SILÊMANÎ - Süleymaniye’de katledilen gazeteci-akademisyen Nagihan Akarsel’in uzun zaman çalışmalarını yürüttüğü Kürt Kadın Kütüphanesi bugün açılıyor. Kütüphane ile kadının görünmez kılınan tarihi gün yüzüne çıkacak.
Kurdistan Kadın Kütüphanesi için çalışmalar yürüttüğü Federe Kurdistan Bölgesi’nin Süleymaniye kentinde 4 Ekim 2022 tarihinde suikast sonucu katledilen Jineoloji Araştırma Merkezi üyesi ve Jineoloji Dergisi editörü akademisyen Nagihan Akarsel’in hayalleri yaşam buluyor. Akarsel’in proje kapsamında uzun süre çalışmasını yürüttüğü Kürt Kadınları Kütüphane, Arşiv ve Araştırma Merkezi bugün Süleymaniye’de düzenlenecek etkinlikte açılacak. Kahramanları erkeklerden oluşan bir tarih yazımını ortaya çıkaran ve kadınları görünmez kılan zihniyete karşı “Kadının dilinden kadınların tarihini yazmak” şiarıyla yola çıkan kadınlar, kütüphaneyle özellikle 5 bin yıl boyunca görünmez kılınan Kürt kadınların tarihine ışık tutacak.
Projeyle sadece kadınların değil, başta sömürgeleştirilen halkların tarihlerinin de nasıl tahrif edildiğine ve görünmez kılındığına işaret ediliyor. Kendi tarihlerini yazmadıkça ve sözlerini kurmadıkça erkek egemen tarih içinde kaybolmaya mahkum kalınacağı tespitiyle yola çıkan kadınlar için Kürt Kadınları Kütüphane, Arşiv ve Araştırma Merkezi, tarihini kayıt altına alma, koruma ve egemen erkek tarih anlayışı içinde görünmezliğe karşı geliştirilen bir tedbir.
KADININ KURDISTAN TARİHİNDEKİ YERİ
Yürütülen arkeolojik çalışmalarda ve tarihi belgelerde coğrafyanın kadim halkları olan Kürtlerden neredeyse hiç bahsedilmemesi, tarihi, kültürel, edebi eserlerinin egemen devletlerin adıyla kayda geçirilmesi, Kürtlerin iradesi dışında imzalanan anlaşmalarla Kurdistan’ı dörde bölen devletlerin kavmi olarak tanımlanmalarının beraberinde getirdiği tarihsizleştirmeden en fazla Kürt kadınlar etkilendi. Kürt Kadın Kütüphanesi, Mezopotamya ve Kurdistan tarihinde kadınların yer alma biçimleri, kadın bakış açısıyla yeniden değerlendirmek ve ele almak ihtiyacıyla yaşam buldu.
ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİNE KATKI
Kütüphane, Kurdistanlı ve Ortadoğulu kadınlara dair oluşturulan algının, haklarında yazılan belge ve kitapların büyük oranda oryantalist bakışın eseri olmasına karşın kendilerini dilleriyle anlatacak. Nitekim tarihi çalışma, dünyanın farklı yerlerinde kadınların deneyimleri, kütüphaneleri, arşivleri, araştırma ve hafıza merkezleri kadınların yok sayılmasına karşı özsavunma mekanizması olarak öne çıkıyor. Kütüphane, Kurdistanlı kadınların etnik ve dilsel çeşitliliğini esas alarak, kendi tarihlerini araştırma, belgeleme, arşivleme ve aktarmaya dönük çalışmalar yürütecek, tarihini anadiliyle anlatacak, “Kadın Özgürlükçü, Ekolojik, Demokratik” paradigma ekseninde kadın özgürlük ve eşitlik mücadelesine önemli katkı sunacak.
KADINLAR TARİHİNİ YAZIYOR
Jineoloji’nin, kadının kendi köklerine dayanarak, erkek egemen tanımlamaların dışına çıkarak kendini yeniden yaratmanın, kendiyle birlikte yaşamı yeniden anlamlandırmanın bilimine dayanarak açacağı Kütüphane, bu birikime dayanarak yeni bir kadın aydınlanması gerçekleştirecek. Kadınlar, Kürt Kadınları Kütüphane, Arşiv ve Araştırma Merkezi ile kendi tarihini de yazacak. Temel hedef ise Kürt kadınları, Ortadoğu ve dünya kadınlarıyla buluşturan bir bilimsel araştırma ve hafıza merkezi inşa etmek.
KÜTÜPHANENİN TEMEL HEDEFLERİ
Üç ayak üzerinden şekillenecek olan Kütüphane, kadının çok yönlü yaşam gerçekliğini ortaya çıkarmaya; kadını yok sayan, öteleyen zihniyete karşın özgür kadın kimliğinin dayanaklarını bilince çıkarmaya dönük çalışmaların gelişeceği dinamik, canlı bilimsel temellere dayanan bir eğitim ve araştırma merkezi olacak. Kadınların yaşamlarını, hayallerini, sorunlarını tartışacakları bir buluşma alanı oluşturulacak.
Kurdistan’da geçmişten günümüze kadınların mücadelesini, üretimlerini, kültürünü, bilincini yansıtan her çalışmanın yer aldığı, kadınlara dair yazılmış ve kadınlar tarafından yazılmış eserlerin, araştırmaların yer alacağı bir merkez oluşturulacak. Ayrıca sözlü geleneğin içinde yer alan masal, ninni, deyiş, ağıt ve stranların derlenip analiz edilerek, kadınların tarihleriyle daha güçlü ve doğrudan bağ kurmasını sağlayacak, sadece yazılı değil, görsel, işitsel eserlerin toplanıp, korunacağı bir arşiv ve hafıza merkezi inşa edilecek.
KADINLARIN HAFIZASI KAYIT ALTINA ALINACAK
Kütüphane, aynı zamanda edebiyat, sanat, akademi, siyaset, felsefe, bilim ve daha birçok farklı alanda üreten kadınların çalışmalarının toplandığı, düşüncelerinin tartışıldığı, araştırmaların yapıldığı, kadınların kültürel ve maddi mirasının, hafızasının kayıt altına alındığı ve paylaşıldığı akışkan, dinamik bir platform olmayı hedefliyor. Başta köyler olmak üzere Kürt kültürünü güçlü yaşayan kadınların anlatılarından ezgilere kadar Kürt kadınlarına ve diğer halkların kadınlarına dair sözlü tarih külliyatın oluşturulduğu bir merkez olacak. Kurdistanlı kadınlar başta olmak üzere kadınların araştırmaları, kültürel, edebi ve bilimsel üretimleri, günlük gibi kişisel arşivleri bir havuzda toplanarak arşivlenecek, araştırmacılar kullanıma açık koleksiyonlar haline getirilecek.
TARİH GÜN YÜZÜNE ÇIKARILACAK
Ayrıca şimdiye kadar tarihinden yoksun bırakılan Kürt kadınların tarihine dair veriler gün yüzüne çıkarılacak, gelecek nesillere aktarılması için alt yapı oluşturulacak. Kurdistan’da geçmişten günümüze faaliyet yürüten kadın örgütleri, kurumları ve örgütlenme deneyimlerine dair bilgi ve belgeler bir adreste toplanacak, oluşan deneyim ve birikimler tüm kadınların erişimine açılacak. Kurdistan’ın her bölgesinden kadınların ve dünyanın dört bir yanındaki Kurdistanlı akademisyen, yazar, sanatçı, entelektüel kadınların buluşacağı bir ağ da kurulacak. Kadınların yazılı tüm eserleri dijital ortama aktarılacak, tüm kadınların erişimine açılacak.
MA / Arjin Dilek Öncel