İktisatçı Önder: Krizin aşılması için 3’üncü bir yola ihtiyaç var

img
İSTANBUL - Ekonomik krizin aşılması için 3’üncü bir yola ihtiyaç olduğunu ifade eden Prof. Dr. İzzettin Önder, “Eğer iktidar seçime giderken yine bir savaş politikasına gidiyorsa bu yanlıştır. İnsan hayatı üzerinden seçim propagandası yapılamaz” dedi.
 
Ekonomik kriz toplumun her kesimini derinden etkilemeyi sürdürüyor. Zam, işsizlik, yüksek enflasyon dalga dala yayılırken iktidar, sürdürdüğü savaş politikasıyla yoksulluğu arttırıyor. Genel Merkezi Yönetim Bütçesinin ilk 5 ayda yüzde 60 sapma yaşaması ve yüzde 86’sına tekabül eden ek bütçeyi değerlendiren iktisatçı Prof. Dr. İzzettin Önder, bunun erken seçimin habercisi olduğunu söyledi. 
 
ERKEN SEÇİM BÜTÇESİ
 
Ek bütçenin genel uygulama olarak yılsonunda yapıldığını hatırlatan Önder, teamüllerin aksine çok erken getirilmesini iki nedene bağlayarak, “Bunlardan birincisi hükümet daima harcamaları ve maaşları düşük tutabilmek için katsayıyı daha düşük tutar. Özellikle fiyatların artış döneminde AKP bunu politik sebeplerle yapmıştır. Yani kafasında erken seçim projesi vardır. 2022 yılı başından muhalefetin ya da halka erken seçim yapılacak imajı vermemek için bütçeyi şimdi getirdi. Bu kadar büyük bir bütçe olmasının nedeni sadece fiyat artışı değil, bu bir erken seçimin ek bütçesidir” dedi. 
 
YENİ VERGİLER GETİRİLECEK
 
İktidarın erken seçim uğruna bütün hazineyi boşaltacağını vurgulayan Önder, “Bir maddenin fiyatı arttıkça vergisi de artıyor. Dolayısıyla kat sayısı da artar. Bu daha önce dolaylı vergilerde olurdu, bu vergiler daha çok düşük ve orta gelirli insanların üzerine yıkılan vergilerdir. Planlı bir projenin sonuçlarıdır. AKP seçimi kazanmak için bunu yapıyor fakat seçimi yapmak için yine yükü maalesef dar gelirli grupların sırtına atmaktadır. Bizim büyük vergilerimiz Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi’nden (ÖTV) gelir. Benzin ve alkollü içecekler vb. bunlar halka böyle yansır” diye belirtti. 
 
GİZLİ VERGİDE ARTIŞ OLACAK
 
Ek bütçeyle birlikte gizli bir vergi artışı da olacağını ifade eden Önder, bu paranın dar gelirli ve emekli maaşıyla geçinen milyonlarca yurttaşın sırtına yük olarak bineceğini kaydetti. Önder, “Vergiler nominal değerler üzerinden alındığı için ve nominal değerlerle enflasyon yükseldiği için vergi oranında hiçbir değişiklik yapmadan, yeni vergi de getirmeden vergi dolaylı miktarı artar. Dolaylı vergide bunu orta ve dar gelirli gruplar, sabit gelirliler ve emekçiler öder. Dolayısıyla onların yükleri artmış olacaktır. Yani gelir dağılımı yeniden bozma süreci meydana gelecek. Oysa vergilerin burjuva sisteminde dahi bir fonksiyonu gelir dağılımı biraz daha düzeltmektir ama ek bütçe bunu tam tersi yönünde bir sonuca doğru götürecektir.”
 
KRİZE GÖTÜREN SÜREÇ
 
Türkiye'yi ekonomik krize sürükleyen kapitalist politikalara dikkati çeken Önder, şöyle devam etti: “2000 yılında finansal destek projesi olarak Büyük Ortadoğu projesi (BOP) devreye konuldu. Bunun içinde eşbaşkanlık görevi Türkiye’ye verildi. Bu projenin sonuçlarıyla birlikte Türkiye'ye biraz para, kaynak ve ürün girdi. Çünkü Uluslararası Para Fonu (IMF) Türkiye’ye güvence verdi. Dolayısıyla faizlerde ayarlamalar yaparak Türkiye'yi bir mal bolluğuna kavuşturdu. Türkiye siyasetçileri akli şekilde bunu kullanmadılar. Emperyalist güçler Türkiye’yi nasıl kullanırım mantığıyla yaklaştı. İşte bu Büyük Ortadoğu Projesinin de Türkiye’ye verdiği bir rüşvetti. Türkiye bu rüşveti alırken ‘terörle mücadele’ adı altında Irak ve Suriye’ye bataklığına sürüklenmiş oldu.” 
 
SAVAŞIN MALİYETİNİ YOKSUL HALK ÖDÜYOR
 
Türkiye’nin Ortadoğu bataklığına girmemesi gerektiğini sözlerine ekleyen Önder, devamla “Türkiye ‘terörle mücadele’ adı altında Ortadoğu savaşına sürüklendi. Ama ‘terör’ dediğiniz şey mekanik bir şey değil ve insan hesabıyla, insan canıyla değil, daha çok diyalogla halledilmesi gerekir. Önce bu sorun neden çıktı diye bir düşünülür, siyasi çözüm nasıl üretilir birlikte önce buna kafa yorulur. Çözümlemiş olsaydı belki başka bir formül konuşulurdu. Ama bu denenmeden doğrudan askeri müdahalelerle, Ortadoğu eşbaşkanlığı adı altında bu tür müdahaleler bana çok insani de gelmiyor. Siyasi çözümde değildir. Çünkü Türkiye 30-40 senedir savaşıyor. Bu savaşın bir maliyeti, yükü var. Bu maliyeti burjuvazi ödemiyor, Türkiye toplumu ve yoksul halk ödüyor” dedi. 
 
KRİZ SADECE EKONOMİK DEĞİL
 
Suriye savaşının Türkiye’ye yansımasının sadece ekonomik olmadığını hatırlatan Önder, şunları dile getirdi: “Bugün Türkiye’ye kayıtlı 3 milyon mülteci var daha onların eğitimi, beslenmesi hiçbir plana programa bağlanmadan yeni bir savaş girişimi çok doğru gelmiyor. Avrupa’ya karşı mültecileri kalkan olarak kullanma, şantaj yapmak, sınırları açmakla tehdit etmek bu ülkenin insanı olarak yakıştırmıyorum. Suriye'de yeniden savaşa gitmek yerine Avrupa’yla müşterek ne yapacağız diye konuşulmalı. Bugün Türkiye'ye getirilenler belki mesut bir şekilde yaşıyor olabilir ama bu insanlar yurdundan, vatanından ayrılıyor. Orada onun ekini, toprağı, ailesi var. Aile, akraba parçalanmaları oluyor. Nasıl bir çiçek bir toprakta büyür, başka bir toprakta büyüyemez ise bu da böyle. O gelen insanlar, bu ülkede yüz yıl kalsalar da burada hep yabancı olarak kalacaklar. Bu bir travmadır.” 
 
SAVAŞ VE EKONOMİ 
 
Türkiye’nin yanlış politikaları, siyasetin güven vermemesi ve yanlış faiz ve döviz politikalarının kriz olarak yansıdığını ifade eden Önder, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sadece bir askeri sorun olarak görülmesi maalesef krizi derinleştiriyor. Örneğin, Kredi risk primi (CDS), Türkiye’de şu an 800’lere geldi ama normalde 100’ün altında olması lazım. Bunun nedeni Türkiye siyasetinin hem ekonomiye yönelik güven vermeyen politikalar hem de bu çatışmalara yönelik verdiği kararlardır. Avrupa veya dünya sermaye grupları Türkiye'ye ‘ben bu parayı versem geri alabilir miyim, bunun riski ne kadar?’ diye bakıyorlar. Eğer bir ülke savaşa doğru gidiyorsa, ekonomik sıkıntılar varsa ve borçları yüksek ise kimse borç vermek istemez veya çok yüksek faizle verirler. İktidarın yanlış politikaları ve gereksiz çatışmalar yüzünden hem insanlar ölüyor, hem ekonomi tahrip oluyor. Eğer iktidar seçime giderken yine bir savaş politikasına gidiyorsa bu yanlıştır. İnsan hayatı üzerinden seçim propagandası yapılamaz.” 
 
RİSK ARTTIKÇA FAİZ ORANI ARTAR
 
“Riski arttıkça, faiz oran ve miktarı artar” diyen Önder, şunları söyledi: “Mantık şöyledir ki, eğer vergi toplarsanız, harcamalardan arta kalan kısmıyla faizi kapatmayı, hatta anaparayı da yok etmeye harcarsınız. Fakat Türkiye bir yandan vergi toplayamıyor, cari açığı büyük. Bu sene sonunda dışarıdan yaklaşık 220 milyar dolar para bulması lazım. Çünkü yaklaşık 40-45 milyar dolar cari açık verecek. Şu an 180 milyar dolar borcu var. 12 ay içinde yani bu ayın sonuna kadar bulması lazım. Birde risk var, hükümetlerin Türkiye’ye güvenmeme meselesi var. Bunun için siyasi önce tedbir almaya çalışacak fakat çaresiz kalınca despotik tedbirlere başvurabilir.” 
 
‘BEYİN GÜCÜMÜZ DE GİDİYOR’
 
Türkiye’nin yavaş yavaş maddi sermayesini kaybettiğini hatırlatan Önder, şunları vurguladı: “Türkiye’de telefon, fotoğraf makinası sanayi teknolojisinin olduğu ürünleri yapan gençler artık beslenme sorunu yaşamaya başladı. Yetersiz beslenme beyin hücrelerini yok olmasına neden oluyor. Böyle giderse ilerde insanlar sadece iki ayaklı yürüyebilen, uyuyabilen, yorulan, acıkan organizmalara dönüşecek. Bir siyasetçi konuşurken onun yorumlayamayan bir beyin oluşturuyorlar. 10 sene sonra eğer nüfusumuz 90 milyon olacaksa, belki de beyin nüfusumuz ancak 10 milyon olacak. Geri kalanlar emre hazır, itaat, asker olacak. Bu da Türkiye’nin çok acı bir hikayesi. Bizim sadece tarlalarımız gitmiyor, beyin gücümüz de gidiyor.” Önder, ekonomik krizin aşılması için 3’üncü yola ihtiyaç olduğuna vurgu yaparak Marksist sol bir yönetime ihtiyaç olduğunu söyledi. 
 
MA / Esra Solin Dal

Diğer başlıklar

09:32 Saliha Aydeniz: Silahların yakılması yeni bir mücadelenin başlangıcı
09:30 Genel İş yöneticileri tahliye oldu
09:29 Yangın nedeniyle 2 mahalle tahliye edildi
09:07 Ünsal: Demokratik siyaset için anayasal düzenlemeler yapılmalı
09:06 Tarihi törene tanıklık edenler umutlu: Sorumluluk herkeste
09:04 Kalp krizi geçiren hasta tutsağın tahliyesi için yeni başvuru
09:04 Yazar Karakuş: Hukuksal reform yapılırsa süreç ilerler
09:02 Zîlan Katliamı'nın üzerinden 95 yıl geçti
09:01 Botanlılar Meclis'te düzenleme bekliyor
09:00 12 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:48 Özgürlük öncüleri ateşin ışığıyla 'yeniden doğuşa' adım attı
07:55 Tetwan'da coşkulu konser
11/07/2025
23:24 Yakılan silahlar Casenê Mağarası’nda muhafaza edilecek
23:04 Halk buluşmaları: Devlet bir an önce somut adım atmalı
22:54 Mersin’de gençlerden havai fişekli kutlama
22:44 13 yıl aradan sonra tahliye edildi: Önderliğe güvenelim
21:45 Mesud Barzani: Uygun şartlar oluşursa Öcalan ile görüşme gerçekleşebilir
21:23 İmamoğlu: Sürece yapıcı desteğimiz sürecek
20:44 Agirî’de ‘Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ atölyeleri sürüyor
20:36 Gerok MA Agirî’de çocukları eğlendirdi
20:26 İran'da 3 tutsak idam tehdidi altında
19:48 Danıştay’dan ‘Barış Akademisyenleri geri dönmeli’ kararı
19:43 Fransa’da X'e 'algoritma' soruşturması açıldı
19:36 İmralı Heyeti üyesi Pervin Buldan: Her iki taraf açısından da büyük bir kararlılık var
19:29 Bafil Talabani: PKK’nin yeni bir dönem başlatma kararı tarihi bir adımdır
19:23 Neçirvan Barzani: Üzerimize düşen her şeyi yapmaya hazırız
19:01 AİHM kararı sonrası mahkemeye tahliye başvurusu
18:50 Semsûr Belediye Başkanvekilliğine Ufuk Bayır seçildi
18:44 Besê Hozat: Çok netiz
18:18 Wan’da bir akademisyen tutuklandı
18:09 Fabrika patlamasında 4 kişiye ceza
18:05 Bakan Tunç: Bundan sonra çok işimiz var
17:59 30 yıllık tutsak Erdem’in tahliyesi 2’nci kez ertelendi
17:49 DEM Parti Eş Genel Başkanları: PKK'nin töreni demokratik ve özgür yaşama davettir
17:44 Sivas’ta toprak kayması: 2 işçi göçük altında kaldı
17:26 Erdoğan: Atılan adımın hayırlara vesile olmasını diliyorum
16:49 Davutoğlu: Yapmamız gereken yeni döneme öncülük etmek
16:23 Özel'den ilk açıklama: Süreç Meclis'te hızlı ve kararlı adımlarla yönetilmelidir
16:03 Leman Dergisi Yazı İşleri Müdürü gözaltına alındı
16:01 Kurtulmuş: Komisyonla ilgili çalışmalarımızın sonuna geldik
15:45 Silah yakma törenine katılanların isimleri
15:42 Tahliye olan Fikret Ataş: Önemli olan toplumsal özgürlük
15:33 Fis Ovası'nda tarihi anlara tanıklık
15:27 Tarihi törenin Amed'de yankısı: Silah bırakanlar için anayasal güvence istiyoruz
15:21 Dünya basının gündemi tarihi tören
15:20 Harun Karay için kurulan taziyeye ziyaret
15:11 Barış Anneleri: Devletin bahanesi kalmadı, adım atılsın
14:53 Beylikdüzü Belediye Başkanı Çalık hastaneden cezaevine gönderildi
14:53 30 yıllık tutsak: Artık devletin somut adım atması lazım
14:47 Neçirvan Barzani: Önemli ve sevindirici bir adım
14:15 ÇHD’den Alevi katliamları hakkında suç duyurusu
14:02 Tarihi töreni ekranların başında izlediler
14:00 İşte silah yakma töreninin görüntüleri
13:13 Tarihi törenin ayrıntıları: Yasal düzenlemelere ihtiyaç var
13:06 AKP Sözcüsü Çelik: Kritik eşik aşılmıştır
13:00 Tarihi gün: Barış ve Demokratik Toplum Grubu silahları imha etti
12:45 Besê Hozat da tarihi törende
12:45 Bahçeli: PKK'nin kurucu önderi sözünü tuttu
12:39 Tarihi törenden ilk görüntüler
12:20 Tarihi töreni izleyen heyet alandan çıkış yaptı
11:49 Barış ve Demokratik Toplum Grubu: Silahlarımızı özgür irademizle imha ediyoruz
11:16 Törenin adresi: Şikefta Casenê
11:06 UCM: Sudan’da insanlığa karşı suç işleniyor
11:01 DBP, HDK ve DEM Parti heyeti tören alanında
10:45 Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Yiğit Bulut yaşamını yitirdi
10:33 Halk ‘Barış ve Demokratik Toplum Grubu’nu bekliyor!
10:16 Halk maden ocağı araçlarını beldeden çıkardı
09:50 Uluslararası delegasyon tören alanına hareket etti
09:08 Trump Kanada’ya yüzde 35 gümrük vergisi uygulanacağını açıkladı
09:04 Tunç Soyer: İktidarın sillesini yiyenler ortaklığı büyütmeli
09:04 'Sahtecilik' tespit edilen Cengiz Holding projesini yargıya taşıyacaklar
09:03 33 'Düş Yolcusu' etkinliklerle anılacak: Birleşik zeminde buluşalım
09:03 YSP Eş Genel Sözcüsü Asena: Yeni bir mücadele süreci başlıyor
09:02 Halk buluşmaları: Çözüm isteniyorsa demokratik adımlar atılmalı
09:02 Emekliler düşük zamma tepkili: Yapılan zulümdür
09:01 Bozan: Sürecin yeni aşamasında Meclis'e tarihi görev düşüyor
09:01 Ömrünün 30 yılı cezaevinde geçti: Samimiyet için hasta tutsaklar bırakılmalı
09:01 Kobanê Davası’nda savunma kitabı: Jin Jiyan Azadî
09:00 Verem hastası tutsağa 3 yıldır kelepçeli muayene dayatılıyor
09:00 11 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:49 Tarihin akışının değiştiği ana doğru yol almak
07:44 Töreni izleyecek heyet Süleymaniye yolunda
10/07/2025
23:17 Halk buluşmaları sürüyor: Bu süreç halkın sürecidir
22:48 Festivalin 14’üncü günü kadın ve çocuklara adandı
22:20 Siyasi partilerden Barrack’ın açıklamalarına tepki
21:03 Törene katılacak heyetten açıklama: Tarihi ana tanıklık edeceğiz
20:53 ‘Beşler’ anıldı
20:16 Hesendîn yaylasına dayanışma ziyareti: Direnişimizi büyütelim
20:09 DEM Parti ekolojistlerle buluştu
20:02 Törene katılacak heyet sınırdan geçti
19:59 Dêrsim’de uyuşturucu ve şiddete karşı yürüyüş
19:39 Riha’da Sit alanının kooperatiflere peşkeş çekilmesi protesto edildi
19:07 Ali İsmail Korkmaz darp edildiği sokakta anıldı
18:50 Agirî’de ‘Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ atölyeleri
18:32 Törene katılacaklar Cizîr’den zılgıtlarla uğurlandı
18:17 Meclis 10 gün boyunca ara vermeden çalışacak
18:04 Lazkiye yangını büyüyor, konvoylar yola çıktı
18:00 Ege'de 3 kentte yangın
17:53 Yargıtay TTB Merkez Konseyi kararını bozdu
17:45 Danıştay Harmandalı kararını verdi: Depolama durdurulacak
17:41 Mağdur yakınları: En ağır şekilde cezalandırılsın
17:25 Adıyaman Belediye Başkanı Tutdere görevden uzaklaştırıldı
17:12 Ağuçan’da aşure pay edildi: Doğamız kutsalımızdır
17:04 11 yıl sonra tahliye edilen ağır hasta tutsak Aşa’ya coşkulu karşılama
17:01 Amed’den yola çıkanlar: Yarın yeni bir aşamaya geçilmiş olacak
17:00 Fens davasında tutsakların savunma yapmasına izin verilmedi
16:55 Yusuf Akın'ı öldüren askerler aklandı!
16:51 Gazeteci Hividar Önver ifade verdi
16:21 30 yıl sonra tahliye oldu: Mücadeleye devam edeceğiz
15:40 Abdullah Okur’un taziyesine kitlesel ziyaret
15:25 PKK’nin töreni için yola çıkan gazeteciler: Tarihi anlara tanıklık edeceğiz
14:34 İşkenceyle katledilen Kocakaya’nın ailesine ceza
14:18 İzmir’de belediye işçilerinden işten çıkarmalara karşı eylem
14:05 7 gazeteci için hapis talebi
13:56 Wan TUHAY-DER kongresinde 'görüntülü mesaj' coşkusu
12:20 PKK'nin töreni için Amed'den yola çıktılar
12:17 Gar Katliamı’nda yaşamını yitirenler anıldı
11:56 Amed’de petrol arama ruhsatı 2 yıl uzatıldı
11:47 İran rejiminin artan baskılarına karşı çağrı
11:34 Uşak'taki yangınlar kontrol altına alındı
11:29 Mêrdîn'de şüpheli kadın ölümü
11:20 İnstagram’dan Ajansa Welat’a sansür
10:43 Erdoğmuş: Gerekçe ortadan kalktı, herkese sorumluluk düşüyor
10:33 Tutuklu Beylikdüzü Belediye Başkanı Çalık anjiyoya alındı
10:24 'Devlet süreci uzatmamalı'
10:01 Rusya'dan Ukrayna'ya hava saldırısı: 2 ölü
09:40 Teksas’taki selde yaşamını yitirenlerin sayısı 119’a yükseldi
09:39 Hamas, İsrailli rehineleri serbest bırakmayı kabul etti
09:28 Tahmaz: Öcalan’ın çağrısı demokratik siyasetin görevlerini tarif ediyor
09:23 ÖHD Eş Genel Başkanı: Artık yasal değişiklikler yapılmalı
09:21 AYM kayyım düzenlemesinin iptalini görüşecek
09:19 Hesendîn için direnişteler: Dayanışma bekliyoruz
09:18 26 yıl sonra Öcalan'ın sesini duyan anneler: Umudumuzu büyüttü
09:17 Ali İsmail Korkmaz'ın annesi: Hukuksuzluk canımızı daha çok yakıyor
09:16 Gazeteci Er: Sürecin geleceği hükümetin tutumuna bağlı
09:15 Tokat Cezaevi'nde 8 aydır tedavi edilmeyi bekleyen tutsaklar var
09:14 Francesco Cerasani: Öcalan çağrısıyla yeni bir kapı araladı
09:13 Çatışmalı süreçte 2 çocuğunu yitirdi: Komisyon kurulmalı, adım atılmalı
09:12 KHK’liler 9 yıldır işe iade edilmeyi bekliyor
09:11 Sanatçı Pınar Aydınlar: Barış ve özgürlük tüm ülkenin derdi olmalı
09:10 Mûş Baro Başkanı: Meclis üzerine düşen rolü oynamalı
09:10 Roboskîli anneler: El ele verirsek barış gelir, acılarımız azalır
09:04 Şirnex doğası 10 yeni enerji faaliyetiyle talan edilecek
09:02 Dengbêj Şakiro’nun adı Agirî’de yaşatılacak
09:00 10 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:51 Şile Belediyesi Başkanı Kabadayı gözaltına alındı
08:00 KCK'den Öcalan'ın çağrısına yanıt: İstenilen somut adımı atacağız
07:38 Yüzde 91 engelli ağır hasta tutsak Hasan Aşa tahliye edildi
00:28 AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fahrettin Altun’u görevden aldı
09/07/2025
23:21 Tetwan'da dengbêjler sahne aldı