İki kadının mücadele yoldaşlığı

  • kadın
  • 09:39 7 Temmuz 2022
  • |
ŞIRNAK - Sare Demir ve eşinin ikinci evlilik yaptığı Şirin Demir, ataerkil toplumun dayattığı rolleri reddederek, çocuklarının faillerinin bulunması için el ele verdi. Her iki kadından da geriye, mücadele kararlılığı kaldı. 
 
Bölgede kentlerinde binlerce insan, 90’lı yıllarda devletin karanlık güçleri tarafından ya “faili meçhul” bir şekilde katledildi ya da kaybedildi. Kaybedilenler genellikle evlerinden, iş yerlerinden veya kamuya açık alanlardan tanıkların gözleri önünde gözaltına alınarak kaybedildi. Faillerin bulunup, yargılanması için Cumartesi Anneleri eylemlerinde buluşan aileler, tam 900 haftadır adalet mücadelelerini sürdürüyor. 
 
Kimisi kaybedilen çocuklarının faillerini bulamadan yaşamını yitirirken, kimisine ziyaret edecekleri bir mezar taşı dahi çok görüldü. Kanser hastalığı nedeniyle 2 Temmuz’da yaşamını yitiren 95 yaşındaki Cumartesi Annesi Sare Demir de bu annelerden sadece biri.  
 
 
İKİ KADIN TEK MÜCADELE 
 
Şırnak’ın İdil ilçesine bağlı Xaltan (Işık) köyünde 1927 yılında dünyaya gelen Sare Demir’in hikayesi, erkek egemen toplumun kadına “kader” diye biçtiği rolle başlar. Demir’in 20’li yaşlarda yaptığı evliliğin ikinci yılında evli olduğu erkek, ikinci bir evlilik daha yapar. Daha sonra devlet şiddeti ve baskısıyla yaşamı bambaşka bir mecraya evrilen Sare Demir, kendisine yaşatılanlara boyun eğmeyi teslimiyet olarak görür ve biçilen rolleri reddeder. Çevresinde güler yüzlü ve misafirperverliğiyle tanınan Demir, daha sonra “yoldaşım” diye tanımladığı eşinin ikinci evlilik yaptığı Şirin Demir ile devlet zulmüne karşı el ele verir. Onları mücadelede buluşturan ise “faili meçhule” giden çocuklarının faillerinin bulunması için katıldıkları Cumartesi Anneleri eylemleri olur. Yaşamlarını adalet mücadelesine adayan iki kadın, öyle ki biri hastalandığında ya da işi çıktığında diğeri mutlaka yerini boş bırakmaz ve eyleme mutlaka katılır.  
 
Sare Demir, 1991 yılında katledilen oğlu İbrahim Demir’in, Şirin Demir ise 1998’de ticaret için gittiği Irak’tan dönerken, Nusaybin’de askeri noktada katledilen oğlu Giyasettin Demir’in faillerinin bulunması için beyaz türbentleriyle mücadeleye koyulur. Daha sonra Barış Anneleri’ne katılan Şirin Demir’in PKK’ye katılan oğlu Nihat Demir de 1993 yılında Bagok Dağı’nda çıkan bir çatışmada yaşamını yitirir. Kızı Fatma Demir ise devletin tüm bu baskılarına karşı PKK’ye katılır. Tıpkı Sare Demir gibi Şirin Demir de çocuğunun failleri bulunmadan 2020 yılında 75 yaşında iken yaşamını yitirir. 
 
7 YILDA 3 ÇOCUKLARINI YİTİRDİLER
 
Devlet baskısının devreye girdiği 1991 yılında Sare Demir’in büyük çocuğu İbrahim Demir, 11 kez gözaltına alınır. Öyle ki bu süreçte Sare Demir de bir seferinde aile bireyleriyle gözaltına alınır. “Kara bıyıklım” diyerek sevdiği oğlu İbrahim’in 24 gün tutulduğu gözaltında maruz kaldığı işkencede bıyıkları tek tek çekilir. Serbest bırakıldıktan sonra tehdit ve baskılara maruz kalan İbrahim Demir, 1991’de yaşamını yitiren bir akrabasının taziyesinden döndüğü sırada yanındaki arkadaşı Agit Akipa ile birlikte gözaltına alınır. Uzun süre haber alamadığı oğlunu her yerde arayan anne Demir, daha sonra cenazesini köyde bir mağarada bulur. İki yıl sonra da (1993) PKK’ye katılan Nihat Demir’in Bagok Dağı’nda çıkan bir çatışmada yaşamını yitirdiğini haberi alan Sare Demir, bütün engellemelere rağmen Bagok Dağı’na giderek, cenazeyi alır ve Mardin’in Nusaybin ilçesinde defneder.
 
Nihat Demir’in yaşamını yitirmesinden sonra ailenin yaşadığı köy, asker ve korucular tarafından basılıp, boşaltılması için baskı yapılır. 1993’te köy boşaltmaları ile karşı karşıya kalan aile, devletin baskı ve tehditlerinden dolayı köylerinden göç ederek, İdil merkeze yerleşir ancak burada da devletin baskısı peşlerini bırakmaz. Ailenin iki çocuğu için tuttuğu yas bitmeden bu kez Giyasettin Demir, 1998’de ticaret için gittiği Irak’tan dönerken, Nusaybin’de askeri noktada infaz edilir ardından arabasıyla birlikte ateşe verilir. 
 
İki çocuğunu da kızamık nedeniyle kaybeden Sare Demir’in kızı ve aynı zamanda Dargeçit Barış Anneleri Sözcüsü Hatun Oğuz (65) ile mücadele arkadaşı Nebahat Acer (60), Demir’in yaşamını ve mücadelesini anlattı.
 
GÖZALTINDA ASKERE MEYDAN OKUDU
 
Annesinin yaşamı boyunca devletin zulmüne maruz kaldığını belirten Hatun Oğuz, “Biz 8 kardeştik. İkisi de kızamık hastalığından dolayı aynı gün yaşamını yitirdi. 8 çocuktan 5 kaldık. İbrahim en büyüğümüzdü. O da 1991’de devlet tarafından katledildi. Annem, abimin mücadelede yer almasına kızmazdı.  Misafirperverliği ile tanınan annem, birçok kişiyi evinde ağırladı. Yediği ekmeği herkesle paylaşırdı. Babam ikinci bir evlilik yaptı ama çocuklar arasında hiçbir ayrım olmadı. Annelerimiz bizi çok sevdi. Devlet, 1991’de abim İbrahim’i 11 kez gözaltına aldı. Mardin Tugayı’nda günlerce işkence gördü. Bir gün annemi, babamı, kardeşimi ve ablamı da gözaltına aldılar. Ablamın bir aylık oğlunu da onunla birlikte gözaltına aldılar. Gözaltında anneme İbrahim’i soruyorlar. Annemde bundan çok rahatsız olur ve subayın gırtlağından tutarak ‘İbrahim size ne yapmış ki rahat bırakmıyorsunuz’ diye soruyor. Babam subayı annemin elinden zorla kurtarıyor. İki sonra serbest bırakıldılar. Ama daha sonra gözaltın aldıkları İbrahim, 24 gün yoğun bir işkenceye maruz kaldı. Abimi helikoptere bindirip, köye getiriyorlar. Babama, ‘İbrahim’in silahı nerde’ diye soruyorlar. Babam da onlara, ‘silahı yok’ cevabı veriyor. Eve getirdiklerinde bıyıklarını tek tek çekilmişti. Daha sonra bıraktılar. Bırakıldıktan sonra da sürekli tehdit ve baskılara maruz kaldı. Ama o yine de inandığı mücadelen vazgeçmedi” diye belirtti. 
 
CANLI KALKAN OLDU 
 
Annesinin son nefesine kadar çocuklarının katillerini sorduğunun altını çizen Oğuz, “Annem bir kez olsun İbrahim’e ‘Bu mücadeleden vazgeç’ demedi. Kayıp haberi anneme geldiği gün ‘öldürdüler’ dedi. Daha sonra köyü altını üstüne getirdi ve onu aradı. En sonunda cenazesini bir mağarada buldu. Cenaze binlerce kişi tarafından uğurlandı. İlk defa İdil’de böyle kitlesel bir uğurlama oluyordu. İbrahim’in katledilmesi üzerinden iki yıl geçmeden abim Nihat Bagok’ta çıkan bir çatışmada, daha sonra kardeşim Giyasettin öldürüldü. Bu kadar acıya dayanamayan babam vefat etti. Annem ise bir yerde durmuyordu. Başka annelerin yüreği yanması Bagok ve Kato da canlı kalkan oldu. Ölüm döşeğinde bile ‘Çocuklarımı katleden kişileri affetmeyeceğim’ dedi. Nerede bir gencin öldüğünü duysa oturup ağlardı. Annem ölmeden birkaç ay önce devlet, Fatma’nın fotoğrafını getirerek ‘Kızın dağa mı gitmiş’ diye sordu. Yaşı 95 ve ölüm döşeğindeydi ama onlar gelip bu soruyu ona sordular. Hepimiz ondan güç aldık. Annem ölmeden önce ‘Bu dünyada da ahrette çocuklarımı katledenlerden davacı olacağım’ diyordu” ifadelerini kullandı. 
 
İKİ ANNENİN YOLDAŞLIĞI
 
Sare ve Şirin Demir’in çocuklarının faillerini bulmak için omuz omuza mücadele verdiklerine dikkat çeken Oğuz, “Nihat ve Giyasettin, Şirin annemizin çocuklarıydı. Şirin anne, çok kararlı bir anneydi. Zulme karşı hiçbir zaman başını eğmedi. O da daha sonra Barış Anneleri ve Mezopotamya Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma Dayanışma ve Kültür Derneği’nde (MEYA-DER) yer aldı. Şirin anne de çocuğunun faillerini bulmadan iki yıl önce yaşamını yitirdi. O da savaşa karşı her zaman kalkan oldu. Onların izinde yürüyeceğimize dair kendimize söz verdik. İki annede barış için mücadele etti. Birlikte çocuklarının faillerini sordular. Sare annem Cumartesi Anneleri’nin eylemi için hazır olmadığında Şirin annem İbrahim’in fotoğrafını alıp giderdi. Nereye gitseler birlikte giderlerdi. Şirin anne de hiç yerinde durmazdı. Yorulmak nedir bilmezdi. Yoldaşlardı. Sadece ikisi birbirinin acısını anlıyordu.
 
Onların izinde yürüyeceğimize dair kendimize söz verdik. Barış için mücadele ettiler. Mücadelelerini ben, bizler sürdüreceğiz. Gücümü annemden alıyorum. Ölüm gördük, öldürülmeyi gördük ama başka anneler görmesin diye mücadele edeceğiz. Savaşın değil, barışın anneleriyiz. Artık kan dökülmesin. Annem tabutuna yeşil, kırmızı ve sarı flamanın bırakılmasını vasiyet etti. ‘Ölürsem tabutumu kesk, sor, zer ile süsleyin’ demişti. Son dönemlerde yaşanan baskılardan dolayı son isteğini gerçekleştiremedik ancak mezarını istediği şekilde yapacağız” dedi. 
 
‘YORULMAK NEDİR BİLMEZDİ’
 
1992 yılında katledilen Celal ve Mehmet Ata Acer’in ablaları Cumartesi Annesi Nebahat Acer ise, mücadele arkadaşı Demir’i şöyle anlattı: “Sarê anne çok değerli bir insandı. Elinden geldiği kadar ayakları üzerinden duruyordu. Yaşlanmıştı ve 70 yaşına kadar da eylemlere katılıyordu. Onunla birlikte her yere gittik. Çok kutsal bir mücadelesi vardı. Bu yolda hiçbir zaman yorulmadı. Onu ne kadar anlatsam eksik kalır. Cizre’den İstanbul’a kadar Cumartesi Anneleri’nin eylemine katılıyorduk. Hep, ‘Çocuklarımın katillerini bulmadan evimde oturamam’ diyordu. Oğlu İbrahim katledildi, çocuklarını o büyüttü. Tek talebi ölmeden önce çocuklarının faillerini bulmaktı. Ama Devlet, çocuklarının katillerini ortaya çıkarmadı. Bizler mücadelesini yürüteceğiz.”
 
MA / Zeynep Durgut 

Diğer başlıklar

01/07/2025
23:31 MİT Başkanı İbrahim Kalın Hewlêr'i ziyaret etti
23:23 'Jin, jiyan, azadî' diyen yönetmen yeniden gözaltında
23:07 Tetwan'da binler festival konserinde buluştu
22:48 Gözaltına alınan 23 öğretmen serbest bırakıldı
22:15 Amed, Agirî ve Êlih'te halk buluşmaları: Devlet şeffaf davranmalı, adım atmalı
21:43 Çiğdem Doğu: Kürt halkı kendi kendini yönetmeli
Ayten Dêrsim: Her mahallenin komünü olmalı
21:34 Emekçiler 'Kayıma karşı ne yapmalı' sorusunu tartıştı
20:52 Torun: Meclis sürecin yasal düzenlemelerini bir an önce hayata geçirsin
20:28 Mêrdîn'de Demokratik Toplum bulaşmalarının startı verildi
20:17 Kadınlar, kadın katliamlarına karşı yürüdü
20:00 Hindistan'da fabrikasında patlama: En az 36 işçi yaşamını yitirdi
19:55 Orman yangıları nedeniyle 50 binden fazla kişi tahliye edildi
19:41 Amed'de bir kadın katledildi
19:26 KESK İzmir Şubeler Platformu'ndan gözaltı protestosu
19:13 Bakırhan, Avrupa'dan gelen heyetle bir araya geldi
18:45 İHD: Yangına müdahaledeki gecikme yaşamı tehdit ediyor
18:29 Seferihisar'da yangın: Başkandan yardım çağrısı
18:12 Kayyım protestolarında 5 tahliye
17:53 Özel'den 'Leman' açıklaması: Saygısızlığa da linçe de izin vermem
17:35 Sekasur'da başlatılan çadır nöbeti devam ediyor
17:21 Öğretmenler yürüyüşünde 23 gözaltı
17:05 HDK'den Leman açıklaması: İfade özgürlüğünü savunacağız
16:49 Erdoğan: Mizah kisvesiyle yapılan açık bir kışkırtmadır
16:24 Reşat Aşan ilk duruşmada tahliye edildi
16:24 Petrolün içme suyuna karıştığı köyde inceleme yapıldı
16:23 İzmir’deki gözaltılara tepki
16:18 DEM Parti komisyon taslağını Kurtulmuş’a sundu
16:14 İzmir'de 10 bin hektar alan yandı
15:45 İran’da altı ayda 424 kişi idam edildi
15:21 DEM Parti’nin komisyon için sunacağı taslağın detayları
15:06 Beyoğlu’nda provakatif buluşma
15:01 İHD Ankara Gençlik Komisyonu kuruldu
14:47 CHP kurultayı davasında ‘görevsizlik’ kararı kaldırıldı
14:45 Tarım Orkam-Sen TİS taleplerini açıkladı
14:37 Emekliler TÜİK’e yürüdü: Artık yeter
14:33 Nimet Tanrıkulu’nun davası eksik hususlar gerekçesiyle ertelendi
14:20 Tülay Hatimoğulları’ndan TESK’e ziyaret
14:18 Avrupa’dan gelen heyetten DEM Parti'ye ziyaret
14:01 IFJ: Hong Kong’da basın özgürlüğündeki sorunlar sürüyor
13:54 Dumlu Cezaevi'ndeki tutsaklara soruşturma
13:52 Leman dergisine erişim engeli
13:48 Leman dergisi çalışanlarının emniyetteki ifadeleri tamamlandı
13:47 Gemlik’te 3.0 şiddetinde üçüncü deprem
13:41 Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nde kritik hafta
13:24 İran: ABD güvence vermezse müzakere yok
13:21 İstanbul'un enflasyonu belli oldu
13:17 Erxenî’de şüpheli ölüm
13:11 Gemlik'te 4.2 büyüklüğünde deprem
13:08 İmamoğlu: Bu ülke kumpaslarla uyanmak zorunda değil
13:08 31 yılın ardından ‘Herne Pêş’ marşıyla karşılandı
13:06 DAD'tan Madımak açıklaması: Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulsun
12:50 Bakırhan: Komisyon kurulsun, demokratikleşme adımları atılsın
12:30 Avrupa’dan gelen heyetten Öcalan ile görüşmek için dilekçe
12:20 Bakan Yumaklı’dan yangınlara dair açıklama
12:04 Gemlik'te deprem
11:28 Bahçeli LeMan Dergisi’ni hedef aldı
11:19 Hatay’da yangın yayılıyor: 27 uçak, 105 helikopter nerede?
11:18 AB’nin dönem başkanlığı Danimarka'ya geçti
11:17 Elkê'de 3 bölgeye girişlere yasak
11:17 DEM Parti: Muhalefeti bastırmaya yönelik her yaklaşımın karşısındayız
10:58 Fotoğraf yarışmasında dereceye girenlerin ödülleri verilmedi
10:53 ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırdı
10:52 Beyoğlu'nda gösteri ve yürüyüşler bir gün yasak
10:51 İstanbul'un 24 ilçesinde 8 saatlik elektrik kesintisi
10:49 Türkdoğan: Komisyon kurulursa siyasi ve hukuki zeminin önü açılacak
10:34 IHRNGO: Yeni yasa casusluk suçlamalarıyla idam riskini arttırıyor
10:13 Manisa'nın 3 ilçesinde orman yangını
09:40 İzmir'deki orman yangını 3'üncü gününde
09:25 Bayındır: Küresel gelişmeler Ulusal Kongre'yi zorunlu kılıyor
09:22 Gimgim’de kadınlar kültür, doğa ve özgürlük için buluştu
09:13 Feride Eralp: Kadınların özgür olduğu bir barış için çalışalım
09:12 Antakya'da yangın sürüyor
09:11 Tutsakların turşusuna 'stok' gerekçesiyle el konuldu
09:10 Hesandîn'de ÇED'siz faaliyet: Geri dönüşü zor tahribat uyarısı
09:08 Fatma Bostan Ünsal: Söylem dışında siyasi ve hukuki adımlar atılmalı
09:07 Riha'da çocuğa tecavüz davasının duruşması görülecek
09:06 Baro başkanları: TBB yasa izleme ve gözlem heyetleri kurmalı
09:05 Rozerin Çukur’un ailesinden AYM’ye tepki: Adaleti bulamadık
09:05 Seferi Yılmaz: Savaş rantçılarına karşı herkes barış için çalışmalı
09:02 Yazar Taç: Sürece sıkı sıkıya tutunalım
09:00 01 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:45 İzmir'de CHP'lilere operasyon: Tunç Soyer gözaltına alındı
00:23 Tetwan festivali: Biz kadınlar sürece hazırız
30/06/2025
23:56 LeMan'ın Beyoğlu'ndaki binasına saldırı
23:43 LeMan: Sürülen lekeyi kabul etmiyoruz
23:23 Amed’de Demokatik Toplum Buluşmaları: Daha çok örgütlenmeliyiz
22:36 Agirî’de Demokratik Toplum Bulaşmaları sürüyor
22:29 Trump, Suriye'ye yaptırımların hafifletilmesine ilişkin kararname imzalayacak
22:23 Leman dergisine 'karikatür' soruşturması
22:18 Hasta tutsak Ayık için çağrı: Sağlık hakkına erişimi sağlansın
22:07 Kadın festivali Xecê ve Beser Şahin konseriyle sona erdi
21:39 ‘Nemrut Krater Gölü ve Kalderası tehdit altında’
21:36 Riha’da gerçekleştirilecek 250 halk buluşmasının startı verildi
21:31 Leyla Dolaş'ı katleden fail tutuklandı
21:26 Tülay Hatimoğulları'ndan Hatay'daki yangın için çağrı: Halk, kaderine terk edilmesin
21:16 Kadınlar uyuşturucuya karşı yürüdü
21:10 Aydın ve sanatçılar barışı konuştu: Herkes süreci sahiplenmeli
20:50 Erdoğan: Son hadiseler sürecin stratejik bir adım olduğunu teyit etmiştir
20:17 Antakya'da yangın sürüyor: 500 kişi tahliye edildi
19:53 Colemêrg'te 4.4 büyüklüğünde deprem
19:33 Mêrdîn'de Zeynep Kınacı ve Sema Yüce anması
19:00 DEM Parti Amed Gençlik Meclisi'nden çalıştaya davet
18:56 Barış Anneleri’nden TUAY-DER’e ziyaret: Barışa çok yakınız
18:51 Petrol içme suyuna karıştı, kadınlar valiliğin önünde toplandı
18:30 İstanbul'da 3 kişi tutuklandı
17:57 AFAD: Yangın mağdurlarına 162 bin lira destek verilecek
17:36 İstanbul için kuvvetli rüzgar uyarısı
17:32 Türk-İş: Açlık sınırı 26 bin 115 lira
17:29 Şirnex’te 'İklim ve Kıyı Kanunu’na tepki
17:07 Almanya'da enflasyon yüzde 2'ye düştü
16:32 Amed Ekoloji Meclisi'nden bildirge: Komünlerle doğayı savunalım
16:29 Temelli: Hukuki altyapı ve güvence sağlanmalı
16:20 Emekliler için araştırma önergesi
15:47 Kadınlar 'Jineoloji Atölyesi'nde bir araya geldi
15:38 Barışa İhtiyacım Var Kadın İnisiyatifi 8 Temmuz’da Ankara’ya çağırıyor
14:50 Bodrum'da yangın
14:40 Şirin Ebadi: Evin Cezaevi’nde tutsaklara yönelik işkence arttı
14:17 2 kişinin hayatını kaybettiği olayda barış sağlandı
14:06 Kadın festivali ikinci gününde
14:03 'Hayata Dönüş Operasyonu' davasında karar çıkmadı
14:01 Barolardan 'zeytinlik yasasına' karşı mücadele çağrısı
14:00 Berivan Araz'ın taziyesine kitlesel ziyaret
13:58 Özgür Özel'den Saraçhane çağrısı
13:56 Kadın tutsaklara ‘Newroz kutlaması’ cezası
13:43 Kerim Boran cezaevinden çıktı
13:24 Antakya'da yangın yerleşim yerine ulaştı
12:48 CHP’den ilk açıklama: Partimizi teslim etmeyiz
12:00 CHP'nin kurultay davasında ‘görevsizlik kararına itiraz’ süreci beklenecek
11:37 Semsûr'da bir kadın katledildi
11:32 TÜİK’e göre işsiz sayısı 2 milyon 972 bin
11:30 DEM Parti ‘ara zam’ talebiyle İstanbul’da sahaya indi
11:21 Anneler: Birlik sağlanmalı
10:00 Abdullah Öcalan ile görüşmek isteyen isimler Türkiye'ye geliyor
09:53 Xêro Abbas: Sanatçılar sürece omuz vermeli
09:32 De Conca: Çözüm Öcalan’ın manifestolarında
09:30 3 kentte yangınlar kontrol altına alındı
09:03 DEM Parti İstanbul eşbaşkanı: Süreci demokratik zemine çekme görevi bize düşüyor
09:02 Şiddet uygulayıp tehdit ettiler: Burası Guantanamo
09:02 Mersin’deki sivil toplum örgütlerinden iktidara 'adım at' çağrısı
09:01 İstanbul Sözleşmesi’nin feshinin üzerinden 4 yıl geçti: Vazgeçmeyeceğiz
09:00 30 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:55 İzmir'de yangınlar 2'nci gününde: 10 mahalle boşaltıldı
08:16 Hasta tutsak Boran'ın cezası kaldırıldı
08:03 Omerya'daki yangın kontrol altına alındı
00:15 Tozan Alkan, Alevi deyişlerinden oluşan yeni bir albüm hazırladı
29/06/2025
23:47 Türkiye, Kurojaro ve Metina'yı bombaladı
23:24 Erdîş’teki şenlik alanından Abdullah Öcalan’a selam
23:08 İzmir ve Manisa'da yangın: 1 tutuklama 1 gözaltı
22:13 Özgür Özel'den kurultay davasına ilişkin açıklama
22:03 İstanbul’da halk buluşmalarına yoğun katılım