Tarihe iz bırakan Amed Newrozları

img

AMED - Amed'de her yıl yüzbinleri buluşturan Newroz Bayram, verilen mesajlar, kutlamaların coşkusu ve görkemiyle tüm dünya kamuoyunun ilgisini çekiyor. 

Karanlığa karşı aydınlığın, baskı ve zulme karşı direniş ve yeniden dirilişin sembolu olan Newroz Bayramı'nın ilk ateşi bu yıl Amed'in Licê (Lice) ilçesinde 12 Mart'ta yakıldı. "Rêbertiya Azad Civaka Demokratîk" ve "Özgürlük İçin Demokratik Toplum Newrozu" şiarlarıyla gerçekleştirilen kutlamalar sürerken, gözler 21 Mart'ta Amed'in Rezan (Bağlar) ilçesinde yapılacak merkezi kutlamaya çevrildi. 
 
Amed, Newroz denilince akla ilk gelen kentlerin başında geliyor. Kürtler, taleplerini ve yıl içerisindeki gelişmelere karşı tutumunu bu kutlamalarda ortaya koyuyor. Bu nedenle buradaki kutlamalar hem Kürdistan ve Türkiye hem de dünya kamuoyu tarafından ilgiyle takip ediliyor. 
 
Bu yılki Newroz kutlamasına da Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat'ta yaptığı “Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı”nın damga vurması bekleniyor. 
 
90'LARDAN GÜNÜMÜZE AMED NEWROZLARI 
 
Amed’deki Newroz kutlamaları, 1990’lı yılların başında kitleselleşti. Yasak ve engellemelere rağmen Newroz ateşi hiç sönmedi ve daha da gürleşti. 1992 yılında yapılmak istenen kutlamaya valilik tarafından Olağanüstü Hal (OHAL) gerekçesiyle izin verilmedi. Ancak bini aşkın kişi, HEP binası önünde bir araya gelerek Newroz ateşini yaktı. 
 
PKK’nin tek taraflı ateşkes ilan ettiği 1993’de, HEP İl Örgütü binası önünde kutlamalar yapıldı. Yanı sıra birçok mahallede gençler öncülüğünde Newroz kutlandı. 1994'ta kutlamalara yeniden yasak getirildi. "Provokasyon" uyarılarına karşı bu yıl kutlamalar evlerde yapıldı. Çocuklar ise sokaklarda Newroz ateşleri yaktı. 
 
Dönemin iktidarı, yasak ve engellemelerle kutlamaların önüne geçemezken, 1995'te Newroz'u "Nevruz"a dönüştürmek istedi. 1995’te resmi kurum temsilcileri "Nevruz" kutlaması yaptı. Halk ise, mahallelerde Newroz kutlamayı sürdürdü. 
 
1996 yılında Newroz’un adresi Rezan'a bağlı Kuruçeşme Semti oldu. Devlet erkanı, Şêx Seîd/Dağkapı Meydanı’nda “Nevruz” kutlaması yapılacağını duyurdu. Tepkiler üzerine buradaki program iptal edildi. Rezan’da ise Newroz ateşi yakıldı. Polis ve askerler buradaki kutlamalara saldırırken, bu kez Batıkent Meydanı’nda ikinci Newroz ateşi yakıldı. 
 
1997 yılında 15 bin kişi, Batıkent Meydanı’ndan Şêx Seîd Meydanı’na yaptığı yürüyüşle Newroz'u kutladı. Yürüyüşe dönük saldırı sonrası birçok noktada protesto eylemleri başladı. 
 
1998'de Newroz kutlamalarına dönük engellemeler devam etti. Yasağa rağmen onbinlerce kişi, Batıkent Meydanı’nda Newroz ateşi yaktı. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın uluslararası komployla Türkiye’ye getirildiği 1999 yılında ise sıkıyönetim uygulamaları devreye konuldu. Amedliler, Newroz günü bir kez daha sokaklarda ateşler yakarken, Öcalan’a yönelik komployu protesto etti. 
 
2000'Lİ YILLAR: KUTLAMALAR KİTLESELLEŞTİ
 
2000'li yılların başında Newroz kutlamaların seyri değişti. Abdullah Öcalan’ın paradigma değişikliğiyle birlikte Newroz'da verilen mesajlar daha da önem kazandı. Newroz, 2001’de "Ne inkar ne de ayrılık, demokratik cumhuriyet” şiarıyla Fuar Alanı’nda kutlandı. 2002’deki Fuar Alanı'nda yapılan Newroz’a 500 bin kişi katıldı. Halkın Demokrasi Partisi’ne (HADEP) açılan kapatma davası gündemiyle girilen 2003’teki Newroz kutlaması, yaklaşık bir milyon kişinin katılımıyla yine Fuar Alanı'nda gerçekleştirildi. Kutlamalarda “Savaşa hayır” mesajı öne çıktı. 
 
Sonraki yıllarda Kürt sorununun çözümü ile Abdullah Öcalan'a dönük tecrit ve fiziki özgürlüğüne dair talepler öne çıktı. 2004, 2005 ve 2006’daki Newroz, Fuar Alanı'nda kutlandı. Fuart Alanı artık Amedlilere dar geldi, 2007’de kutlamaların yeni adresi Rezan ilçesindeki Newroz Parkı oldu. Abdullah Öcalan’ın zehirlendiği iddiaları bu yılki kutlamalarda büyük bir tepkiye neden oldu. 
 
ÖCALAN’IN GÖRÜNTÜLERİ İZLETİLDİ
 
2008’de Newroz alanını dolduran yüzbinler, Abdullah Öcalan üzerindeki tecride ve askeri operasyonlara son verilmesini istedi. “Edî Bes ê (Yeter artık)” şiarıyla yapılan kutlamalarda, "Demokratik Konfederalizm" mesajları öne çıktı. "Ne inkar ne imha, çözüm demokratik özerklik" şiarıyla kutlanan 2009 Newroz’nda, Abdullah Öcalan'ın 90'lı yıllara ait Newroz değerlendirmesinin yer aldığı video izletildi. Kamyon kasalarında insanların alana akması renkli görüntüler ortaya çıkardı. 
 
ÖZGÜRLÜK TALEBİ YÜKSELDİ
 
2010 yılında kutlamalar günler öncesinden başladı. Newroz Alanı’nda yapılan kutlamaya bir buçuk milyon kişi katıldı. "Ya demokratik bir çözüm ya görkemli bir direniş" şiarıyla yapılan kutlamada, Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü talep edildi. Tüm engellemelere rağmen 2011 Newroz’una da bir milyondan fazla kişi katıldı. Kutlamadan sonra yüzbinlerce kişi alandan Koşuyolu Parkı'na “özgürlük yürüyüşü” gerçekleştirdi. 2012'de halk yasak kararını dinlemedi. Saatlerce süren olayların ardından polis bariyerleri yıkıldı. 1 milyon kişi Newroz alanında kutlama yaptı. 
 
TARİHİ NEWROZLAR 
 
2013, 2014 ve 2015 yıllarındaki kutlamalar tarihe geçti. Bu yıllarda yapılan kutlamalar tarihin en görkemli ve kalabalık Newrozları olarak kayıtlara geçti. Abdullah Öcalan’ın mesajları bu kutlamalara damga vurdu. Kürt sorunun demokratik çözümün konuşulduğu 2013 Newroz’u, "Öcalan'a özgürlük, Kürtlere statü" şiarıyla kutlandı. Tarihi Amed Newrozu'na 2 milyondan fazla kişi katıldı. Alanda Abdullah Öcalan’ın kaleme aldığı mesaj okundu. 
 
"Özgür önderlik, özgür Kürdistan" şiarıyla kutlanan 2014 Newrozu’nda da alanı dolduran milyonların coşkusu, Abdullah Öcalan’ın tarihi mesajıyla doruğa çıktı. Uluslararası kamuoyunun yoğun ilgi gösterdiği kutlamaya, Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için başlatılan imza kampanyasına katılmak için binlerce kişi sıraya girdi. 
 
2015 yılında ise, "Êdî Bes e, ji Reber Apo re Azadî (Artık Yeter Önder Apo'ya Özgürlük)" şiarıyla kutlamalar yapıldı. 
 
İktidarın Dolmabahçe Mutabakatı'nın inkarı sonrası yeniden çatışmalı süreç başladı. Sokağa çıkma yasakları ve özyönetim direnişleri 2016 Newrozu'na damga vurdu. Amed’de bir araya gelen yüzbinler, çatışmasızlık sürecine geri dönülmesini istedi. Bu Newroz, Sûr'da hayatını kaybedenlere adandı. 
 
2017 Newrozu'nda üniversite öğrencisi Kemal Kurkut polisler tarafından katledildi. 2018 Newrozu'nda Türkiye'nin Efrîn'e yönelik saldırılarına tepki gösterildi. İmralı tecridine karşı cezaevlerinde başlatılan açlık grevi eylemi, 2019 kutlamalarına damga vurdu. Dönemin valisi de bir balkon binasında bu yılki Newroz kutlamalarını izledi. 
 
2020 yılında Koronavirüs salgını nedeniyle kitlesel Newroz kutlamaları yapılmadı. Newroz için "Her yer Newroz" şiarı belirlendi. Newroz alanı 12 yıldan sonra ilk kez boş kaldı. Evler ve bahçelerde kutlama yapıldı. 
 
Newroz Parkı, 2021 yılında bir kez daha yüzbinlere ev sahipliği yaptı. "Newroz ateşiyle direnelim, özgürleşelim" şiarı yankılanırken, Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü talep edildi.  
 
1 milyondan fazla kişinin katıldığı 2022 Newrozu, "Şimdi özgürlük zamanı" şiarıyla kutlandı. 2023 Newroz'unda "Abdullah Öcalan’a özgürlük" talebi öne çıktı. Amed’de halk, 2024 yılında sağanak yağışa aldırış etmedi. Benzer talepler bu yılda da öne çıktı. Abdullah Öcalan'ın geçmiş yıllarda Newroz'a dair yaptığı değerlendirmeler okundu. 
 
MA / Rukiye Payiz Adıgüzel

Diğer başlıklar

14:43 31 yılın ardından memleketinde
14:32 Barodan uyarı: Grevdeki tutsakların hayati tehlikesi var!
14:25 SES davasında karar çıkmadı
14:11 1 Mayıs'ta katledilenler anıldı: Barış için 1 Mayıs alanlarında olalım
13:55 TJA: Demokratik yaşam kadın emeği ile kurulacak
13:28 Af Örgütü ‘Dünya İnsan Haklarının Durumu’ raporunu açıkladı
13:21 GABB Eşbaşkanı Şedal: Kayyım uygulamalarına son verilsin
13:05 GABB 1'inci Dönem Olağan Meclisi toplandı
12:53 Pirsûs Katliamı davası: 10 yıl sonra görüntüler bilirkişiye gönderilecek
12:48 Êzidî çocuğun kaçırılması davası ertelendi YENİLENDİ
12:45 Tülay Hatimoğulları: İktidarı somut ve güven verici irade koymaya davet ediyoruz YENİLENDİ
12:40 Pasûr patlaması davasında tanık dinlenmesine karar verildi
11:55 Avukatlar İmralı'ya gitmek için başvurdu
11:51 Pelin Yılmaz’ın yaşamını yitirdiği açıklandı
11:22 TÜİK'e göre işsizlik düştü
11:00 Avukatın darp edildiği görüntüler dosyaya 'kesilerek' eklendi
10:46 İHD Eş Genel Başkanı Küçükbalaban: Devlet yol haritasını açıklamalı
10:04 Gençler 1 Mayıs’ta kampüslerden alanlara akacak
09:54 Türkdoğan: Süreç Öcalan'ın çözüm paradigmasına uygun sonuçlanmalı
09:47 İBB soruşturmasında gözaltına alınanlar adliyeye sevk edildi
09:44 Aydın'da sağanak sonrası su baskını
09:42 Arife Çınar: Demokratik toplum şiarıyla 1 Mayıs’ta alanlarda olacağız
09:33 Meteorolojiden kuvvetli yağış ve toz taşınımı uyarısı
09:03 Çocuklarını çatışmalarda yitirdi: Çözüm için Meclis’te bir araya gelsinler
09:02 Genç kadınlar 1 Mayıs'ta eşitlik mücadelesini büyütecek
09:02 Besta'da asker gözetiminde korucular eliyle ağaç kesimi
09:01 Baharın nadide çiçeği: Guldexwîn
09:01 Kalp krizi geçiren tutsağın avukatı: Derhal tahliye edilmeli
09:00 'Kadına yönelik şiddet son buluncaya dek mücadelemiz sürecek'
09:00 29 NİSAN 2025 GÜNDEMİ
07:46 1 Mayıs öncesi ev baskınları
28/04/2025
23:31 ABD Yemen’e saldırdı: 68 kişi hayatını kaybetti
22:42 Meral Danış Beştaş: Barış için hepimize büyük görevler düşüyor
22:30 HDK ve DEM Parti Gençlik Meclislerinden Taksim’e çağrı
21:43 Aksaray’da bir kadın katledildi
21:37 Irak ve Federe Kürdistan'da 1 Mayıs resmi tatil ilan edildi
21:27 DEM Parti: Ahmet Türk kemoterapi sürecini başarıyla atlattı
21:21 İsrail, ateşkes ve rehine takası teklifini reddetti
19:55 Mamak Emek ve Demokrasi Güçlerinden Menekşe Erbay anması
19:46 Gazeteci Ceren Kaynak İskit toprağa verildi
19:40 Erdoğan: Nüfus meselesi beka sorununa dönüşmektedir
19:30 SES, uluslararası sendikal örgütlerin katılımıyla forum düzenledi
19:06 Amediyê’de drone infilak etti: 3 peşmerge yaralandı
18:58 Karşıyaka Emek ve Demokrasi Platformu kuruldu
18:26 Çiftçileri mağdur eden 2 şirket hakkında soruşturma
18:17 Birleşik Kamu-İş: Açlık sınırı 26 bin lirayı aştı
18:13 Önder’in bulunduğu hastaneye ziyaretler sürüyor
18:09 Tunus açıklarında mülteci teknesi battı: 8 kişi hayatını kaybetti
18:07 EGM'den jammer açıklaması
17:51 Halit Oral’ın annesi hayatını kaybetti
17:48 İspanya ve Portekiz’de geniş çaplı elektrik kesintisi yaşanıyor
17:34 Yeni papanın seçileceği tarih belirlendi
17:21 Amed Tiyatro Festivali 4'üncü gününde
17:11 Öğrencilerden 'aile sempozyumuna' mor boyalı protesto
16:37 DBP ve DEM Parti'nin temasları sürüyor
16:05 EMEP'ten Adalet Bakanlığı önünde eylem
14:48 Birçok kentte 1 Mayıs'a çağrı açıklaması
14:43 ‘Roboskî'nin failleri 160 aydır yargılanmadı’
14:34 Irak, Şara'yı Arap Zirvesi’ne davet etti
14:22 12 yılda en az 764 çocuk iş cinayetinde katledildi
14:07 İstanbul'da hissedilen bir deprem daha
14:05 DEM Partili eşbaşkana 2 yıl 1 ay ceza
14:03 İran saldırısında 2 kolber yaralandı
14:02 Kazancı Yokuşu’nda katledilenler anıldı
13:55 Gülistan Kılıç Koçyiğit: Temel talebimiz Öcalan’ın fiziki özgürlüğüdür
13:30 Depremde annesini kaybeden Kübra Özyurt ifade verdi
13:10 Pexşan Ezizi ile dayanışan öğrenci tutuklandı
13:06 Önder'in durumu kritik: Beyinle ilgili refleksleri azaldı
12:34 İHD güncel verileri açıkladı: 335’i ağır bin 412 hasta tutsak var
12:11 STÖ ve barolar: 'Umut hakkı' düzenlemesi ivedilikle yapılmalı
12:07 Askeri harcamalarda küresel çapta yüzde 9.4 artış
12:03 İBB soruşturmasında gözaltı sayısı 52'ye yükseldi
11:57 Sevk sonrası çıplak arama ve darp
10:26 ‘Konferansta kadın sözleşmesi gerekliliği açığa çıktı’
10:21 YNK ve KDP kabine görüşmelerinde 12’nci tur
10:20 Hastaneden açıklama: Önder'in hayati tehlikesi artarak devam ediyor
10:04 Gazeteci Levent: Türkiye Kıbrıs’taki ilişkilere ses çıkarabilecek pozisyonda değil
10:01 Direniş tarihiyle tanınan mahalle kentsel dönüşüm ve tarikatların hedefinde
09:01 'Şimdi sıra Kürt Ulusal Kongresi'nde'
09:01 'Karar süreçlerinde kadınlar söz sahibi olmalı'
09:00 DEM Parti Newroz coşkusuyla 1 Mayıs'a çağırdı
09:00 28 NİSAN 2025 GÜNDEMİ
08:52 Kütahya’da 3.9 büyüklüğünde deprem
08:37 Geneviève Garrigos: Rojava’da inşa edilen model Suriye'nin geleceği için önemli
08:24 PKK'den 'kongre' açıklaması
08:21 Samsun'da heyelan: 2'si çocuk 3 kişi öldü
27/04/2025
23:14 İstanbul’da 3.5 büyüklüğünde deprem
22:36 Ankara’da 4 genç tutuklandı
21:35 Xarpêt'te 4.9 büyüklüğünde deprem
20:56 Gazeteci Ceren Kaynak İskit hayatını kaybetti
20:35 Xîzan ve Tetwan’da askeri operasyon başlatıldı
20:11 İran’da patlama: 40 kişi hayatını kaybetti, ulusal yas ilan edildi
20:01 Darp edilerek gözaltına alınan gençlere tutuklama talebi
19:31 DAİŞ’ten kurtarılan Êzidî gençler ailelerine kavuştu
19:13 Xarpêt-Amed yolunda kaza: 25 yaralı
19:07 HDK ve DEM Parti’den 1 Mayıs forumu
18:44 Tanrıkulu: AKP iktidarında 34 bin 908 işçi hayatını kaybetti
18:33 ‘Hapishane Çalıştayı’ sona erdi: Ortak mücadele yöntemleri ele alındı
18:20 Kanada'daki festivalde katledilenlerin sayısı belli oldu
18:11 Gever’de 1 Mayıs’a katılım çağrısı
17:24 Irak’ta seçim zamanında yapılacak
17:19 Önder’in doktorlarının yarın açıklama yapması bekleniyor
17:03 Bismil’de Kadın Emeği Buluşması'na büyük ilgi
16:26 'Kötülerin inşa ettiği sistemini kibritle tutuşturacağız'
16:20 İdam cezalarına sessizliğe karşı açlık grevi başlattı
15:37 ‘Abdullah Öcalan’a özgürlük’ talebiyle yürüyüş
15:30 DBP ve DEM Parti heyeti Reqa'da temaslarını sürdürüyor
15:29 'Rojin Kabaiş'in dosyasında bağımsız soruşturma başlatılsın'
15:17 Tanju Kaya için taziye kuruldu
14:57 MATUHAYDER yeni yönetimini belirledi: Tecrit kalkmalı
14:35 Hums’ta toplu mezar bulundu
14:12 Meral Danış Beştaş: Süreçte en önemli nokta Öcalan'ın özgür çalışma koşullarıdır
13:55 İstanbul Maratonu’nda KHK eylemi
13:46 İran’daki liman patlamasının bilançosu ağırlaşıyor
13:22 İdam edilen Heydaranlu'nun cenazesi ailesine verilmiyor
12:53 Kadın Sığınakları Kurultayı ara toplantısı sona erdi
12:52 Ateşkese rağmen üç günde bin 164 saldırı
12:22 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Öcalan’ın özgürlüğü sağlanmalı
12:18 İşte Rojava Kürt Birliği ve Ortak Tutum Konferansı’nda onaylanan belge
12:11 Cizîr ve Amed'de yerel yönetimler kadın toplantısı
11:26 Kanada'da bir araç, festivaldeki kalabalığın arasına daldı
09:46 Kenanoğlu: Sırrı Süreyya Önder’in barışın toplumsallaşmasına rolü büyük
09:39 ‘Kürt Birliği Konferansı Abdullah Öcalan’ın çağrısı üzerine toplandı’
09:35 Mersin'de 'çatı zorunluluğu' kararına tepki
09:31 DGD-SEN Genel Başkanı Neslihan Acar’dan 1 Mayıs çağrısı
09:24 Kadınlar uyuşturucuya karşı mücadelede kararlı
09:17 Amed’de 1 milyon kişiye süreç anlatılacak
09:14 Muğla Emek Benim Kadın Derneği Başkanı: Eşitsizlik şiddeti de besliyor
09:10 Tokat Cezaevi'nde 7 aydır tutsakların tedavisi engelleniyor
09:09 Gazeteci Tar: Kıbrıs önemli bir güzergahta, Kürtler önemli bir pozisyonda duruyor
09:08 Çatışmalı süreçte ailesinden 19 kişi yaşamını yitirdi: Devlet adım atsın
09:04 Kürt Dirilişi Belgeseli: Bir külliyat, bir referans, bir kaynak
09:00 27 NİSAN 2025 GÜNDEMİ
08:51 Jin Dergi'nin yeni sayısı: Benim Bedenim! Benim Kararım!
00:03 Kürt birliği coşkusu: Kuzey ve Doğu Suriye’de kutlamalar
26/04/2025
23:58 İran'daki patlamada 14 kişi hayatını kaybetti
23:19 MSD: Konferans kolektif ruhun direnişini ortaya koyan tarihi bir adımdır
23:08 Dêrik'te şüpheli çocuk ölümü
22:50 Rojava’ya Destek Cephesi’nden Özerk Yönetim Temsilciliği’ne ziyaret
22:34 Manisa'da 9 inşaat işçisi yaralandı
22:06 Meral Danış Beştaş: Özgür yarınları hep birlikte inşa edeceğiz
21:41 Romeo û Juilet oyununa izleyicilerden tam not
21:36 Macron ve Zelenski, ateşkesi görüştü
21:30 Binlerin katıldığı şölende Abdullah Öcalan posteri açıldı
21:21 ‘Diplomasız Erdoğan’ sloganı atan 20 yaşındaki genç tutuklandı
21:18 AKP döneminde İBB’de yapılan yolsuzluğu paylaştı: Soruşturun da görelim
21:14 Almanya’da Demokratik Kürt Toplum Merkezi’ne polis baskını
20:45 Gençlerin darp edilerek gözaltına alınması protesto edildi
19:34 İbrahim Ahmed ödülleri Mazlum Ebdî ve Amedspor’a verildi
19:06 Kandilli Rasathanesi: İstanbul’da artçı depremler sürecek