HABER MERKEZİ - Seyîd Rıza ve yol arkadaşlarının anıldığı eylemlerde, “Onların mücadelesinin barış ve demokratik toplum ile taçlandıracağız” denildi.
Seyid Rıza ve yol arkadaşlarının idam edilmelerinin 88’inci yıl dönümü dolayısıyla birçok kentte eylem ve etkinlikler düzenlendi.
WAN
Wan Sanat Sokağında düzenlenen anma programına Demokratik Kurumlar Platformu (DEKUP) üyeleri ile çok sayıda yurttaş katıldı. Açıklamayı, DEKUP adına İlhan Günay okudu. Günay, Seyid Rızave arkadaşlarını unutmayacaklarını söyledi.
AGIRÎ
DEM Parti Agirî il binasında yapılan Seyid Rıza ve arkadaşları için yapılan anmaya DBP, DEM Parti il ve ilçe örgütleri, MEBYA-DER, DİK üyeleri ile çok sayıda kişi katıldı. Anma, olarak Seyid Rıza ve arkadaşlarının adına saygı duruşuyla başladı. Anmada kısa bir konuşma yapan DİK üyesi İlhan Tan, “Yüzyıllardır zalimler, barbarlar ve bedeviler, Kürt milletine Kerbela’yı yaşattılar. Bugün Seyit Rıza’nın şehit edildiği gündür. Ama hala Seyit Rıza’nın kabri saklanıyor. Bizler, artık bunun açıklanmasını ve Seyit Rıza’ya yakışır bir şekilde anmalar düzenlemek istiyoruz” dedi.
Yapılan konuşmanın ardından Seyid Rıza ve arkadaşlarının mücadelesi ile katledilme hikayesinin anlatıldığı sinevizyon gösterimi yapıldı.
ERZİROM
Demokratik Kurumlar Platformu (DEKUP) tarafından Erzirom’un Qereyazî (Karayazı) ilçesinde de Seyid Rıza anıldı. Kar yağışı altında yapılan açıklamaya çok sayıda kişi katıldı. Burada konuşan DBP İl Eşbaşkanı Ramazan Karakaş, Seyid Rıza ve arkadaşlarının mücadelesini barış ve demokratik toplumla taçlandıracaklarını söyledi.
MÛŞ
Mûş Demokratik Demokratik Kurumlar Platformu, katledilişlerinin yıl dönümünde Seyid Rıza ve yol arkadaşlarını anmak amacıyla basın açıklaması düzenledi. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İl Örgütü önünde bir araya gelen kitle pankartla açıklamanın yapılacağı Kobanê Meydanı'na yürüyüş düzenlemek istedi. Ancak polisler, "izin yok" bahanesiyle pankartın açılarak yürüyüş yapılmasına engel olmak istedi. Kitle bunun üzerine il binası önünden açıklamanın yapılacağı alana doğru sessiz bir yürüyüş düzenledi. “Em qirkirina di salên 1937-1938’ê de li Dersimê em Seyîd Riza û rêhevalên wî bi rezdarî bi bîr tinin" pankartının açıldığı açıklamaya kentte bulunan siyasi parti ve demokratik kurum temsilcilerinin yanı sıra çok sayıda yurttaş katıldı. Açıklamada konuşan Demokratik İslam Kongresi (DİK) yöneticisi Hikmet Güler, "Dersim'de yaşanan trajedi bugüne kadar toplumun hafızasında derin izler bırakmıştır. Toplum bu yüzyılda katliamlarla yüzleşilmesi ve hakikatlerin açığa çıkarılması talebinde bulunmakta ve yeni bir yönetim formunun inşa edilmesine ihtiyaç duymaktadır" dedi.
Açıklama alkışlarla son buldu.
BEDLÎS
Bedlîs Demokratik Kurumlar Platformu, Seyid Rıza ve arkadaşlarının katledilişinin 88'inci yılını anmak için basın açıklaması gerçekleştirdi. DEM Parti Tetwan İlçe Binası önünde gerçekleştirilen açıklamaya kentte bulunan siyasi parti ve demokratik kurum temsilcileri katıldı ve çok sayıda yurttaş katıldı. Açıklama, ortak basın metninin okunması ardından alkışlarla sona erdi.
ŞIRNEX
Seyid Rıza ve arkadaşları idam edilişlerinin 88’inci yılında Şirnex’ta anıldı. DEM Parti önünde yapılan anmada konuşan DEM Parti Şirnex Milletvekili Mehmet Zeki İrmez, katliamda yaşamını yitirenleri anarak "Türkiye Cumhuriyeti tek millet anlayışı dayatmaları üzerine kuruldu. Buna karşı Kürt halkı birçok isyan geliştirdi ve binlerce kişi katledildi. Dêrsim halkları Osmanlı döneminde yüzlerce yıl özerk yaşadı. Cumhuriyetin kurulması ile Dêrsim halkları hedef alındı. Kürt halkının istekleri var. Bir süreç var. Devlet bu süreçte yaşananları olduğu gibi açığa çıkarmalı. Katliamda yaşamını yitiren ve mezar yerleri belli olmayanların mezar yerleri açıklamalı" dedi.
Açıklama, "Seyîd Rıza rûmeta me ye" sloganları ile son buldu.
RIHA
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Riha İl Örgütü, çok sayıda kişinin katılımıyla Haliliye İlçe Örgütü binasında Seyid Rıza için anma etkinliği düzenledi. Anmada, Seyid Rıza’nın fotoğrafının yer aldığı masanın üzerinde mumlar yakıldı.
Etkinlikte yapılan konuşmalarda Seyid Rıza ve arkadaşlarının mücadelenin tarihsel hafıza ve direniş geleneğiyle bağına vurgu yapılarak bu mirasa bağlı kalınacağı ifade edildi.
AMED
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği ve Demokratik Kurumlar Platformu da Şêx Said Meydanı’nda açıklama yaptı. Seyid Rıza’nın fotoğrafı ve “Diz çökmedik başımız dik, özgürlüğe yürüyoruz” pankartının açıldığı açıklamada basın metninin Kürtçesini DBP Amed İl Örgütü Eşbaşkanı Ruçem Vefa Elyakut, Türkçesini ise DEM Parti Amed İl Örgütü Eşbaşkanı Abbas Şahin okudu.
Açıklamada şunlar dile getirildi; “Sayın Öcalan’ın 27 Şubat tarihli Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı, aynı zamanda hakikatlerin ortaya çıkarılması, adaletin sağlanması ve acıların paylaşılmasına dönük bir çağrıdır. Bu bağlamda 1937-38’de Dersim’de meydana gelen soykırımla yüzleşmek, eşit ve ortak bir geleceğin mayası olacaktır. Mezarsızlık politikasının son bulması, Seyit Rıza ve mücadele arkadaşlarının mezar yerlerinin açıklanması toplumsal barışa ulaşmanın bir gereğidir. 88 yıl önce teslim alınamayan bir mücadelenin, diz çökmeyen bir iradenin anısını yaşatmak bugün her zamankinden daha anlamlı ve daha değerlidir. Bu vesileyle katledilişlerinin yıl dönümünde Seyit Rıza ve arkadaşlarını minnetle anarken, gösterdikleri eşsiz direnişin ve iradenin önünde saygıyla eğiliyoruz.”
ÊLIH
Êlih’te ise Petrol-İş Êlih Şubesi’nin bahçesinde açıklama yapıldı. Anmaya kentteki sivil toplum örgütü ve siyasi parti temsilcileri katıldı. “Me ji bîr nekir emê tu carî ji bîr nekin” pankartının açıldığı açıklamada konuşan ARİ-DER Eşbaşkan’ı Mazlum Tenha, “İdam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklansın” dedi.
Açıklama alkışlarla son buldu.
SÊRT
Sêrt’te de Seyid Rıza ve arkadaşlarının idam edilmelerinin yıl dönümü nedeniyle açıklama yapıldı. Demokratik Kurumlar Platformu’nun DEM Parti İl Örgütü binası önünde yaptığı açıklamaya çok sayıda yurttaş katıldı.
Seyid Rıza ve 6 arkadaşının Kürt ve Alevi kimlikleri nedeniyle katledildiğini söyleyen DEM Parti İl Eşbaşkanı Kenan Bilge, “Yaşatılan bunca haksızlık ve travmaların ancak yüzleşme temelinde eşit yurttaşlık hukuku tanınarak aşılabilir” dedi.
MELETÎ
DEM Parti Meletî İl Örgütü ve DAD Malatya Şubesi de DEM Parti Meletî İl Örgütü olarak kullanılan konteynırın önünde açıklama yaptı. Eylemde DAD Şube Eşbaşkanı Onur Özkul açıklama yaptı.
ADANA
DAD Adana Şubesi de İnönü Parkı’nda açıklama yaptı. Kentteki siyasi parti ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin katıldığı açıklamada basın metnini DAD Adana Şubesi Eşbaşkanı Aslı Çetinkaya okudu.
Aslı Çetinkaya, 1937-38 Dersim Katliamı’nın hâlâ yüzleşilmemiş ağır bir tarihsel suç olduğunu belirterek mezar yerlerinin açıklanması, arşivlerin açılması, sürgün ve kayıpların akıbetinin duyurulması çağrısında bulundu. Dersim isminin iade edilmesini isteyen Aslı Çetinkaya, “Demokratik cumhuriyet ve rızaya dayalı ortak yaşamla yaralar sarılır” dedi.
DAD Eş Genel Başkanı Zeynel Kete, devletin yıllardır sürdürdüğü tekçi anlayışın Dêrsim’de yaşananların temel nedeni olduğunu söyledi. Kete, yaptığı konuşmada Dersim’in resmi tarih anlatılarında “isyan” olarak gösterilmesini reddetti. Kete, Türkiye'de gerçek bir yüzleşmenin ancak demokratik cumhuriyet ve eşit yurttaşlık temelinde gerçekleşebileceğini vurguladı. Barış ve Demokratik Toplum Süreci'nin önemine dikkat çeken Kete, tüm halklara şu çağrıyı yineledi: “Bu süreç her etnisite ve inançtan halklarımızı sağaltacak, ortak vatanda rıza temelli bir geleceği mümkün kılacaktır.”
ANTALYA
DEM Parti Antalya İl Örgütü, Seyid Rıza ve yol arkadaşlarının idamının 88’inci yıl dönümü dolayısıyla il binalarında anma etkinlik gerçekleştirdi. Saygı duruşuyla başlayan anmada konuşan DEM Parti Antalya İl Eşbaşkanı Selami Özyaşar, yüzleşme çağrısı yaptı.
Açıklamada ayrıca, 13 Kasım 1960’ta Rojava’nın Amûdê kentinde 250’den fazla çocuğun hayatını kaybettiği sinema faciası da anıldı.
MERSİN
Mersin’de de DAD öncülüğünde düzenlenen açıklamaya Demokratik Kurumlar Platformu bileşenleri de katıldı. “Dersim 37-38’i unutma. Kefensiz yatanlarımızı anıyoruz” pankartının açıldığı açıklamada, basın metnini DAD Mersin Şube Eşbaşkanı Hüseyin Aral okudu.
Demokratik Birlik İnisiyatifi Eşsözcüsü Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, Dêrsim’in sadece tarihsel bir acı değil, yüzleşilmesi gereken bir gerçeklik olduğunu vurgulayarak, "88 yıl önce hem kimliğimize hem inancımıza dönük bir katliam gerçekleştirildi. Eğer bugün barış sürecinden bahsediyorsak, devlet aklının yaptığı katliamlarla yüzleşmesi gerekiyor. Bu yüzleşme olmadan onurlu bir barıştan söz edemeyiz. Seyid Rıza ve yol arkadaşlarının mezar yerleri açıklanmalıdır. Yolları yolumuzdur, mücadeleleri mücadelemizdir” dedi.
Demokratik Birlik İnisiyatifi Eşsözcüsü Mehmet Kaçmaz ise Dersim katliamının bıraktığı izlerin halkın hafızasında diri olduğunu belirterek, Seyid Rıza’nın idam sehpasında dile getirdiği sözlerin bugün de yol gösterici olduğuna dikkat çekti. “Seksen sekiz yıl önce toprağa düşen palamut ağacı büyüdü” diyen Kaçmaz, Seyit Rıza’nın tüm baskılara rağmen tarihe bıraktığı sözlerin milyonlarca insanın direniş iradesine dönüştüğünü ifade ederek, “Torunlarınız sizi utandırmayacak, gözünüz arkada kalmasın” diye konuştu.
ANKARA
Seyid Rıza ve arkadaşlarını anmak amacıyla Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜMBELSEN) Genel Merkezi’nde düzenlenen etkinlikte “88. yılında kefensiz yatanlarımızı anıyoruz” pankartı açıldı. Anma etkinliğine pek çok siyasi parti ve sivil toplum örgütü katıldı.1937-1938 Dêrsim katliamı ve ardından Seyid Rıza ve yol arkadaşlarının katledilmesinin tarihi süreci avukat Kamil Ateşoğulları tarafından anlatılırken, ardından söz alan Dersimliler Derneği Eşbaşkanı Çiğdem Camkıran, bu politikaların hala devam ettiğini vurguladı.
Anma etkinliği, Seyid Rıza ve yol arkadaşları şahsında Dêrsim’de katledilenler için söylenen deyişler ile sona erdi.
KONYA
DEM Parti Konya İl Örgütü de, il binasında yaptıkları basın açıklaması ile Seyid Rıza ve arkadaşlarını andı. DEM Parti Konya İl Başkanı Molla Şimşek, "Seyid Rıza ve arkadaşlarının direnişi, sadece bir dönemin değil, halkların onurlu mücadelesinin sembolü olmuştur. Bu anma, geçmişin acısını yalnızca hatırlamak değil, aynı zamanda bugün hâlâ süren, özgürlük ve barış arayışına sahip çıkmaktır. Mezarsızlık politikasının son bulması, Seyit Rıza ve mücadele arkadaşlarının mezar yerlerinin açıklanması toplumsal barışa ulaşmanın bir gereğidir. Bu vesileyle katledilişlerinin yıl dönümünde Seyit Rıza ve arkadaşlarını minnetle anarken, gösterdikleri eşsiz direnişin ve iradenin önünde saygıyla eğiliyoruz" dedi.
İZMİR
İzmir'de bulunan Alevi örgütleri Karşıyaka ilçesinde Çarşı girişinde yaptıkları açıklama ile Seyid Rıza ve arkadaşlarını andı. Açıklama öncesi çirahlar uyandırıldıktan sonra Seyid Rıza ve arkadaşları için saygı duruşunda bulunuldu. Açıklamada "İkrarımız var var. Diz çökmediler, diz çökmeyeceğiz saygıyla anıyoruz" pankartı ve Seyid Rıza, Alişer ve Zarife Ana'ın fotoğraflarının bulunduğu pankartlar açılırken sık sık "Arşivler açılsın hesap verilsin", "Tertela Dersim xo vira meke" ve "Dersim be wayir niyo" sloganları atıldı. Burada yapılan açıklamanın Kırmanckîsini İzmir Dersim Dernekleri Eşbaşkanı Hasan Ali Kılıç, Türkçesini DAD İzmir Eşbaşkanı Fadime Dapaklı okudu.
Katliamlar ve soykırımlar silsilesinin son halkası olan Dersim Katliamı ile Kürt halk gerçekliğinin hedeflendiği vurgulanan açıklamada "Dersim ileri gelenlerinden Sey Rıza, Resik Wusen, Wusené Seydi, Fındıq Ağa, Hesen Ağa, Hesené İvrayimé Qıji, Aliyé Mırzé Sıli savunma haklarının dahi olmadığı düzmece bir mahkemede yargılanarak idam edilmiştir. Cenazeleri ise teslim edilmediği gibi bugüne kadar mezar yerleri dahi açıklanmamıştır. Kürt ve Alevi kimliklerimiz nedeniyle yaşatılan nice haksızlık ve travmaların ise ortak vatanda rızalaşma temelli ortak yaşamla, demokratik toplum ve demokratik cumhuriyetle aşılacağına olan inancımızı bir kez daha vurguluyoruz. Hali hazırda sürdürülen barış ve demokratik toplum sürecinden beklentimiz ve umudumuz yüksek, desteğimiz ve sahiplenme düzeyimiz tamdır. Bu sürecin başarıyla sonuçlanması her etnisite ve inançtan halklarımızı barışa taşıyacak ve sağalma sürecine sokacak, demokratik cumhuriyete taşıyacak, hepimize kazandıracaktır. Yaşanan tüm katliamlarla zaman geçirmeden yüzleşmenin gerekliliğine inanıyoruz. Samimi bir yüzleşmenin ise ancak demokratik cumhuriyet gerçekliğinde mümkün olabileceğini bilmekteyiz. Sey Rıza, Resik Wusen, Wusené Seydi, Fındıq Ağa, Hesen Ağa, Hesené İvrayimé Qıji, Aliyé Mırzé Sıli şahsında tüm Dersim mazlumlarının huzurunda dara duruyor, saygıyla anıyor ve çağrıda bulunuyor, diyoruz ki; Seyit Rıza ve idam edilen diğer altı canımızın mezar yerlerleri açıklanmalı ve cenazelerin Dersime nakli engellenmemelidir.
Arşivler açılmalı, Dersim ismi iade edilmelidir" denildi.
Açıklama lokmaların pay edilmesi ile sona erdi.
İSTANBUL
Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF), Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu (ADEF) ve Dersim Araştırmaları Mekrezi (DAM) da Kadıköy’de bulunan İskele Meydanı’nda anma gerçekleştirdi. Anmada “Hiçbir şeyi unutmadık. Hiçbir şeyi affetmedik” pankartı açıldı. Mumların yakıldığı ve niyazların getirildiği anma, okunan ağıtlarla başladı. Anmaya Güney Doğu ve Anadolu Dernekleri, Karakoçan Dernekleri, Dersimli Yazarlar Derneği ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İl yöneticileri de katıldı.
Anmada basın metnini DEDEF Sözcüsü Hasan Şen okudu. Anma niyazların dağıtılmasıyla son buldu.