Barış ve demokratikleşmenin konuşulduğu süreçte, cezaevlerindeki hak ihlalleri devam ediyor. Tutuklular, çeşitli gerekçelerle sağlık hizmetlerinden mahrum bırakılıyor. İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishane Komisyonu’nun "2024 Yılı Türkiye Hapishane Hak İhlallerini İzleme" raporuna göre, 2024 yılında 5 bin 529 “sağlık” hakkı ihlali yaşandı.

 

Raporda, başta Adli Tıp Kurumları (ATK) olmak üzere hastane sevklerinin yapılmaması, tarihi geçmiş ilaçların verilmesi, ameliyat gerektiren hastalara müdahale edilmemesi ve içme suyuna erişimde sorun yaşanması gibi ihlaller yer aldı. 

 

İHD’nin, 28 Nisan 2025 itibari ile cezaevlerinde tespit edilebildiği kadarıyla 161’i kadın ve bin 251’i erkek olmak üzere en az bin 412 hasta tutuklu bulunuyor. Cezaevlerinde hasta tutuklulara yönelik sağlık hakkı ihlalleri sürerken, İHD’nin raporuna geçen ATK’ların verdiği raporlar bu ihlallerin başında geliyor. Ağır hasta tutsakların yaşamları, ATK’nın “cezaevinde kalabilir” yönündeki kararlarıyla risk altında.

 

5 BİN 529 SAĞLIK HAKKI İHLALİ

 

Ayrıca, İHD raporunda yaşanan sağlık hakkı ihlalleri kategorik olarak detaylı şekilde yayımladı. Yaşanan ihlaller madde madde şu şekilde:

 

“* Adli Tıp Kurumu tarafından mahpuslara "Hapishanede kalabilir" raporu verilmesi: 2 ihlal

 

* Ağır hasta mahpuslara Adli Tıp Kurumu tarafından "Rehabilitasyon tipi Cezaevinde kalabilir" raporu verilmesi: 2 ihlal

 

* Hastaneler tarafından durumu ağır olan mahpuslara "Hapishanede kalabilir" raporu verilmesi: 1 ihlal

 

* Ağır hasta mahpusların "Hapishanede kalamaz" raporuna rağmen tahliye edilmemesi: 2 ihlal

 

* Adli Tıp Kurumu tarafından "Tek başına yaşamını idame ettiremez" raporu verilen mahpusun tahliye edilmemesi: 2 ihlal

 

* Ağır hasta mahpusların, hastalıklarının son dönemlerine gelmelerine rağmen tahliye edilmemesi: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların, sağlık kurulu raporu alma işlemlerinin iptal edilmesi: 1 ihlal

 

* Sağlık kurulu raporuna tek doktorun imza atması: 1 ihlal

 

* Ağır hasta mahpusların tahliye edilmemesi: 53 ihlal

 

* Ağır psikolojik rahatsızlıkları olan mahpusların tedavilerinin yapılmaması ve tahliyelerinin sağlanmaması: 14 ihlal

 

* Zihinsel engelli mahpusların hapishanelerde tutulması: 1 ihlal

 

* Sağlık durumu ağır olan kişilerin tutuklanması ve cezaevine konulması: 3 ihlal

 

* Hasta mahpusların, sağlık kurulu raporu alma işlemlerinin iptal edilmesi: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların hastane sevklerinin yapılmaması: 34 ihlal

 

* Hasta mahpuslara tetkik sonuç raporlarının verilmemesi: 1 ihlal

 

* Hapishanelerde revir doktorunun bulunmaması ve/veya sayısının az olması: 22 ihlal

 

* Engelli ve atak geçirme riski yüksek mahpuslara hücre cezası verilmesi ve infaz edilmesi: 4 ihlal

 

* Atak geçirme riski bulunan, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan engelli mahpusların ve ağır hasta mahpusların tek kişilik yerlerde tutulması: 24 ihlal

 

* Psikolojik rahatsızlıkları olanların ve intihar girişiminde bulunmuş mahpusların tek kişilik yerde tutulması: 1 ihlal

 

* Psikolojik rahatsızlıkları olan mahpusların sağlık sorunlarının disiplin cezasına gerekçe yapılması: 1 ihlal

 

* Psikolojik rahatsızlıkları olan mahpusların tek kişilik odada kalma taleplerinin kabul edilmemesi: 1 ihlal

 

* Mahpusların hastalıkları nedeniyle il hapishaneleri ve/veya tam teşekküllü hastanelerin bulunduğu yerlere sevk taleplerinin kabul edilmemesi: 2 ihlal

 

* Hasta mahpusların tedavilerinde geç kalınması ve hasta mahpusların durumlarının ağırlaşması: 29 ihlal

 

* Kanser hastalarının tedavilerinin yapılmaması (Işın tedavileri ve pet çekimleri vs.) 2 ihlal

 

* Böbrek nakli olması gereken hastanın uygun koşullarda tedavisinin sağlanmaması: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların rehabilitasyon tipi cezaevlerine sevk talebinin kabul edilmemesi: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların tedavilerin yapılmaması ve/veya kesintiye uğratılması: 11 ihlal

 

* Ameliyat olması gereken mahpusların ameliyatlarının yapılmaması: 20 ihlal

 

* Hasta mahpusların hapishane koşullarından kaynaklı ameliyat olmamaları: 2 ihlal

 

* Mahpusların hastalıklarına teşhis konulamaması: 3 ihlal

 

* Hasta mahpusların tedavilerinin gerçekleştirilmeyip, ağrı kesici vb. ilaçlarla geçiştirilmesi: 103 ihlal

 

* Hasta mahpusların ilaçlarının muadili ile değiştirilmesi ve olumsuz etki yaratması: 22 ihlal

 

* Hasta mahpusların ilaçlarının verilmemesi: 117 ihlal

 

* Hasta mahpuslara vitamin ilaçlarının verilmemesi: 2 ihlal

 

* Hasta mahpuslara, kullandıkları ilaçların zamanında verilmemesi: 38 ihlal

 

* Hasta mahpusların kullanmış oldukları ilaçların toplatılması: 32 ihlal

 

* Psikolojik rahatsızlıkları olanların ve intihar girişiminde bulunmuş mahpusların tek kişilik yerde tutulması: 1 ihlal

 

* Psikolojik rahatsızlıkları olan mahpusların sağlık sorunlarının disiplin cezasına gerekçe yapılması: 1 ihlal

 

* Hasta mahpuslara günde bir kez ve tek bir ilaç verilmesi (Adana ve Antalya): 53 ihlal

 

* Kanser hastası mahpuslara son kullanım tarihi geçmiş onkoloji ilacının verilmesi: 1 ihlal

 

* Mahpusa gözlük için reçete yazılmaması: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların revire geç çıkarılması, revirlerden polikliniklere ve polikliniklerden 3. basamak sağlık hizmetlerine sevk işlemlerinde uzun sürelerle bekletilmeleri: 364 ihlal

 

* Hastane sevklerinin geç yapılması ve/veya hiç yapılmaması: 565 ihlal

 

* Hastane sevklerinin ertelenmesi: 10 ihlal

 

* Hastane sevklerinin iptal edilmesi: 134 ihlal

 

* Hastane sevklerinin tek hastalık üzerinden yapılması, başka hastalıklar için ayrı sevk yapılması: 1 ihlal

 

* Hastaneye sevk edilen ve yatışı yapılan hasta mahpuslar için ailelere bilgi verilmemesi: 2 ihlal

 

* Hasta mahpusların MR, Ultrason vb. randevularına götürülmemesi ve/veya uzun süreler sonrasına randevu verilmesi: 3 ihlal

 

* Hasta mahpuslara test sonuçlarının verilmemesi: 1 ihlal

 

* Hasta mahpusların başka bir hapishaneye sevk edilmeleri nedeniyle tedavilerinde aksama yaşanması: 3 ihlal

 

* Hasta mahpusların sağlık sorunları nedeniyle iklim koşulları daha uygun hapishanelere sevk taleplerinin karşılanmaması: 4 ihlal

 

* Muayenelerde kelepçelerin açılmaması ve hekimlerin de açılmasını talep etmemesi: 202 ihlal

 

* Hastane nezarethanesinde (Bodrum katlarda) hasta mahpusların kelepçeli olarak bekletilmesi: 23 ihlal

 

* Hastane sevklerinde hasta mahpusların ikinci kelepçe ile jandarmaya kelepçelenmesi: 6 ihlal

 

 *Hasta mahpusların birbirine kelepçelenmesi: 1 ihlal

 

* Tekli ring araçlarıyla hastane sevklerinin yapılması: 164 ihlal

 

* Hastane sevklerinde pantolon kemeri çıkarma zorunluluğu: 9 ihlal

 

* Diş tedavilerinin yapılmaması: 237 ihlal

 

* Yanlış diş tedavisi yapılması: 3 ihlal

 

* Odalara ait havalandırması olmayan Yüksek Güvenlikli Hapishanelerde tek kişilik odalarda çamaşırların, battaniyelerin oda içinde kurutulması zorunluluğu (Akciğer rahatsızlıkları ve romatizmal rahatsızlıklar meydana gelmesi riski): 146 ihlal

 

-* Mahpusların gün ışığından yeterince faydalandırılmaması, havalandırma hakkının kısıtlanması (saat kısıtlanması), havalandırma kapılarının geç açılması ve erken kapanması: 50 ihlal

 

* Mahpus sayısındaki artış nedeniyle koğuşların aşırı düzeyde kalabalık olması: 556 ihlal

 

* Koğuşların ısıtılamaması ve/veya kaloriferlerin kısıtlı yakılması: 1 ihlal

 

* Koğuşların, odaların güneş görmemesi, nemli ve kirli olması: 81 ihlal

 

* Hapishane ortak alanlarının, koridorların, aydınlatma boşluklarının kirli olması: 72 ihlal

 

* Pencerelerin sık tel örgülerle kapatılması, hava ve gün ışığı girişinin engellenmesi: 132 ihlal

 

* Sigara içilmeyen odalara geçme taleplerinin kabul edilmemesi (Bir kısmı akciğer hastası): 4 ihlal

 

* Klozet ihtiyacı olan hasta mahpusların taleplerinin karşılanmaması: 2 ihlal

 

* Hasta mahpuslara sağlık malzemelerinin (korse, dizlik, korse, ortopedik yastık, ortopedik yatak ve diğer sağlık malzemelerinin) verilmemesi: 2 ihlal

 

 * İçme suyuna, kullanım suyuna, sıcak suya erişim problemleri ve suyun kotalı olarak verilmesi: 338 ihlal

 

* Kullanım suyunun kirli, paslı ve kireçli olması: 330 ihlal

 

* Kantinde satılan içme suyu markasının laboratuvar sonuçlarının iyi çıkmamasına rağmen satışına devam edilmesi: 1 ihlal

 

* Beslenme hakkı ihlali (yetersiz iaşe bedelleri, yemeklerin kalitesiz ve besin değerinin düşük olarak verilmesi): 441 ihlal

 

* Diyet yemeklerinin verilmemesi: 128 ihlal

 

* Yemeklerden ve ekmeklerden yabancı madde çıkması: 53 ihlal

 

* Yemeklerin yemek saati dışında ve geç getirilmesi: 50 ihlal

 

* Vejetaryen yemek hakkının kullandırılmaması: 1 ihlal

 

* Mahpuslara metal tabak, çatal, kaşık ve karavanaların yerine plastik malzeme verilmesi, bıçakların ince alüminyum verilmesi: 160 ihlal

 

* Hapishanelerde yemekten kaynaklı zehirlenme meydana gelmesi: 304 ihlal

 

* Nevresim değişimine izin verilmemesi: 25 ihlal

 

* Paspas ve çek-pas saplarının kesilerek verilmesi (Bel fıtığı ve fiziksel rahatsızlığı olanların sağlığını etkilemekte): 118 ihlal

 

* Temizlik ve hijyen malzemelerinin idare tarafından verilmemesi: 141 ihlal

 

* Hapishanelerde böceklenmeye karşı yeterli ilaçlama yapılmaması, böcek ve haşere bulunması: 30 ihlal

 

* Uyuz salgını meydana gelmesi ve önlem alınmaması: 4 ihlal

 

* Yönetmelikte yer olmasına rağmen çamaşır makinesi verilmemesi: 5 ihlal

 

* Hastanelerde mahpuslara sağlık personeli tarafından ırkçı ve ayrımcı yaklaşımlar: 5 ihlal

 

* Engelli mahpusların yaşadığı sorunlar: 1 ihlal

 

* Madde bağımlısı olan mahpusların tedavi edilmemesi: 1 İhlal.”

 

MA / Melik Varol