Taviz vermeyen bir yaşam: Üveyş Ana

  • kadın
  • 09:01 10 Nisan 2022
  • |
img
URFA - PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın “Tam bir isyan tufanıydı. Kimseye boyun eğmezdi” dediği annesi Üveyş Öcalan’ın hayatını kaybetmesinin üzerinden 29 yıl geçti. Fatma Öcalan'ın "Haksızlığa boyun eğmezdi" dediği Üveyş Ana, 75 yıl boyunca inatçı, kavgacı ve doğrularından taviz vermeyen bir yaşam sürdürdü.  
 
PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın kadın özgürlük mücadelesinde ilham kaynağı olan annesi Üveyş Öcalan, 11 Nisan 1993’te yaşamını yitirdi. Urfa’nın Halfeti ilçesine bağlı Amara (Ömerli) köyünde Kürt bir baba ve Türkmen bir annenin çocuğu olarak 26 Kasım 1918 tarihinde dünyaya gözlerini açan Üveyş Ana, 75 yaşında yaşamını yitirdi. 
 
Onu tanıyanların “kavgacı ve asi” olarak tanımladığı Öcalan, henüz çocuk yaşta tanımadığı bir erkek ile evlendirilir. Evlendirildiği erkeğin bir kadını katletmesi sonucu girdiği cezaevinde hayatını kaybetmesinden sonra Öcalan, daha sonra Ömer Öcalan ile evlendirilir. Üveyş Öcalan, Nevde, Binnaz, Havva, Eyne, Fatma, Abdullah, Mehmet, Osman, Ali adında 5’i kız olmak üzere 9 çocuk dünyaya getirir. Üveyş Öcalan, ilk çocuk acısını Nevde ve Binnaz’ın 4-5 aylıkken geçirdikleri hastalık nedeniyle yaşamını yitirmesiyle yaşar. Ardından oğlu Ali ise 12 yaşında yaşamını yitirir.
 
Şeker hastası olan Öcalan, hastalığından kaynaklı Adana’da kaldığı hastanede önce bir ayağı kesilir, ardından 11 Nisan 1993 yılında Adana’da yaşamını yitirir. Cenazesi doğduğu Amara’ya getirilen Öcalan, binlerce kişinin katılımıyla eşi Ömer Öcalan’ın yanında defnedildi. 
 
Türkiye halklarının PKK Lideri Öcalan ile tanıdığı Üveyş Öcalan, hayatı boyunca asi, inatçı, kavgacı, isyancı, kendi doğruları olan ve bu doğrularından taviz vermeyen bir kadın olarak yaşamını sürdürdü. Binbir emekle büyüttüğü çocuklarına her seferinde haksızlıklara karşı mücadele etmeyi öğreten Öcalan, toplumsal baskılara karşı “kavgacı kültürünü” hiç terk etmedi. PKK Lideri Abdullah Öcalan, annesinin yaşam mücadelesini "Üveyş ananın hayatı kendi toplumsallığını kuramamış, belirlenmiş kalıplarla örülen toplumsallığın içine de pek fazla girememiş bir kadının öyküsüdür. Kavgacılığı bir yandan haksızlıklar karşısında mücadele etmenin kavgaları olsa da bir yandan da kendi tanrıça kültürünü yaşayamayan kadının huzursuzluğunun yansımasıdır" sözleriyle anlatır. 
 
Üveyş Öcalan’ın eşi Ömer Öcalan, 17 Kasım 1975 yılında hayatını kaybeder. İletişim araçlarının yaygın olmamasından kaynaklı Ankara’da üniversite okuyan PKK Lideri Abdullah Öcalan, babasının vefatını iki ay sonra öğrendi ve köye gelir. Öcalan 3 gün köyde kalır ve bu Üveyş Öcalan’ın oğlunu son görüşü olur. Oğlunun bir gün yanına döneceği hasreti ile yaşayan Üveyş Öcalan, bu dileği gerçekleşmeden yaşamını yitirir.
 
'ANALIK HAKKI MÜCADELEYLE ÖDENEBİLİR'
 
Kitap ve savunmalarında annesinden söz eden PKK Lideri Abdullah Öcalan, “Analık hakkı ancak yaman bir mücadeleyle ödenebilir. Bir anaya da hakkı aslında böyle veriliyor. Bir kadına nasıl ilgi gösterilebilir? Kadın özgürlük çözümlemesinde gösterdiğimiz tarzda anaya da anlamlı bir karşılık verilebilir. Küçük hediyeler almaya gerek yoktur; bir kadın özgürlük çözümlemesi bence anaya da gösterilebilecek en büyük saygı oluyor. Anamın etkisi olmasaydı, ben kadınlara böyle yaklaşır mıydım? Bu ilişkilerin benim üzerimdeki dolaylı etkileri, kadınlara dikkat etmeme yol açmıştır” diyerek, annesinin verdiği mücadeledeki rolünü ortaya koyuyor.
 
'TAM BİR İSYAN TUFANIYDI'
 
Annesini kendisine rehber olarak belirlediğini sık sık vurgulayan Öcalan, “Kavgayı” annesi ile tanıdığını şu sözlerle ifade ediyor: “Anamın büyük mücadeleci olduğunu biliyorum. Kavga etmeyi bana erken yaşta öğretti. Hala etkilerini taşıyorum. Anam bana şöyle bir duygu kazandırdı. Bana sığınarak, hep benden destek alarak, yardım görerek, öyle ağlayıp sızlayarak, özellikle böyle davranarak yaşayamazsın, mutlaka bir cevabın olacak. Çok ilkel de olsa, bu bir öç alma veya bir yetişme duygusu gibi oluyor. Annem tam bir isyan tufanıydı. Köyde isyancı olarak namıyla bilinirdi. Kimseye boyun eğmezdi. Kadın-erkek fark etmezdi, üstüne yürür, hesabını sorardı.”
 
'ANAMIN VASİYETİNİ TUTUYORUM'
 
PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın annesine dair bazı belirlemeleri şöyle: 
 
“Anaları anmayı çok önemli görüyorum. Çok boğuştum o kadınla. Bu konuyu savunmamda da belirtmiştim. Anamın vasiyetini tutuyorum. ‘Sosyal işlerle uğraştığında sen tek kalırsın’ derdi. ‘Sen çok çalışıyorsun, çok fedakarsın, tek kalacaksın’ derdi. Aslında bu sözü doğru çıktı. Ben de ona tavuk ve civciv örneğini veriyordum. Senden iyi bakıyorum derdim. 
 
ANA TANRIÇA KÜLTÜRÜ 
 
Anam için neolitiğin ‘ana tanrıça kültüründen kalma’ sözünü kullanmıştım. Onlar gibi şişmandı. Modernitenin yapay ana inşası ondaki kutsallığı görmemi engellemişti. Hayatımda büyük acılar yaşamama rağmen, hiçbir olaya ciddi olarak ağlamadım. Fakat modernite kalıplarını yıktıktan sonra, başta anam ve onun şahsında tüm bölge (Ortadoğu) analarını hep içim burkularak ve gözlerim yaşararak hatırlarım, bakarım. 
 
DİRENİŞ VE YAŞAM TUTKUSU
 
Anamın zor belâ taşıdığı kuyu satılından (bakracından) daha yarı yoldayken yere indirip yudumladığım suyun anlamına, en seçkin ve yürek burkucu hatırlarım, öyle bakarım. Herkesin yaşadığı ana-baba ilişkilerine, moderniteyi tüm zihin kalıplarında yıktıktan sonra bakmalarını tavsiye ederim. Aynı bakış açılarını tüm neolitikten kalma ‘köyün ilişkilerine’ de yansıtmalarını isterim. Modernitenin en büyük zaferi, şüphesiz on beş bin yıllık inşa edilmiş kültür bakışımızı yıkması ve hiçe indirgemeyi başarmasıdır. Bu kadar yıkılmış ve hiçe indirgenmiş birey ve topluluklardan soylu, özgür bir bakış, direniş ve yaşam tutkusu beklenemeyeceği anlaşılırdır.
 
TANRIÇA KÜLTÜRÜNÜN SON SİMGESİ 
 
Anamın büyük uyarılarını, boğma denemelerini ciddiye alsaydım, yaşadığım trajedilerin yolu açılmayabilirdi ama annem bin yılların tanrıça kültünün belki de tükenmekte olan en çözümsüz son kalıntı simgesiydi. Çocuk halimle bu simgeden korkmamak kadar sevgi ihtiyacını da pek duymamakta, kendimi özgür hissetmekten çekinmedim. Fakat yaşamamın tek şartının onun namus ve onuru olduğunu, bunu korumamdan geçtiğini de bir an için de olsa unutmadım. Onurunu koruyacaktım, ama kendimce doğru bulduğum biçimde. Bu dersten sonra anam benim için artık yoktu. O tanrıça artığı ilgimden silinirken, benim için ne duyduğunu hiç sorgulama gereğini duymadım. Zalimce bir ayrılış, ama bu bir gerçekti. Kehanetleri mi, bedduaları mı desem, söyledikleri ağırlaşan trajik anlarda hep hatırlanır oldu. En değme bilgenin tespit edemeyeceği doğrulardı bunlar. Bir büyük doğrusu, ‘Arkadaşlarına çok güveniyorsun, ama çok yalnız kalacaksın’ biçimindeydi. Fakat benim doğrum da arkadaşlarımla toplumsallığı ben kuracaktım.
 
Yaşam öykümün kuruluşu böyle başlar. İsteseydi de anamın bana vereceği bir toplumu yoktu. Çoktan dağıtılmıştı. Onun yapmak istediği bir yaşam tutamağıydı.”
 
FATMA ÖCALAN: İNTİKAMINIZI ALIN DERDİ
 
Annesini, hayatını kaybedişinin 29’uncu yılında anlatan Fatma Öcalan, “Bizimle bir anneden çok arkadaş gibiydi. Haksızlıklar karşısında ise sert biriydi. Hiç haksızlıklara karşı boyun eğmezdi. 29 yıl geçti ama onu hiçbir zaman unutmadım. Başkanı (Abdullah Öcalan) görmeden yaşamını yitirdi. En son babam yaşamını yitirdiğinde köye geldi, 1975 yılında geldi. Geldiğinde 2 arkadaşı ile geldi ve 3 gün kaldı. Ondan sonra çıktı gitti ve bir daha görmedi. Başkan okul için gittiğinde, annem hep ‘Oğlum başarılı biri olacak’ derdi. Siyasi çalışma yürüttüğünü o zaman bilmiyordu. Annem bazen onunla konuştuğunda, başkan anneme ‘Siz bilmiyorsunuz, ben şu an çabalıyorum’ derdi” diye konuştu.
 
GÖZÜ YOLDA KALDI
 
Köyde herkesin annesini sevdiğini belirten Öcalan, devamında şunları söyledi: “Herkes için sözü geçen biriydi. Kardeşlerden biri haksızlığa maruz kaldığında onlara ‘Gidin intikamınızı alın gelin, intikamınızı almadan eve gelmeyin, kimse sizi ezmesin’ derdi. Hiç haksızlığa gelmezdi. Ölümü erken oldu. Başkanın yolunu gözledi. 1975 yılından sonra her gün gözü kapıdaydı, ‘Gelecek’ diyordu. ‘Onu son bir kez de olsa göreceğim’ derdi.”    
 
MA / Emrullah Acar
 

Diğer başlıklar

10:00 Abdullah Öcalan ile görüşmek isteyen isimler Türkiye'ye geliyor
09:53 Xêro Abbas: Sanatçılar sürece omuz vermeli
09:32 De Conca: Çözüm Öcalan’ın manifestolarında
09:30 3 kentte yangınlar kontrol altına alındı
09:03 DEM Parti İstanbul eşbaşkanı: Süreci demokratik zemine çekme görevi bize düşüyor
09:02 Şiddet uygulayıp tehdit ettiler: Burası Guantanamo
09:02 Mersin’deki sivil toplum örgütlerinden iktidara 'adım at' çağrısı
09:01 İstanbul Sözleşmesi’nin feshinin üzerinden 4 yıl geçti: Vazgeçmeyeceğiz
09:00 30 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:55 İzmir'de yangınlar 2'nci gününde: 10 mahalle boşaltıldı
08:16 Hasta tutsak Boran'ın cezası kaldırıldı
08:03 Omerya'daki yangın kontrol altına alındı
00:15 Tozan Alkan, Alevi deyişlerinden oluşan yeni bir albüm hazırladı
29/06/2025
23:47 Türkiye, Kurojaro ve Metina'yı bombaladı
23:24 Erdîş’teki şenlik alanından Abdullah Öcalan’a selam
23:08 İzmir ve Manisa'da yangın: 1 tutuklama 1 gözaltı
22:13 Özgür Özel'den kurultay davasına ilişkin açıklama
22:03 İstanbul’da halk buluşmalarına yoğun katılım
21:55 Tülay Hatimoğulları: Enternasyonalist güçlü bir barış hareketine ihtiyacımız var
21:41 Tatvan Kültür ve Sanat Festivalinde çocuklar için etkinlikler
21:31 DEM Parti, Romanlarla buluştu
21:23 Kadın festivalinde atölye çalışması ve film gösterimi
21:12 'Alevi halkına yönelik katliama karşı ses çıkar' çağrısı
21:07 Trump'tan İran'a yaptırım açıklaması
21:02 İzmir'de iki ayrı orman yangını: Evler tahliye edildi
20:53 Bazîd’te Demokratik Toplum Buluşması: Devlet adım atsın
20:21 İran BM'den tazminat talep etti
20:18 TTB: Barışı ve toplum sağlığını savunuyoruz
20:04 MİT Başkanı Kalın Hamas heyetiyle görüştü
19:55 Omerya bölgesinde yangın rüzgarın etkisiyle yayılıyor
19:50 Orhan Doğan mezarı başında anıldı: İzinden gideceğiz
19:41 Abdullah Öcalan'ın doğduğu evde çekilen ilk Kürtçe klip yayınlandı
19:24 Sekasor’da maden ocağına karşı nöbet 2’nci gününde
19:13 Özgür basın emekçisi Erenci mezarı başında anıldı
18:53 'Kürdistan'da 100 yıl: Hakikat Adalet ve Barış' çalıştayının sonuç bildirgesi açıklandı
18:36 Akrabalar arasında çıkan kavgada bir kadın yaşamını yitirdi
18:35 DEM Parti'den konferans: Barışın anahtarı çocukların elinde
18:17 Bodrum S Tipi'nde bir tutuklu yaşamını yitirdi
18:12 Zeynep Kınacı ve Sema Yüce için anma: Özgür Kürt kadın çizgisini belirlediler
18:00 GGC, ırkçı söylemlerle gündeme gelen TGF’den ayrıldı
17:52 ‘Emek Çalıştayı’ ön raporu: Demokratik toplumu inşa etmek hepimizin sorumluluğu
17:48 Şêx Seîd ve arkadaşları Qamişlo ve Hesekê’de anıldı
17:43 Şêx Seîd ve arkadaşları idam edildikleri yerde anıldı: Mezar yerlerini açıklayın
17:39 Kobanê Üniversitesi’nde Sosyal Bilimler Fakültesi açıldı
17:37 Elektrik akımına kapılan Mahmut Öztemel hayatını kaybetti
16:57 Hesandîn’de madene karşı açıklama: Çalışmalar durdurulsun
16:50 Kadınlardan 8 Temmuz’da Meclis önünde buluşma çağrısı
16:28 İzmir'de 2 bölgede yangın
15:46 TMMOB'dan 'Zeytinlik yasasını' geri çekme çağrısı
15:43 Şêx Seîd ve arkadaşları Xarpêt'te anıldı
15:27 MED TUHAD-FED ve ÖHD’den rapor: 631 hasta tutsak cezaevinde
13:49 DEM Parti baro başkanları ve hukukçularla buluştu
13:30 Kerboran’da çocuk etkinliği
13:28 Çiçek: Kürtler ve Öcalan söz konusu olunca hukuk rafa kaldırılıyor
13:02 Amed’de ‘Çatışma Çözümü Süreçlerinde Çocuk’ konferansı
12:50 Yangın Muğla'da kontrol altına alındı Aydın'da başladı
12:22 Bayındır: Kürt halkının 100 yıllık mücadelesi zaferle sonuçlanacak
12:21 DEM Parti’den Şêx Seîd için ‘iade-i itibar’ çağrısı
12:04 Demokratik Toplumda Emek Çalıştayı: İzleyen değil inşa eden olalım
11:39 Gimgim'da kadın festivali: Ekin'in düştüğü yerden ayağa kalkıyoruz
11:27 Orman yangınlarında 17 kişi gözaltı alındı
11:19 Trump'tan 'Gazze' açıklaması: Anlaşma yapın
10:05 Manisa ve Balıkesir’de yangın sürüyor
09:58 Jin derginin 122'nci sayısı yayında
09:55 DBP ve HDK Şêx Seîd ve arkadaşlarını andı
09:29 Küçük işletmesiyle var olma mücadelesi veriyor
09:28 Son 24 saatte Gazze'de 81 kişi hava saldırılarında yaşamını yitirdi
09:14 'Kadınlar sürece dahil olmalı'
09:13 Öğretmenler 1 Temmuz'da Ankara'da olacak
09:12 Akademisyen Mecit: Kürt partilerinde çift başlılık tek listeyi engelliyor
09:11 Hamide Rencüs: Ortadoğu demokratikleşmeyle huzura kavuşur
09:10 Prof. Dr. Sevtap Yokuş: Süreç hukuki güvencelerle başarıya ulaşır
09:09 Tetwan Belediye Eşbaşkanları: Festivalle kültürümüze sahip çıkıyoruz
09:08 'Savaş engelli sayısını artırıyor
09:07 AYM'ye göre Rozerin Çukur'un katledilmesi hukuka uygun!
09:06 'Eğitimde sermaye etkin kılınmaya çalışılıyor'
09:03 Gazeteciler: Meslektaşımızı tehdit edenler yargılanmalı
09:01 'Ötekilerin' sorunları çözüm bekliyor
09:00 29 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:24 Erdîş’de ‘Bahar Şenliği’ coşkusu
08:23 Agirî'de 'demokratik toplum buluşması' düzenlendi
08:18 Tetwan Kültür ve Sanat Festivali’ne yoğun ilgi
08:07 Riha’da kadın katliamları protesto edildi
08:05 Sebahat Atabey kadınlar tarafından defnedildi
28/06/2025
22:23 Marsilya’da ‘Öcalan’a özgürlük’ çağrısı
22:00 Amed'te halk toplantıları: Devlet adım atmalı
21:30 Yangın açıklaması: 83 yangından 8’i aktif
21:12 Madımak anması: 2 Temmuz’a çağrı
21:09 Şirnex’teki doğa talanına tepki: Sessiz kalmayın
21:02 Manisa ve Sakarya’da yangın: Yerleşim yerleri boşaltıldı
20:43 Paramiliter gruplar Girê Eyndarê Tepesi'ne zarar verdi
20:34 İHD Çewlîg’de 7 yıl sonra temsilcilik açtı
20:17 Amed’de 6 yaşındaki çocuk yaşamını yitirdi
20:07 Marmara için kuvvetli rüzgar uyarısı
19:57 İran’a uçak seferleri başlıyor
19:22 Birçok yerde orman yangını çıktı
19:18 Trump’ın İran’a askeri hareket yetkisini kısıtlamaya yönelik tasarı reddedildi
19:15 Konya’da erkek şiddeti: 2 kadın ağır yaralandı
19:11 Erdoğan ‘İBB’ açıklaması: Ahtapotun kollarını kendileri açıklıyor
19:02 'Savaş sonrası İran baskıyı arttırdı'
18:59 Beyoğlu’nda eylem ve etkinlik yasağı
18:51 Gazeteci İrfan Değirmenci gözaltına alındı
18:48 İsrail saldırılarında 11 gazeteci katledildi
18:45 Medeni Yıldırım mezarı başında anıldı
18:39 İran'da 14 kadın, 3 çocuk katledildi
18:36 Bursa’da doğalgaz patlaması: 3’ü işçi 4 kişi yaralandı
18:31 MKM 35'nci yılında yeni mekanını törenle açtı
18:24 Şêx Seîd konferansı sonuç bildirgesi: Mezar yerleri açıklansın
18:08 Özel’den ‘kongre davası’ açıklaması
17:57 Sakine Cansız Kadın Festivali başladı
17:40 DFG ve MKG: Zeynep Durgut’un yanındayız
17:35 Şêx Seîd isyanının toplumsal bellekteki yeri tartışıldı
17:28 Antalya’da orman yangını
17:14 'Perihan Sevda Erkılıç’ın beslenme ve tedavi hakkı gasp ediliyor'
17:07 2 günde 111 yangın çıktı
16:48 30 yılın ardından tahliye edilen Engin’e kitlesel ziyaret
16:23 Ayşegül Doğan: Demokratik bir yaşam inşa edeceğiz
16:14 Sebahat Tuncel: Engellilere bakış açısını değiştirebiliriz
16:05 Rojin Kabaiş’in ailesi dosya savcısıyla görüştü
15:47 Sekasur’da kum ocağına karşı nöbet!
15:41 Roboskî Katliamı 162'nci ayında: Adalet sağlanmadan barış olmaz
15:14 Hasta tutsaklar için tahliye çağrısı
14:42 Af Örgütü’nden Galatasaray Meydanı için kampanya
14:25 Bayındır’dan partilere: Öcalan’ın ulusal kongre çağrılarına cevap verin
14:22 Çukurova TUAY-DER kongresi: Öcalan'ın çağrısı çözüme kapı araladı
14:21 'Barış iddiası varsa ihraçlar iade edilmeli'
14:20 Engelliler İçin Demokratik Toplum Konferansı: Sürecin öznesi olmalıyız
14:15 Tülay Hatimoğulları: Yasal adımlar atılmalı, KHK'lilerin sorunları giderilmeli
14:04 Demokratik Birlik İnisiyatifi Wan'da toplandı
13:41 Kayıp yakınları 3 kentte adalet talep etti
13:32 Şêx Seîd isyanının Kürdistan’a etkisi tartışıldı
13:27 Bin 57'nci hafta: 5 kişinin failleri yargılansın
13:06 Göçük altında kalan işçiler hayatını kaybetti
12:57 Çiğli ve Akhisar'da orman yangını
12:33 Çocuğa polis işkencesi davasında karar bozuldu: İndirim yapılmadı!
12:29 Amed’de çıkan yangın söndürüldü
11:40 Öldürüldüğü iddia edilen Ceylan'a dair açıklama
11:34 DEM Parti ABD’de süreç eksenli temaslarda bulundu
11:23 HPG BİM: Türk ordusunun saldırıları sürüyor
11:21 Anevrizma hastalığı olan tutsağa 'revirde ameliyat' önerisi!
10:59 Ceyhan'da bir kadın katledildi
10:58 Yıldırım katledileli 12 yıl oldu: Mücadelesine sahip çıkacağız
10:48 Mazlum Erenci mezarı başında anılacak
10:44 Erdîş Bahar Şenliği'ne katılan sanatçılar: Kültürümüze sahip çıkalım
09:17 9 kent için 'sarı kod' uyarısı
09:10 Madımak'ın tanığı: Aleviler eşit yurttaş olarak görülmeden barış sağlanmaz
09:10 Sel nedeniyle evleri zarar gören yurttaşlar çözüm istiyor
09:09 Zeynep Durgut'a tehdide gazetecilerden tepki: Cezasızlık politikası mafyaların önünü açıyor
09:08 İHD'li Pınar Zengin: Öcalan'ın fiziki özgürlüğü sürece katkı sunar
09:07 100 yıldır mezar yeri açıklanmayan Şêx Seîd'in torunu: Adil barışa destek sunarız