Taviz vermeyen bir yaşam: Üveyş Ana

  • kadın
  • 09:01 10 Nisan 2022
  • |
img
URFA - PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın “Tam bir isyan tufanıydı. Kimseye boyun eğmezdi” dediği annesi Üveyş Öcalan’ın hayatını kaybetmesinin üzerinden 29 yıl geçti. Fatma Öcalan'ın "Haksızlığa boyun eğmezdi" dediği Üveyş Ana, 75 yıl boyunca inatçı, kavgacı ve doğrularından taviz vermeyen bir yaşam sürdürdü.  
 
PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın kadın özgürlük mücadelesinde ilham kaynağı olan annesi Üveyş Öcalan, 11 Nisan 1993’te yaşamını yitirdi. Urfa’nın Halfeti ilçesine bağlı Amara (Ömerli) köyünde Kürt bir baba ve Türkmen bir annenin çocuğu olarak 26 Kasım 1918 tarihinde dünyaya gözlerini açan Üveyş Ana, 75 yaşında yaşamını yitirdi. 
 
Onu tanıyanların “kavgacı ve asi” olarak tanımladığı Öcalan, henüz çocuk yaşta tanımadığı bir erkek ile evlendirilir. Evlendirildiği erkeğin bir kadını katletmesi sonucu girdiği cezaevinde hayatını kaybetmesinden sonra Öcalan, daha sonra Ömer Öcalan ile evlendirilir. Üveyş Öcalan, Nevde, Binnaz, Havva, Eyne, Fatma, Abdullah, Mehmet, Osman, Ali adında 5’i kız olmak üzere 9 çocuk dünyaya getirir. Üveyş Öcalan, ilk çocuk acısını Nevde ve Binnaz’ın 4-5 aylıkken geçirdikleri hastalık nedeniyle yaşamını yitirmesiyle yaşar. Ardından oğlu Ali ise 12 yaşında yaşamını yitirir.
 
Şeker hastası olan Öcalan, hastalığından kaynaklı Adana’da kaldığı hastanede önce bir ayağı kesilir, ardından 11 Nisan 1993 yılında Adana’da yaşamını yitirir. Cenazesi doğduğu Amara’ya getirilen Öcalan, binlerce kişinin katılımıyla eşi Ömer Öcalan’ın yanında defnedildi. 
 
Türkiye halklarının PKK Lideri Öcalan ile tanıdığı Üveyş Öcalan, hayatı boyunca asi, inatçı, kavgacı, isyancı, kendi doğruları olan ve bu doğrularından taviz vermeyen bir kadın olarak yaşamını sürdürdü. Binbir emekle büyüttüğü çocuklarına her seferinde haksızlıklara karşı mücadele etmeyi öğreten Öcalan, toplumsal baskılara karşı “kavgacı kültürünü” hiç terk etmedi. PKK Lideri Abdullah Öcalan, annesinin yaşam mücadelesini "Üveyş ananın hayatı kendi toplumsallığını kuramamış, belirlenmiş kalıplarla örülen toplumsallığın içine de pek fazla girememiş bir kadının öyküsüdür. Kavgacılığı bir yandan haksızlıklar karşısında mücadele etmenin kavgaları olsa da bir yandan da kendi tanrıça kültürünü yaşayamayan kadının huzursuzluğunun yansımasıdır" sözleriyle anlatır. 
 
Üveyş Öcalan’ın eşi Ömer Öcalan, 17 Kasım 1975 yılında hayatını kaybeder. İletişim araçlarının yaygın olmamasından kaynaklı Ankara’da üniversite okuyan PKK Lideri Abdullah Öcalan, babasının vefatını iki ay sonra öğrendi ve köye gelir. Öcalan 3 gün köyde kalır ve bu Üveyş Öcalan’ın oğlunu son görüşü olur. Oğlunun bir gün yanına döneceği hasreti ile yaşayan Üveyş Öcalan, bu dileği gerçekleşmeden yaşamını yitirir.
 
'ANALIK HAKKI MÜCADELEYLE ÖDENEBİLİR'
 
Kitap ve savunmalarında annesinden söz eden PKK Lideri Abdullah Öcalan, “Analık hakkı ancak yaman bir mücadeleyle ödenebilir. Bir anaya da hakkı aslında böyle veriliyor. Bir kadına nasıl ilgi gösterilebilir? Kadın özgürlük çözümlemesinde gösterdiğimiz tarzda anaya da anlamlı bir karşılık verilebilir. Küçük hediyeler almaya gerek yoktur; bir kadın özgürlük çözümlemesi bence anaya da gösterilebilecek en büyük saygı oluyor. Anamın etkisi olmasaydı, ben kadınlara böyle yaklaşır mıydım? Bu ilişkilerin benim üzerimdeki dolaylı etkileri, kadınlara dikkat etmeme yol açmıştır” diyerek, annesinin verdiği mücadeledeki rolünü ortaya koyuyor.
 
'TAM BİR İSYAN TUFANIYDI'
 
Annesini kendisine rehber olarak belirlediğini sık sık vurgulayan Öcalan, “Kavgayı” annesi ile tanıdığını şu sözlerle ifade ediyor: “Anamın büyük mücadeleci olduğunu biliyorum. Kavga etmeyi bana erken yaşta öğretti. Hala etkilerini taşıyorum. Anam bana şöyle bir duygu kazandırdı. Bana sığınarak, hep benden destek alarak, yardım görerek, öyle ağlayıp sızlayarak, özellikle böyle davranarak yaşayamazsın, mutlaka bir cevabın olacak. Çok ilkel de olsa, bu bir öç alma veya bir yetişme duygusu gibi oluyor. Annem tam bir isyan tufanıydı. Köyde isyancı olarak namıyla bilinirdi. Kimseye boyun eğmezdi. Kadın-erkek fark etmezdi, üstüne yürür, hesabını sorardı.”
 
'ANAMIN VASİYETİNİ TUTUYORUM'
 
PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın annesine dair bazı belirlemeleri şöyle: 
 
“Anaları anmayı çok önemli görüyorum. Çok boğuştum o kadınla. Bu konuyu savunmamda da belirtmiştim. Anamın vasiyetini tutuyorum. ‘Sosyal işlerle uğraştığında sen tek kalırsın’ derdi. ‘Sen çok çalışıyorsun, çok fedakarsın, tek kalacaksın’ derdi. Aslında bu sözü doğru çıktı. Ben de ona tavuk ve civciv örneğini veriyordum. Senden iyi bakıyorum derdim. 
 
ANA TANRIÇA KÜLTÜRÜ 
 
Anam için neolitiğin ‘ana tanrıça kültüründen kalma’ sözünü kullanmıştım. Onlar gibi şişmandı. Modernitenin yapay ana inşası ondaki kutsallığı görmemi engellemişti. Hayatımda büyük acılar yaşamama rağmen, hiçbir olaya ciddi olarak ağlamadım. Fakat modernite kalıplarını yıktıktan sonra, başta anam ve onun şahsında tüm bölge (Ortadoğu) analarını hep içim burkularak ve gözlerim yaşararak hatırlarım, bakarım. 
 
DİRENİŞ VE YAŞAM TUTKUSU
 
Anamın zor belâ taşıdığı kuyu satılından (bakracından) daha yarı yoldayken yere indirip yudumladığım suyun anlamına, en seçkin ve yürek burkucu hatırlarım, öyle bakarım. Herkesin yaşadığı ana-baba ilişkilerine, moderniteyi tüm zihin kalıplarında yıktıktan sonra bakmalarını tavsiye ederim. Aynı bakış açılarını tüm neolitikten kalma ‘köyün ilişkilerine’ de yansıtmalarını isterim. Modernitenin en büyük zaferi, şüphesiz on beş bin yıllık inşa edilmiş kültür bakışımızı yıkması ve hiçe indirgemeyi başarmasıdır. Bu kadar yıkılmış ve hiçe indirgenmiş birey ve topluluklardan soylu, özgür bir bakış, direniş ve yaşam tutkusu beklenemeyeceği anlaşılırdır.
 
TANRIÇA KÜLTÜRÜNÜN SON SİMGESİ 
 
Anamın büyük uyarılarını, boğma denemelerini ciddiye alsaydım, yaşadığım trajedilerin yolu açılmayabilirdi ama annem bin yılların tanrıça kültünün belki de tükenmekte olan en çözümsüz son kalıntı simgesiydi. Çocuk halimle bu simgeden korkmamak kadar sevgi ihtiyacını da pek duymamakta, kendimi özgür hissetmekten çekinmedim. Fakat yaşamamın tek şartının onun namus ve onuru olduğunu, bunu korumamdan geçtiğini de bir an için de olsa unutmadım. Onurunu koruyacaktım, ama kendimce doğru bulduğum biçimde. Bu dersten sonra anam benim için artık yoktu. O tanrıça artığı ilgimden silinirken, benim için ne duyduğunu hiç sorgulama gereğini duymadım. Zalimce bir ayrılış, ama bu bir gerçekti. Kehanetleri mi, bedduaları mı desem, söyledikleri ağırlaşan trajik anlarda hep hatırlanır oldu. En değme bilgenin tespit edemeyeceği doğrulardı bunlar. Bir büyük doğrusu, ‘Arkadaşlarına çok güveniyorsun, ama çok yalnız kalacaksın’ biçimindeydi. Fakat benim doğrum da arkadaşlarımla toplumsallığı ben kuracaktım.
 
Yaşam öykümün kuruluşu böyle başlar. İsteseydi de anamın bana vereceği bir toplumu yoktu. Çoktan dağıtılmıştı. Onun yapmak istediği bir yaşam tutamağıydı.”
 
FATMA ÖCALAN: İNTİKAMINIZI ALIN DERDİ
 
Annesini, hayatını kaybedişinin 29’uncu yılında anlatan Fatma Öcalan, “Bizimle bir anneden çok arkadaş gibiydi. Haksızlıklar karşısında ise sert biriydi. Hiç haksızlıklara karşı boyun eğmezdi. 29 yıl geçti ama onu hiçbir zaman unutmadım. Başkanı (Abdullah Öcalan) görmeden yaşamını yitirdi. En son babam yaşamını yitirdiğinde köye geldi, 1975 yılında geldi. Geldiğinde 2 arkadaşı ile geldi ve 3 gün kaldı. Ondan sonra çıktı gitti ve bir daha görmedi. Başkan okul için gittiğinde, annem hep ‘Oğlum başarılı biri olacak’ derdi. Siyasi çalışma yürüttüğünü o zaman bilmiyordu. Annem bazen onunla konuştuğunda, başkan anneme ‘Siz bilmiyorsunuz, ben şu an çabalıyorum’ derdi” diye konuştu.
 
GÖZÜ YOLDA KALDI
 
Köyde herkesin annesini sevdiğini belirten Öcalan, devamında şunları söyledi: “Herkes için sözü geçen biriydi. Kardeşlerden biri haksızlığa maruz kaldığında onlara ‘Gidin intikamınızı alın gelin, intikamınızı almadan eve gelmeyin, kimse sizi ezmesin’ derdi. Hiç haksızlığa gelmezdi. Ölümü erken oldu. Başkanın yolunu gözledi. 1975 yılından sonra her gün gözü kapıdaydı, ‘Gelecek’ diyordu. ‘Onu son bir kez de olsa göreceğim’ derdi.”    
 
MA / Emrullah Acar
 

Diğer başlıklar

09:51 Amed’deki yangın soruşturmasında yeni gelişme
09:09 Dünya halkları Abdullah Öcalan'la görüşmek istiyor
09:07 Şirnex'te 15 bölge bin 350 gündür yasaklı
09:06 Av. Rihan Gök: 10. Yargı Paketi sürecin ihtiyaçlarını karşılamıyor
09:04 SYKP’li Turgan: Solun örgütsel bir yenilenmeye ihtiyacı var
09:03 Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü: MESEM’ler kapatılsın
09:02 Öcalan çocuklara kalem hediye etti: Yeni yaşamı inşa ediyoruz
09:00 09 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:50 İmralı'dan Jineoloji Akademisi’ne mektup: Yarım kalan projem Jineoloji ile yol aldı
08:34 ABD'deki eylemler 3'ncü gününde
08:11 İsrail’den Madleen gemisine müdahale: 12 aktivist gözaltında
08/06/2025
22:02 4 kişinin yaşamını yitirdiği yangınla ilgili 2 tutuklama
20:15 Mêrdîn'de akraba kavgası: 1 ölü, 10 yaralı
18:18 Gazeteci Akdemir anıldı: Mücadelemiz sürecek
17:30 Otizimli çocuğun cansız bedeni bulundu
16:51 İsrail Gazze'ye yardım götüren gemi için harekete geçti
15:43 Bakırhan Qers’te yurttaşlarla bayramlaştı
15:22 Barış Anneleri: Toplumsal barış için kapı kapı çalışacağız
15:09 Öcalan’dan bayram mesajı: Halkımızın kurbansız Kurban Bayramı’nı kutluyorum
14:44 Abdullah Öcalan 26 yıl sonra ilk kez çocuklarla görüştü
14:37 Aileler İmralı’da bayram görüşü gerçekleştirdi
14:26 Barış Anneleri: Sıra devletin atacağı adımlarda
14:05 Bayramın 3 günlük bilançosu: 26 ölü, 3 bin 590 yaralı
11:52 30 yıllık tutsağın tahliyesi ‘iyi halli değil’ gerekçesiyle engellendi
09:08 Jin derginin 119’uncu sayısı yayında
09:07 HDP’ye saldırı davası bozuldu: Silah var, tehdit yok
09:07 Saklı cennet: Tuz Mağarası
09:06 Barajın dibinde 20 köyün bağ ve bahçeleri susuzluktan kurudu
09:05 Sağlıkta başka bir sistem mümkün!
09:04 EMEP Genel Başkan Yardımcısı: İktidarın hiçbir bahanesi kalmadı
09:04 Mûş'ta bir ilk: Kent Kadın Meclisi kurulacak
09:00 8 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:31 Marmara Denizi'nde deprem
07:12 Kolombiya’da cumhurbaşkanı adayı silahlı saldırıda ağır yaralandı
07/06/2025
21:59 DEM Parti'den bayram ziyaretleri: Gündem süreç
21:08 Arjantin'de 'Özgürlük Sosyolojisi' kitabı okundu
18:17 Ege Denizi'nde kadın cenazesi bulundu
17:43 Rojhilatlı tutuklu şüpheli şekilde yaşamını yitirdi
17:02 13 yıllık tutsaklığın ardından tahliye edildi
16:33 İzmir'de orman yangını
16:22 Çanakkale açıklarında 5.2 büyüklüğünde deprem
15:28 DEM Parti Kadın Meclisi’nden Barış Anneleri’ne ziyaret
15:21 Siyasi partiler arası gün boyu bayram ziyareti
15:17 Ağır hasta tutsaklar Rüzgar ve Boran için tahliye çağrısı
14:51 AKP'li İler: Öcalan barış elini uzattı
14:50 Amed’deki yangınla ilgili gözaltı sayısı 5’e yükseldi
14:42 Hafız Akdemir katledildiği sokakta anılacak
14:30 Pervin Buldan: Sürece güveniyoruz çünkü Öcalan var
13:54 Kayıp yakınları: Kemiklerimizi versinler bir mezarımız olsun
13:53 Cumartesi Anneleri: Hiçbir bayramımız olmadı
13:23 Dîlok’ta şüpheli kadın ve çocuk ölümü
13:12 AKP'den DEM Parti'ye ziyaret: Kardeşlik hukuku birlikte tesis edilecek
11:38 Aydın: Yeni anayasa için yol temizliği şart
10:53 DEM Parti-MHP bayramlaşması: Çözüm yeri Meclis
09:43 Çaybaşı çöp tesisine kapatma kararı
09:06 Bir bitiş yeni yaşamın başlangıcı oldu
09:05 33 yıl geçti: Hafız Akdemir’in asıl failleri hala karanlıkta
09:04 3 öğrenciye cinsel tacizde bulundu: Başka suçtan tutuklandı
09:03 ESP’li Sezin Uçar: Sürecin ilerleyebilmesi için ‘umut hakkı’ sağlanmalı
09:03 Kadınlar bu yaz ‘Aile Yılı’na karşı örgütlenecek
09:02 Avrupa’da hukuk örgütleri ‘umut hakkı’ bildirimine hazırlanıyor
09:02 Sınavlar yaklaşıyor: Fırsat eşitliği yok, hayaller yurt dışı
09:02 Gilî Dağı’nda eşsiz manzara
09:02 AKP'li Ölmez'in madeni sağlığı tehdit ediyor
09:00 07 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:13 Elektrik akımına kapılan belediye başkanı ağır yaralandı
06/06/2025
22:40 Anne ve 3 çocuğunun öldüğü yangınla ilgili 4 gözaltı
22:21 30 yılın ardından tahliye edilen Kar'a kitlesel karşılama
19:43 Bakırhan'ın bayramlaştığı Eren Bülbül'ün annesi: Artık anneler ağlamasın
19:26 Gazze'de 7 Ekim'den bu yana 226 gazeteci öldürüldü
18:59 Wan'da 'PKK halktır halk burada' pankartı
17:40 Suriye'de son 24 saatte 9 kişi öldü
16:32 Amed’deki yangında yaşamını yitirenlerin taziyelerine ziyaret
15:50 Bayram arefesinde 10 kişi yaşamını yitirdi
15:37 30 yıllık tutsak Kar tahliye oldu
13:42 Amed Büyükşehir Belediyesi yangına dair soruşturma başlattı
12:51 Tuncer Bakırhan ve Tülay Hatimoğulları’ndan bayram tebrikleri
12:16 Erdoğan’dan bayram mesajı: Süreci başarıya ulaştıracağız
11:06 Amed’deki yangında yaşamını yitirenler defnedildi
09:48 Dr. Miley: Öcalan’ın özgürlüğü sürecin ayrılmaz parçası
09:33 Birçok kentte mezarlık ziyaretleri
09:14 'İnfaz düzenlemesi çifte bir eşitsizlik barındırıyor'
09:14 Adana ve Osmaniye'deki ağır hasta tutsaklar ölüme terk edildi
09:13 Eskişehir’de öğrencilere ‘İmamoğlu’ soruşturması
09:12 Emekli için bayram değil dert!
09:11 Riha’daki yurttaşlar: Eşit haklarla kardeşlik içerisinde yaşarız
09:10 Kayyım yönetimindeki belediyede mobbing: Çalışan hastanelik oldu
09:06 Alain Baiou'dan Öcalan'a mektup: Sonuna kadar yanındayız
09:05 Bahçeli: Bayram sonrası Meclis'e önemli görev düşüyor
09:03 ‘Kutsal aile’ adına kadının haklarına saldırı
09:02 Soydan Akay: Süreç sadece Türk-Kürt ilişkilerini değil Ortadoğu’yu etkileyecek
09:00 06 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:11 Vedat Aydın mezarı başında anıldı
05/06/2025
23:57 Taciz faili polis tutuklandı ve görevden uzaklaştırıldı
23:41 İsrail, Beyrut’a saldırdı
23:11 Musk’tan Trump'a ‘Epstein’ suçlaması
22:40 Amed’deki yangında yaşamını yitirenlerin sayısı 4’e yükseldi
21:30 Amed’deki yangında 3 kişi hayatını kaybetti
21:25 BM: Gazze'de 640 bin kişi yerinden edilmeye zorlandı
20:36 Amed’de 13 katlı binada yangın
20:27 Taciz faili polis serbest bırakıldı
19:15 Mazlum Abdi’den Kürt ortak heyetine ilişkin açıklama
19:08 Silahlı saldırıya uğrayan Yiğiter’in detaylı ifadesi 16 gün sonra alındı
18:51 Wan’da bayram hareketliliği: Asıl bayramımız barışla gelecek
18:32 Meclis Genel Sekreteri görevden alındı
18:20 DİK: Kurban Bayramı barışa vesile olsun
17:42 5 Haziran katliamında yaşamını yitirenler anıldı: Barış ve demokrasiyi getireceğiz
17:25 Çocuk ve kadını taciz eden polise tutuklama istemi
17:12 Üniversite şenliğinde tutuklanan Akarsu tahliye edildi
17:08 10 yıl sonra gidilen 'Bagok Şehitliği'nin talan edildiği ortaya çıktı
16:00 Birçok kentte mezarlık ziyareti: Mücadelelerini sürdüreceğiz
15:56 Ebex’te ‘Kadın Kent Bostanı’ açıldı
15:34 İsrail saldırısında 3 gazeteci hayatını kaybetti
15:20 Türkiye’nin saldırılarında 2 HPG’li yaşamını yitirdi
15:11 'Öcalan ile görüşmek istiyorum' kampanyası başlatıldı
15:10 Basa’da şap hastalığı
14:04 DEM Parti: Demokratik toplum doğanın korunma mücadelesiyle bütündür
14:03 Çimento fabrikasının imar planlarının tamamı iptal oldu
13:56 Marmaris'te Sinpaş tepkisi: Kamu görevlileri göz yumuyor
13:22 Besiciler: Halk kurban değil, 1 kilo et bile alamıyor
12:31 KRT TV yönetiminden açıklama
12:05 Dünya Çevre Günü çağrısı: Yaşamı savunmak zorunluluktur
11:48 CHP'li 5 belediye başkanı görevden uzaklaştırıldı
11:21 Polislerin darp edip şikayetçi olduğu şizofreni hastası hakkında karar
11:20 Özgür Özel'e Akın Gürlek soruşturması
10:54 Aram Yayınevi'nden 13 kitap
10:39 KRT TV emekçileri 'hak' nöbetinde
10:32 Çıplak aramaya maruz kalan tutsak yakınları: Başörtümüz çıkarılıyor
10:31 Emekliler: Ekonomi barışla iyileşir
10:00 DEM Parti'den '1950 toplantı' kararı
09:55 DBP'den 5 Haziran Katliamı açıklaması
09:11 ‘Tarafsızım’ demeyen 31 yıllık tutsağın tahliyesine engel
09:10 Uzman çavuşun katlettiği çoban Şen'in oğlu: Devlet adım atmalı
09:09 Kriz hayvan pazarını da vurdu: Ekonomi ancak barışla düzelir
09:08 Çanakkale'de 4.8 büyüklüğünde deprem
09:04 Dünya Çevre Günü: İklim krizi büyüyor
09:01 Avukat Ayşe Acinikli: Eşi hakim diye kanunların çiğnenmesi kabul edilemez
09:00 5 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:21 PKK 12. Kongre Divanı: Kararların uygulanması demokratik siyaset ve hukuki güvenceyi gerektirir
04/06/2025
23:56 ABD’den ateşkes tasarısına veto
23:51 Narin Güran cinayeti: Sanık Bahtiyar aleyhine Yargıtay’a başvuru
23:13 SOHR: İsrail, Kuneytra kırsalına operasyon düzenledi
22:30 Vanspor kutlamalarında kayyım protestosu
21:49 İstanbul’da 3.5 büyüklüğünde deprem
21:12 Şam ile müzakereleri yürütecek Kürt heyeti belirlendi
20:24 Trump, Putin'le görüştü
20:22 Çelik: Anayasaya dair ilk toplantımız bayram sonrası olacak
19:34 10’uncu Yargı Paketi yürürlüğe girdi
19:13 Maxmur’da ablukaya karşı yürüyüş
19:09 Hama’da cephane deposunda patlama: 4 kişi öldü