diyarbakır 5 Nolu Cezaevi’ndeki 14 Temmuz direnişinin üzerinden 40 yıl geçerken, 78'liler Derneği Başkanı Hüseyin Barış, “O gün 5 Nolu’daki uygulamalar, bugün 300 cezaevinde uygulanıyor" dedi. 
 
Diyarbakır 5 No’lu Cezaevi’nde, insanlık dışı işkencelere karşı 1982 yılında verilen direniş, toplumsal hafızalardaki yerini koruyor. Devletin Kürt’e yaklaşımını, Kürt’ün ise direnişini sembolize eden 5 Nolu Cezaevi’ndeki uygulamaların üzerinde 40 yıl geçti. 
 
Cezaevinde tutulan PKK’li tutukluların ağır işkencelerden geçirildiği, insanlık dışı uygulamalara maruz kaldığı cezaevinde, PKK'nin öncü kadrolarından Mazlum Doğan, 1982 yılının 21 Mart Newroz’un da üç kibrit çöpünü yakarak yaşamına son verdi. Doğan’ın karanlığı dağıtmaya çalıştığı eylem, daha sonra   18 Mayıs 1982'de "Dörtler" olarak bilinen Ferhat Kurtay, Eşref Anyık, Mahmut Zengin ve Necmi Öner kaldıkları hücrede kol kola girerek bedenlerini ateşe verdi. Cezaevindeki vahşetin ağırlaştırılarak sürdürülmesi üzerine bu sefer PKK'nin öncü kadrolarından Mehmet Hayri Durmuş, yargılandıkları mahkemenin 14 Temmuz 1982'de görülen duruşması sırasında; ölüm orucu eylemi başlattıklarını dünyaya duyurdu. Bu eylem sırasında 9 Eylül’de Kemal Pir, 12 Eylül'de M. Hayri Durmuş, 15 Eylül'de Akif Yılmaz ve 17 Eylül'de ise Ali Çiçek yaşamını yitirdi. 
 
16 Mayıs 1981 yılında gözaltına alınan, 2 ay sonra tutuklanan ve 10 yıl 5 Nolu Cezaevi’nde kalan Diyarbakır 78'liler Derneği Başkanı Hüseyin Barış, maruz kaldığı ağır işkence ve tanık olduğu vahşeti anlattı. 
 
‘FARKLI KONSEPT UYGULANDI’
 
Barış, 12 Eylül darbesi öncesinde dünyada 68 hareketlerinin oluştuğunu ve Türkiye’de de bir uyanış sürecinin başladığını söyledi. Bu süreçte Kürt ve Arap gençlerinin de etkilendiğini belirten Barış,  ülkede bir yandan açlık ve kıtlığın olduğunu, diğer tarafta ise emperyalist devletlerin baskısından toplumun çaresiz kaldığını ifade etti. Kenan Evren’in tam böylesi bir süreçte darbe yaptığını kaydeden Barış, “Çok zor süreçler yaşandı. Bu süreçte taraftar ile sempatizan, kadroların hepsi gözaltına alındı. Alınan gruplar içerisinde PKK’lilere farklı bir konsept uygulandı. Hilvan, Siverek, Batman'da ve birçok yerde darbe yapıldı. Kaçakçıya kadar herkesi oralarda gözaltına aldılar. Diyarbakır zindanı ise bambaşka bir uygulamadaydı. Resmi rakamlara göre 37 insanın Diyarbakır zindanından katledildiği söyleniyor ancak, toplumdaki bilgilere göre 55 insan yaşamını yitirdi. Kimi 1 ay, kimi 6 ay, kimi 1 sene kaldığı cezaevinde ağır işkencelerle yaşamını yitirdi" şeklinde ifadeler kullandı. 
 
‘PSİKOLOJİK BASKILAR VARDI’
 
Diyarbakır Cezaevi’nin diğer cezaevlerinden farkı olduğunu belirten Barış, ayrıca psikolojik baskıların da çok olduğunu söyledi. Barış, “Esat Oktay hakkında Kıbrıs'tan geldiği ve Rum çocuğunu kesip babasının karşısında kanını içtiği söylemleri vardı. O açıdan psikolojik baskılar vardı. 7'inci Kolordo Komutanlığı ve zindan ekipleri talimatsız çalışıyordu. Dışarıda nasıl kontralarla, çetelerle halkı kırımdan geçiriliyorlardıysa, içeride de benzer uygulamalar vardı. İspiyonculuğu, ajanlığı öne çıkardılar. Tutuklananların zaaflarını sorgularda kullanıyorlardı” diye belirtti. 
 
‘LABARATUVARA ÇEVİRDİLER’ 
 
“5'Nolu Cezaevi'ni Kürt halkı için labaratuvara çevirdiler” diye devam eden Barış, labaratuvar diye tanımladığı cezaevinde insanların ve insan haklarının imha edildiğini aktardı. Psikolojik şiddetin dışında her türlü ahlaksızca uygulamanın söz konusu cezaevinde yaşama geçirildiğine dikkat çeken Barış, “Tecrübesiz olan halkımız işkenceden dolayı bilmediği ve görmediği şeyleri dahi şiddet nedeniyle ihbar ediyordu. Bu nedenle ajanlıklar artıyordu. Bu nedenle her koğuşta ajan vardı. Doktor, avukat ya da aile görüşü denilerek, insanları koğuştan götürüp konuşturuyorlardı. Yine Kürtçe yasaktı. İki kişi birlikte volta atamıyordu; o bile yasaktı. İnsanları çağırıyorlardı işkence ettikten sonra ölü halde koğuşlara atıyorlardı. İnsanları çıplak şekilde soyup, dalga geçiyorlardı. Sabah 5'ten gece 11'e kadar Mehter Marşı çalınıyordu ve bizlere psikolojik işkence yapılıyordu” diye konuştu. 
 
‘İNSANLARI BOĞAN SİSTEM İNŞA EDİLDİ’
 
Tutuklu bulunan bir Alman yurttaşa, “Ne mutlu Türk'üm diyene" dedirtildiğini söyleyen Barış, söz konusu Alman yurttaşın cezaevinden çıktıktan sonra yaşadıklarını anlatması üzerine Diyarbakır 5 Nolu Cezaevi’nin dünya kamuoyuna girdiğini söyledi. Barış, “Esat Oktay, insanları boğan bir sistem inşa etmişti. Andımız ile İstiklal Marşı’nı kısa sürede ezberlemen gerekiyordu. Okumadığın zaman, işkence ediyorlardı” dedi. 
 
‘BÖYLE BİR DİRENİŞ OLMADI’
 
Barış, Diyarbakır 5 No’lu Cezaevi’nin ses getirmesinin altında yatan nedenin orada sergilenen direniş olduğuna dikkat çekerek, şunları söyledi: "Diğer cezaevlerinde de işkenceler vardı ama Amed zindanı başka bir şeydi.  PKK hareketinin öncü kadroları, taraftarları, sempatizanları ve köylüler, devlet kurumlarında 'PKK sempatizanıdır' denilerek şikâyet edilen memurlar vardı. Bunlar, pratiklerini yaşamlarında uygulayan insanlardı. Bunlar, örgütlü insanlardı. Bu nedenle bunlara farklı işkenceler uygulanıyordu. Kürtlerin tarihinde 28 isyan oldu ama hiçbirinde sisteme karşı bu kadar başkaldıran ve direnen çıkmadı. Bu hareket kuruluşunda olduğu gibi çelişkili davranmadı. O kadar büyük bir direnişti ki,  hakkında filmler, kitaplar çıkarıldı. Cezaevlerindekiler ‘bu örgütün kuruluşunda olduğumuzdan buna layık olmalıyız’ diye tartışıyorlardı. 'Bu halk için, toplum ve bütün halklar için mücadele ediyorsak; biz o nedenle yol ve yöntemlerimizi devam ettirmek için vazifemizi yerine getirerek direnmeliyiz' diyorlardı. Mazlum Doğan 21 Mart’ta bu duruşla eylem gerçekleştirdi. Ardından bunun üzerine tartışan, yoğunlaşan Dörtler, halkın uyanması için 18 Mayıs’ta eylem gerçekleştirip, bedenlerini ateş verdi. 
 
KEMAL PİR: BİZ GEÇ KALDIK
 
Ardından Kemal Pir, Mehmet Hayri Durmuş, Akif Yılmaz, Ali Çiçek karar vererek, ölüm orucuna girme kararı aldılar. Kemal pir 'Biz geç kaldık' dedi. ‘Biz Mazlum'dan önce davranmalıydık’ diyerek özeleştiri veriyordu. Ardından konuşarak Ölüm Orucu kararı alıyorlar. Karara çok sayıda kişi dahil oluyor. 36'ncı koğuşta ölüm orucu başlıyor. Kemal Pir ve arkadaşları farklı günlerde yaşamlarını yitirdiler. Kemal Pir, Haki Karer, bunlar Kürt halkının temsilcileriydiler. Ama bunlar sadece Kürtler için değil ortak bir yaşam için büyük mücadele ettiler. Bunun sonucunu bugün 4 parçada örgütlü görebiliyoruz. Yine bu gerçek sosyalizm tüm dünyaya da yayıldı. Nasıl insanların bir arada yaşadığının en büyük göstergesini de bu örgütlülük gösterdi. Bunların sebebinde en büyük etkenlerden biri de bu direniştir" dedi. 
 
300 CEZAEVİNDE SÜRÜYOR 
 
Türkiye cezaevlerindeki mevcut hak ihlalleri ile 12 Eylül dönemini karşılaştıran Barış, bugün yaşanan baskıların 12 Eylül sürecindeki baskıları aştığını kaydetti. Barış, "Bir dönem devlet; Topal Osman'la, Rayber'le ya da başka isimlerle işlerini hal ediyordu. Bugün ise, binlerce çete ordusu Kürtlerin karşısında konumlanmış. O gün 5 Nolu’daki uygulamalar, bugün 300 cezaevinde uygulanıyor. Bugün Türkiye cezaevlerindeki uygulamalar Esat Oktay uygulamalarını çoktan geçti. Esat Oktay propagandasını yapmak için bir kısım koğuşları kendileri mekan yapıyorlardı. İşkence, dayak, hakaret, açlık vardı. Bugün de aynı şey devam ediyor. Bugün de cezaevlerinde büyük direnişler var. Bu direniş; Mazlum Doğan, Dörtler ve Büyük Ölüm Orucu direnişçilerinin mirasıdır. Mazlum Doğan'ın fedai ruhu, bugün her tarafta sürüyor. İçeride de dışarıda da. Bugün bir pratik içinde olan insan, aynı ruhla mücadele ediyor" dedi. 
 
MA / Müjdat Can
 

Diğer başlıklar

08/10/2025
23:27 Trump: Gazze anlaşması için Ortadoğu'ya gidebilirim
23:18 Efrîn’de zeytin hırsızları bir kişiye işkence etti
22:52 Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê'nin yolları hala kapalı: Türkiye engelliyor
22:42 Komisyon toplantısı bitti: Öcalan'la görüşme belirsizliği süreci zora sokacak
22:12 Hak İnisiyatifi Derneği: İnfaz düzenlemeleri bir an önce yapılmalı
22:02 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri sahiplerine verildi
20:52 Mehmet Metiner: Kürt-Türk ittifakı için gerekli adımlardan kaçınmamalıyız
20:36 İşçilerin direnişi 70'inci gününde
20:01 Abdullah Öcalan’dan ödül törenine mesaj: Gurbetelli silinmez bir iz bıraktı
19:47 Êlih’teki 'özgürlük' mitingine çağrı
19:44 Riha’da komploya karşı yürüyüş çağrısı
19:40 MSD: 6 yıllık işgal sonlandırılsın, geri dönüş sağlansın
19:35 İzmir'de 10 Ekim Gar Katliamı anması
19:32 MEBYA-DER temsilcileri komisyonda: Ailelerimizin rızası için Öcalan ile görüşün
19:00 KHK eyleminde Gar Katliamı'nda yaşamını yitirenler anıldı
18:56 Kaçırılan Kürt gencinden iki gündür haber alınmıyor
18:22 BM önünde 'Öcalan'a özgürlük' eylemi
17:45 Sekasur’daki çadır nöbetine kadınlardan destek
17:17 Korkmaz ve Demir’in taziyesine kitlesel ziyaret
17:07 Tülay Hatimoğulları Hewler’de: Öcalan’ın dört parça Kürdistan’da barış için çalışacağını biliyoruz
17:03 İdam kararı olan Kürt aktivist sınır dışı elilmek isteniyor
16:44 Yürüyüşten dönen kadınlar çiçeklerle karşılandı
16:21 'AİHM'in Demirtaş kararına itiraz çözümsüzlükte ısrardır'
15:54 32 yılın ardından tahliye olan Efrînli tutsak GGM'ye götürüldü
15:48 Nobel Kimya Ödülü'nü kazananlar açıklandı
15:14 'Cezaevlerindeki keyfi uygulamaları son verin'
14:49 Amed'de doğa talanına karşı kitlesel yürüyüş
14:43 İHD’den Dêrsim’deki ekolojik talana karşı ortak mücadele çağrısı
14:42 Komisyonun 14'üncü toplantısı başladı
14:38 Eğitim Sen Wan Şubesi’nden Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi açıklaması
14:31 Meclis’te AİHM kararına itiraz protestosu
14:23 Sanatçılardan 'barış istiyoruz' çağrısı
14:17 Doğa düşmanı yasa için AYM’ye itirazda bulunuldu
14:08 Adana’da fırtına çatılara zarar verdi
13:39 9 Ekim uluslararası komplo birçok kentte protesto edilecek
13:34 Katılımcı Bütçe oylamasında son 2 gün
13:31 DEM Parti Adalet Bakanlığı önünde: Ayak oyunlarıyla zaman kazanılmaya çalışılıyor
13:02 10 Ekim Gar Katliamı anma programı açıklandı
12:31 Trump görüşmesinin detayları
12:03 Erdoğan: DEM Parti ile neler yapılabileceğini konuştuk
11:59 Kurtulmuş, partilerin grup başkanvekilleriyle bir araya geldi
11:57 İSİG: Eylül ayında 206 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi
10:51 QSD Komutanı: Geçiş hükümeti güçleri ateşkesi ihlal ediyor
10:08 ‘Sürecin başarıya ulaşması komployu boşa çıkartacak’
09:47 MKG ve DFG Gurbetelli Ersöz'ü andı
09:37 Temelli: Öcalan'ın altını çizdiği gibi müzakere zemininin oluşması gerekir
09:19 Amed'de uluslararası komplo protesto edilecek
09:17 Ünlü isimlere 'uyuşturucu' gözaltısı
09:15 Hesendîn'deki talana karşı dava yarın: Hukuksuzluk son bulmalı
09:13 Êlih büyük 'özgürlük' mitingine hazırlanıyor
09:11 9 Ekim yürüyüşüne çağrı: Çözüm için Öcalan özgür olmalı
09:10 1 milyon nüfuslu kentte tek bir otopark yok!
09:06 Yaşa: Öcalan İmralı'da tutulduğu sürece tecrit devam ediyor demektir
09:03 İzmir'de bağımlılığa karşı mücadele tartışılacak
09:00 Mehmet Öcalan: Söylenenlerin gerekleri yerine getirilmeli
09:00 08 EKİM 2025 GÜNDEMİ
00:01 Kuzey ve Doğu Suriye ile Şam arasında 'acil ateşkes' kararı
07/10/2025
23:52 Türkiye'nin Demirtaş başvurusuna tepki yağdı
23:33 Rojava Futbol Federasyonu CONIFA'ya üye oldu
23:00 Tebqa’da Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê için yürüyüş
22:54 Meclis komisyonu vakıf ve dernekleri dinleyecek
22:50 DEM Parti Eş Genel Başkanlarından AİHM'e itiraza tepki
21:12 Avrupa’da Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê’ye yönelik saldırılar protesto edildi
20:22 Eskişehir'de Rojin Kabaiş yazılamasına ırkçı saldırı
20:19 Şengal Özerk Yönetimi: Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê halkının yanındayız
20:15 İran'da bir yılda bin 695 kişi idam edildi
20:07 İşten atılan 223 işçi: Kayyım anlayışı süreci sabote ediyor
19:39 Êlih’te 'özgürlük mitingi' hazırlıkları sürüyor
19:37 Türkiye AİHM'in Demirtaş kararına itiraz için Avrupa'ya heyet yolladı
19:32 Geçiş Hükümeti cezaevinde bir genci katletti
19:19 Geçiş Hükümeti'nin Dışişleri Bakanı yarın Türkiye'ye gelecek
19:13 'Türkiye, İsrail ile tüm ilişkilerini sonlandırsın'
18:33 Ankara'da su kesintileri sürüyor
17:09 DSÖ: Gazze'de 2 ayda 10 bin çocuğa akut yetersiz beslenme teşhisi konuldu
16:57 Tutuklu Abdülkadir Tatlı'nın cenazesi Farqîn'e uğurlandı
16:53 Af Örgütü Wan'da kadın örgütleriyle bir araya geldi
16:39 Yaşamını yitiren işçiler için taziye kuruldu
16:24 Meclis TV'den Kürtçe 'sansürü': Yayında ses kısıldı
16:19 Elkê ve Silopiya 'Barış istiyoruz çünkü' kampanyası için imza toplandı
16:12 Öğrencileri taciz eden İsmail Bayraktar’a beraat
15:58 30 yıllık tutsaklığın ardından halaylarla karşılandı
15:48 Wan'da şüpheli kadın ölümü
15:38 Özel'den Bahçeli'ye: Bir tek konuşmayan sensin
15:37 Danış ve Acar'ın taziyelerine kitlesel ziyaret
15:04 Meclis'te konuşan Yüksel Genç: Bu 26 yıllık bir yürüyüş
14:51 Tülay Hatimoğulları: Komisyonun Öcalan ile görüşmesi eşiğin aşılması için önemli
14:51 Ankara'ya yürüyen kadınlar, Meclis'te temaslarda bulunacak
14:40 Gazeteci Aslan'a soruşturma
13:52 İzmir'de Gar Katliamı anma programı açıklandı
13:49 Bahçeli hızını alamadı: Abdullah Öcalan’dan QSD için çağrı istedi
13:30 Komploya karşı Amed’de yapılacak yürüyüşe çağrı
12:56 DBP: HTŞ, Suriye’nin demokratik geleceği için tehdittir
12:39 Tülay Hatimoğulları: Barış Demokratik Cumhuriyet’in inşasını sağlar
12:38 Meclis'te 'Bijî Serok Apo' sloganı
12:03 Öktem cinayetinde gözaltı sayısı 13'e yükseldi
11:35 Hasta tutuklu ‘intihar etti’ iddiası
11:25 Fas'ta hükümet karşıtı protestolar 10'uncu gününde
11:19 Nimet Tanrıkulu’nun davası ertelendi
11:08 Nisêbîn Belediyesi 'Kültür ve Sanat Festivali' düzenleyecek
10:17 Egîdê Cimo okul kayıtları devam ediyor
10:17 Kadınlar Ankara’dan seslendi: Öcalan'ın müzakereci siyaset önerisine uyulsun
10:15 Adana'da yangın: Engelli 2 kardeş yaşamını yitirdi
10:08 Mehmed Uzun Amed'de anılacak
09:58 Hamas İsrail müzakereleri devam ediyor
09:52 Bitmeyecek bir yürüyüş: Umutla özgürlüğe
09:46 15 kişinin yaşamını yitirdiği yangında fail tespit edilemedi!
09:26 Halide Türkoğlu: Toplumsal barışa hizmet eden yeni bir siyasal dil inşa edilmeli
09:20 Denizli'de bir kadın katledildi
09:16 Özerk Yönetim ve PYD'den Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê'de direnme çağrısı
09:06 Eskar’daki ağaç kıyımı Beyrok’a uzandı
09:05 Pasûr’da ceviz hasadı
09:04 Büyük Halk Pazarı esnafı sorunlarına çözüm istiyor
09:03 Êlih mitingine çağrı: Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için alanda olalım
09:02 Demokratik Birlik Eşsözcüsü: Kürt halkının statüsüne odaklanmalıyız
09:02 Şakar: Öcalan’ın özgürlüğü Türk-Kürt ilişkilerinde yeni bir devir açar
09:00 Abdullah Öcalan'ın perspektifiyle direniyorlar
09:00 07 EKİM 2025 GÜNDEMİ
08:49 Tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi: 5 ölü
06/10/2025
22:57 Bayındır: Komisyonun final çalışması Öcalan’ı dinlemek olmalı
22:24 Binler Xecê ve Xêro Abbas konserinde bir araya geldi
22:14 Ankara'ya ulaşan kadınlar: Abdullah Öcalan serbest bırakılsın
22:09 Suriye Geçiş Hükümeti halka saldırdı: Ölü ve yaralılar var
21:18 Avukat Öktem'i öldürenler gözaltında
20:37 Hamas ile İsrail arasındaki müzakereler Mısır'da başladı
20:31 Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê’de ‘abluka değil, diyalog’ çağrısı
20:17 Çocukları taciz eden fail tutuklanmadı
20:13 Kayyıma karşı açılan dava reddedildi: Siyasi karardır
19:58 ABD'nin Ankara Büyükelçisi Barrack, Mazlum Abdi ile görüştü
19:32 İzmir için sağanak yağış uyarısı
19:29 İşçiler polis ablukasında açıklama yaptı: Wan bizim, emek bizim
18:27 Pirsûs’ta yürüyüş: Halkın onurlu direnişi barış yolunu açtı
18:19 HDK’den 'Kobanê Davası tutsakları serbest bırakılsın' çağrısı
18:10 Erdoğan'dan 'nükleer santral' açıklaması
17:35 MHP'li avukat Serdar Öktem'e silahlı saldırı
17:33 İBB, İstanbul’u sağanak yağmur için uyardı
16:49 Amed'den yürüyen kadınlar Ankara'da: Heybemizi barışla doldurup geldik
16:39 Gastronomi şöleninde çocuklar yarıştı
16:27 Baroların sonuç bildirgesi: Kalıcı çözüm hukukun üstünlüğünü esas almaktan geçer
15:42 Cezve’nin katiline 3 yıl 8 ay hapis
15:39 Pasûr’da talana karşı miting: Yaşamı birlikte savunalım
15:17 DEM Parti: 6-8 Ekim’e dair hakikat açığa çıkarılmalıdır
14:58 30 yıl sonra memleketinde: Önderimizi aramızda görene kadar mücadele edeceğiz
13:46 Araştırma: 17 Milyon 821 bin kişi temel ihtiyaçlarını karşılayamıyor
13:20 Zeynep Kaya'nın taziyesine ziyaret: Mücadelemizde yaşatacağız
13:14 Mamak’ta iş cinayeti: 2 ölü
13:14 Kelepçe dayatması nedeniyle tedavisi yapılamadı
12:56 Talabanî: Êzidîlerin topraklarına dönüşü için destek vereceğiz
12:49 Şêxmeqsûd ve Eşrefiyê mahalleleri kuşatma altında
11:48 ‘Beyaz Toros’ tişörtünün satışı hakkında suç duyurusu
11:37 Fransa Başbakanı istifa etti