Geride bırakılmak üzere olunan 2020, sene başından itibaren etkisini gösteren Kovid 19 salgını nedeniyle bir önceki sene Fransa, Şili, Lübnan ve Mısır gibi ülkelerde yükselen toplumsal hareketlerin sokağa yansıyan hareketliliğinden uzak bir yıl oldu. Sokağa çıkış nedenleri farklı olsa da, özgür ve adil bir dünya talebinde buluşan milyonlar salgın nedeniyle bu yıl evlerine kapanmak zorunda kaldı belki ama devletlerin salgın döneminde yürüttüğü neoliberal politikalar ve otoriter sistemlere dönük rahatsızlığı daha da büyüttü.

 

Ortaçağ'ın "kara vebası" gibi yayılıp milyonlarda insanın yaşamını yitirmesine neden olan salgından kaynaklı ülkeler siyasal, ekonomik ve sosyal olarak etkilendi. Ancak bu durum sürdürülen savaş politikalarının önüne geçemedi. Savaş ve çatışmalara sahne olan dünyanın kimi bölgelerinin başında yine Ortadoğu geldi. 

 

SÜLEYMANİ SUİKASTİ

 

Son yıllarda ABD ve İran arasında giderek tırmanan gerilim, geçen yılın daha başında kendisini gösterdi. İran’a yakın Haşdi Şabi güçlerinin 2019 yılının son günü olan 31 Aralık’ta Irak'taki ABD Büyükelçiliği’ni basarak ele geçirmesi akabinde ABD, örgütün üst düzey yöneticilerine yönelik 3 Ocak’ta hava saldırıları düzenledi. Bu saldırıda İran’ın dış operasyonlardan sorumlu generali Kudüs Güçleri Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi komutanı Ebu Mehdi el Mühendis Bağdat'ta öldürüldü. Süleymani suikasti üzerine İran, ABD’nin Irak’taki üslerini balistik füzelerle hedef aldı. ABD, bu saldırılarda kayıpları olmadığını açıklarken, İran televizyonu ise saldırılarda 80 ABD askerinin öldüğünü iddia etti. 

 

YOLCU UÇAĞI DÜŞÜRÜLDÜ

 

ABD ve İran arasındaki tansiyon yükselirken, Tahran İmam Hümeyni Havalimanı’ndan Ukrayna’nın başkenti Kiev’e gitmek üzere havalanan Ukrayna Havayolları’na ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı düştü. 176 kişinin hayatını kaybettiği uçağın teknik arıza nedeniyle düştüğü duyuruldu. Fakat Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ellerinde uçağın füze ile vurulduğuna dair kanıtlar olduğunu açıkladı. İran Yönetimi, ilerleyen haftalarda yaptığı açıklamada uçağı kendilerinin düşürdüğünü duyurdu.

 

SAVAŞ DURMADI

 

Dünyayı kasıp kavurmaya başlayan Kovid-19 salgını gölgesinde AB-İran restleşmesi yaşanırken, Birleşmiş Milletler (BM) koronavirüs salgınıyla mücadele amacıyla dünyanın en savunmasız savaş bölgelerinde insani yardım koridorları oluşturulabilmesi için küresel ateşkes çağrısı yaptı. Birçok ülke bu kararı onaylarken, Türkiye’nin de aralarında olduğu birçok ülke bu çağrıya riayet etmeyerek savaş politikalarını sürdürdü.  

 

Türkiye’nin Kuzey Suriye, Federe Kürdistan, Libya ve Dağlık Karabağ gibi bölgelerde doğrudan da yada kendisine bağlı güçler eliyle dahil olduğu savaş ve Doğu Akdeniz’de yarattığı kriz yılın temel gündemleri oldu.

 

TÜRK BAYRAKLARI YAKILDI

 

Özellikle Suriye’de 10 yıldır süren savaşının sonuna doğru yaklaşılırken son düğümlerden biri olan İdlib’te 2020 yılı boyunca inişli çıkışlı gerilimler yaşandı. Türkiye’nin desteklediği grupların bulunduğu İdlib’i tekrar kontrol altına almak isteyen Suriye ordusu yıl boyunca belli aralıklarla kente yönelik operasyonlar gerçekleştirdi. Bu operasyonlarda çok sayıda Türkiye askeri yaşamını yitirdi. 

 

Yaşanan bu durum sahada müttefik olan Rusya ve Türkiye arasında zaman zaman krize sebep oldu. Rusya ve Suriye Ordusu’nun operasyonları sonucunda İdlib’te sıkışan 700 bine yakın kişi Türkiye'ye sınırına doğru hareket etti. Sınıra gelenler yaşananların sorumlusu olarak Türkiye karşıtı protestolar düzenledi. Bu protestolarda Erdoğan posterlerinin yanı sıra Türk bayrakları yakıldı.

 

SAVAŞ SUÇU AÇIKLANDI

 

Türkiye, Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik saldırgan tutumunu da yıl boyunca ısrarla sürdürdü. BM ve Rusya, Türkiye’nin bölgede işlediği savaş suçlarını raporlarla ortaya döktü. Suriye'deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi, Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik saldırılarında çoğunluğu Kürt olmak üzere 135 binden fazla kişinin yaşadıkları alanlardan göç etmek zorunda kaldığını, Êfrîn’de ise topraklarını terk etmek zorunda kalanların sayısının 250 bine ulaştığı kaydedildi. Yine BM bünyesinde oluşturulan Suriye Soruşturma Komisyonu, Ocak-Temmuz 2020 tarihleri arasında bu ülkede yaptıkları incelemelerde Türkiye ve desteklediği Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) ağırlıklı olarak Kürtlerin yaşadığı Efrin, Serêkaniye ve çevresinde savaş suçu işlediğini duyurdu. Kentte kaçırılan kadınlara ilişkin kurulan Missin Afrin Women Project (Kayıp Efrînli kadınlar) adlı oluşumun kayıtlarına göre, son iki yılda 200’ü aşkın kadının kaçırıldığı ve bunların üçte ikisi halen kayıp. 

 

DOĞU AKDENİZ VE LİBYA

 

Suriye’de istediğini elde edemeyen Türkiye, yönünü Doğu Akdeniz ve Libya’ya döndü. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yapılan Navtex ilanları, başta Yunanistan olmak üzere birçok Avrupa ülkesinin tepkisine neden oldu.  Burada başlayan kriz, Türkiye’nin Libya savaşına müdahil olmasıyla büyüdü. Türkiye, ülkede yaşanan iç savaşının taraflarından biri olan Fayize El Sarrac başkanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) destek verdi. Selefi radikal grupların Suriye’den Libya’ya taşındığı yönünde yansıyan bilgiler üzerine başlarında General Hafter’in bulunduğu Libya Ulusal Ordusu (LUO) Türk gemilerini hedef almaya başladı. AB’nin çabaları sonucu 23 Ekim’de Cenevre’de yapılan görüşmeler sonucu Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile Libya Ulusal Ordusu (LUO) arasında kalıcı ateşkes için anlaşmaya varıldı. 

 

ERMENİSTAN-AZERBAYCAN SAVAŞI

 

Libya’da susan silah sesleri Eylül ayına gelindiğinde Dağlık Karabağ’da yükselmeye başladı. 90’lı yılların başından bu yana Ermenistan ve Azerbaycan arasında gerilim konusu olan Dağlık Karabağ bölgesinde 27 Eylül sabahı iki ülke askerleri arasında başlayan çatışmalar izleyen adımlarla sıcak savaşa dönüştü. Ermenistan ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, sıkıyönetim ve topyekûn seferberlik ilan ederken, Azerbaycan ise sokağa çıkma yasağı ve sınır hattı boyunca savaş hâli ilan etti. 

 

Türkiye’nin elindeki SİHA ve İHA’ların yanı sıra daha önce Suriye’den Libya’ya taşıdığı grupları bu kez Azerbaycan ordusuna destek olarak bu bölgeye gönderdiği anlaşıldı. 

 

10 Ekim'de Uluslararası Kızılhaç Komitesi desteği ve Rusya arabuluculuğunda hem Ermenistan hem de Azerbaycan tarafından kabul edilen insanî ateşkes resmen yürürlüğe girse de ateşkesi her iki taraf da tamamen göz ardı etti. Dağlık Karabağ'ın ikinci en büyük şehri Şuşa'nın Azerbaycan kontrolüne geçmesi sonrası Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in arabuluculuğunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasında ateşkes antlaşması imzalandı. Bölgenin önemli bir kısmı Azerbaycan’ın kontrolüne girdi.

 

FLOYD CİNAYETİ

 

Emperyal hedefleri doğrultusunda hareket eden ABD ise, kendisi içerisinde bir çok sorunla karşı karşıya kaldı. Bunlardan biri Minnesota eyaletine bağlı Minneapolis'de siyah yurttaş George Floyd’in gözaltına alındığı esnada polis tarafından boğularak öldürülmesi oldu. Floyd’un öldürülmesi sonrası Minnesota’da başlayan ırkçılık karşıtı protesto eylemleri ülkenin dört bir yanına yayıldı. Sokağa çıkan milyonlarca eylemci, Floyd’un can verirken sarf ettiği "Nefes alamıyorum" ifadesini sorumluların yargılanmasını istedi. Gelişen tepkiler nedeniyle Floyd'u öldüren polis Derek Chauvin tutuklandı. Fakat daha sonra kefaleti ödenerek serbest bırakıldı.

 

ABD SEÇİMLERİ

 

ABD’deki bir başka önemli gündem ise Başkanlık Seçimi oldu. 3 Kasım'da yapılan seçim Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Başkan Donald Trump ile Demokrat Parti'nin adayı Joe Biden arasında geçti. 3 gün boyunca devam eden oy sayım işlemi sonucunda Biden, ABD’nin 46’ncı başkanı seçildi. Fakat sonuçları kabul etmeyen Trump, demokratların seçimlere hile kattığını iddia ederek seçimi kendisinin kazandığını ifade etti. Trump, seçimlerden sonra Savunma Bakanı Mark Esper'i görevden almasının tepkilere neden olurken, Pentagon’da da peş peşe istifalar yaşandı. Biden’in, 20 Ocak’ta resmen görevine başlaması beklenirken Türkiye başta olmak üzere birçok ülke gerek dış, gerek iç politikalarını gözden geçirerek yeni hamleler yapmak zorunda kaldı. 

 

Seçimin hemen ardından Trump’un veto edeceğini belirttiği ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırımları ise, 2021’de temel gündemleri arasında.

 

İSRAİL-FİLİSTİN ÇATIŞMASI

 

Yine kökleri 19’uncu yüzyıla kadar uzanan Filistin sorunu da ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımasıyla yıl içinde yeniden alevlendi. 

 

28 Ocak’ta Beyaz Saray’da bir araya gelen Trump ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, “Yüzyılın anlaşması” olarak nitelendirilen “Ortadoğu Barış Planı”nı açıkladı. Planla, Kudüs’ü İsrail’in bölünmez başkenti olarak kabul edilirken, aynı zamanda Filistin devletinin başkentinin de Doğu Kudüs’teki bazı bölgeleri kapsayan “El Kudüs” olmasını öngörüldü. Filistin tarafı ise, barış planında kendilerinin olmadığını söyleyerek blok halinde planı reddetti. Yaşanan bu gelişmeler ışığında Arap Birliği, Mısır’ın başkenti Kahire’de Filistin’in talebi doğrultusunda Trump'ın barış planını görüşmek üzere bakanlar düzeyinde olağanüstü toplantı gerçekleştirdi. Burada İsrail ile ilki 1993’te imzalanan Oslo Anlaşmaları’nı feshettiğini açıkladı. 19 Mayıs’ta ise Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Filistinlilerin ABD ve İsrail'le varılan tüm anlaşmalardan çekildiğini duyurdu. Türkiye ise yaşananlar karşısında sadece açıklamalar yapmak ile yetindi. 

 

2020 yılında dünyada şu gelişmeler yaşandı: 

 

OCAK

 

2 Ocak - TBMM’de görüşülen Libya’ya asker gönderme tezkeresi onaylandı. Arap Birliği, Mısır ve çok sayıda ülke kararı kınadı. Türkiye ile Libya arasında varılan deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşmasına karşı İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs, İsrail ile Kıbrıs gazını Avrupa'ya taşıması planlanan bin 900 kilometrelik boru hattının temelini oluşturacak üçlü bir anlaşmaya imza attı.

 

3 Ocak - İran’ın dış operasyonlardan sorumlu generali Kudüs Güçleri Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi komutanı Ebu Mehdi el Mühendis, Irak’ın başkenti Bağdat'ta öldürüldü. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) saldırıyı üstlendi. 

 

* Türkiye’nin Libya tezkeresini onaylamasından sonra başkent Trablus'ta işleyen tek havalimanı roket atışları nedeniyle kapatıldı. Libya Ulusal Ordusu, Meclis’in tezkere kararına onay vermesinin ardından sivillere Türk askerlerine karşı "seferberlik" çağrısı yaptı. 

 

* Kasım Süleymani’yi öldürmesinin ardından İran’ın tehditleri nedeniyle ABD, Ortadoğu’ya 3 bin 500 asker daha gönderme kararı aldı. 

 

4 Ocak - Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği yakınlarına, ABD askerlerinin kaldığı Beled Askeri Üssü ile Musul'daki askeri üssüne füze saldırısı yapıldı.

 

5 Ocak - Irak Parlamentosu, Süleymani’nin öldürülmesinin ardından ülkedeki Amerikan askerlerinin çıkarılmasını öngören yasa tasarısını onayladı.

 

6 Ocak - Kasım Süleymani için Kerbela’da düzenlenen törende yaşanan izdiham sonucu 50'den fazla kişi yaşamını yitirdi, 200'den fazla kişi yaralandı.

 

* Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu, Libya'nın Akdeniz kıyısındaki stratejik kenti Sirte'ye girdi. 

 

8 Ocak - İran, Irak'taki ABD üslerine İran tarafından balistik füzelerle saldırı düzenledi. ABD saldırıda kimsenin yaşamını yitirmediğini duyururken, İran televizyonu 80 ABD'linin öldüğünü iddia etti.

 

* Tahran İmam Hümeyni Havalimanı’ndan Ukrayna’nın başkenti Kiev’e gitmek üzere havalanan Ukrayna Havayolları’na ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı düştü. Uçağının düşmesi sonucu uçakta bulunan 176 kişi yaşamını yitirdi. 

9 Ocak - İngiltere Parlamentosu'nun alt kanadı olan Avam Kamarası, ülkenin AB üyeliğinden ayrılmasının (Brexit) koşullarını düzenleyen anlaşmayı onayladı.

 

9 Ocak - Kovid-19 pandemisi olarak isimlendirilen ve 1 Aralık 2019 tarihinde Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da ortaya çıkan salgından kaynaklı ilk ölüm meydana geldi. 

 

11 - Suriye ordusuna ait savaş uçakları İdlib kent merkezi ile kırsalındaki yerleşim alanlarından Biniş, Marşemşe, Sermin, Dana ve Telminis'e hava saldırısı düzenledi. 20’ye yakın kişi yaşamını yitirirken, 50’den fazla kişi yaralandı.  

 

12 Ocak - Haşdi Şabi örgütünün Kerbela Tugayı Komutanı Talb el Saidi, Bağdat’ta uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.

 

* Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Moskova’da Rus mevkidaşlarıyla Libya konulu toplantı gerçekleştirdi. Görüşmeye Halife Hafter ve Fayiz es-Serrac da katıldı. Yapılan görüşmede üzerinde uzlaşılan maddeleri Sarrac kabul ederken, Halife Hafter süre istedi. Ardından ateşkes anlaşmasını imzalamadan Moskova'yı terk etti. 

 

19 Ocak – Berlin'de toplanan Libya Konferansı’nda konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Türkiye'den Libya'ya paramiliter güçleri gönderdiğini açıkladı. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, kalıcı ve resmi bir ateşkesin sağlanması halinde Libya'ya asker gönderebileceklerini duyurdu. 

 

21 Ocak - Rus savaş uçakları İdlib’teki yerleşim yerlerini bombaladı. Saldırılarda 6’sı çocuk, 26 kişi hayatını kaybetti.

 

* Birleşmiş Milletler, dünya çapında 470 milyonu aşkın insanın ihtiyaçlarını karşılamak için istihdam fırsatlarından yoksun olduğunu duyurdu.

 

* ABD Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen ve Başkan Donald Trump'ın azline yönelik iki maddenin Senato’ya iletilmesiyle yargı süreci başladı. Yapılan oylamada Trump, “görevi kötüye kullanma” suçundan aklandı.

 

23 Ocak - NBA tarihinin efsane isimlerinden biri olan 41 yaşındaki basketbolcu Kobe Bryant, Kaliforniya'da helikopter kazasında hayatını kaybetti.

 

27 Ocak - Avusturalya’da çıkıp, aylar boyunca süren yangınlarda 8 milyon hektarlık orman ve yeşil alan yok oldu, 25 kişi hayatını kaybetti. Dünya Doğayı Koruma Vakfı, yangında 1,25 milyar hayvanın hayatını kaybettiğini açıkladı. 

 

28 Ocak - Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Suriye rejim güçlerinin İdlib kentinin en büyük ilçesi olan Maaret El Numan’ı kuşatarak kontrol altına aldığını açıkladı. 

 

* ABD Başkanı Donald Trump, “Yüzyılın Anlaşması” olarak duyurduğu Ortadoğu Barış Planı'nı İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile birlikte yaptığı basın toplantısı ile açıkladı. Anlaşmayı reddettiklerini açıklayan Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, İsrail ile varılan Oslo Anlaşmaları’nı feshetti.

 

29 Ocak - Avrupa Parlamentosu, İngiltere'nin AB üyeliğinden ayrılık koşullarını düzenleyen Brexit Anlaşması'nı onayladı.

 

ŞUBAT 

 

3 Şubat - Suriye Ordusu, İblib’te TSK’yi vurdu. Saldırıda 8 asker yaşamını yitirirken, Türkiye bu konuda Rusya’yı suçladı. 

 

4 Şubat - Libya’da devam eden iç savaşın son bulması için Cenevre’de 5+5 askeri komite toplantısı yapıldı. Toplantı sonucunda açıklama yayınlayan BM Libya Destek Misyonu, Libyalı tarafların daha önce üzerinde uzlaştığı ateşkesin devam etmesinin önemli olduğu konusunda mutabık kaldığını duyurdu.

 

5 Şubat - Belçika’nın başkenti Brüksel’de bulunan Avrupa Parlamentosu’nda 16’ncı Uluslararası Kürt Konferansı düzenlendi.

 

10 Şubat - Suriye ordusunu İdlib’de yürüttüğü operasyonlara havadan destek veren Rusya, Türkiye’nin üs kurmaya çalıştığı Taftanaz Havaalanını bombaladı. Bombalama sonucu 5 asker yaşamını yitirdi. 

 

* BM, Suriye ordusunun İdlib’e yürüttüğü operasyonlar nedeniyle 700 bin Suriyelinin Türkiye sınırına ilerlediğini duyurdu. Sınıra gelenler Cumhurbaşkanı Erdoğan protesto edip, Türk bayraklarını yaktı.

 

18 Şubat - Halife Hafter’in başında olduğu Libya Ulusal Ordusu, Trablus'ta Türkiye'ye ait bir gemiyi vurduklarını duyurdu. Türkiye’den konuya ilişkin herhangi bir açıklama gelmedi. 

 

19 Şubat- Uluslararası Af Örgütü, yayınladığı raporunda Türkiye’nin Serêkaniyê ve Girê Spî kentlerine yönelik saldırılarında 180 sivilin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Raporda, Efrin’de yaşanan kaçırma, yağma, fidye suçları da yer aldı.

 

20 Şubat - TSK'nin desteği selefi gruplar İdlip'in Neyreb kasabasına saldırdı. Saldırı Rusya'nın hava desteği ile geri püskürtülürken, açıklama yapan Milli Savunma Bakanlığı 2 askerin yaşamını yitirdiğini, 5 askerin yaralandığını duyurdu.

 

* Güney Sudan'da süren iç savaş, isyancıların lideri Riek Machar ile Devlet Başkanı Salva Kiir’in koalisyon hükümetinin kurulması konusunda anlaşması ile sona erdi.

 

25 Şubat - Mısır’ın eski devlet başkanı Hüsnü Mübarek, 92 yaşında hayatını kaybetti.

 

27 Şubat - Suriye Ordusu İdlib’te TSK’yi vurdu, saldırıda 36 asker yaşamını yitirdi.

 

29 Şubat - ABD ve Taliban, Afganistan savaşını Washington açısından bitiren anlaşmayı Katar'ın başkenti Doha'da imzaladı. 

 

MART 

 

2 Mart - İdlib’te 36 Türk askerinin hayatını kaybettiği saldırının ardından Ankara kara ve deniz yoluyla Avrupa’ya gitmek isteyen mültecilerin önünü açtı.

 

17 Mart - Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA), EURO 2020'nin Kovid-19 salgını nedeniyle 2021 yılının yaz ayına ertelendiğini duyurdu. 

 

23 Mart - BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, koronavirüs salgını nedeniyle savaş bölgelerinde insani yardım koridorları oluşturulabilmesi için küresel ateşkes çağrısı yaptı.

 

NİSAN 

 

1 Nisan - Libya Ulusal Ordusu, Misrata’da Türkiye’ye ait İHA ve füzelerin bulunduğu bir depoyu bombaladıklarını duyurdu. Bombardımanda bir grup Türk askerinin öldüğünü iddia edildi. Fakat Türkiye’den buna ilişkin bir açıklama yapılmadı. 

 

15 Nisan - Türkiye Mahmur Mülteci Kampı’na yönelik hava saldırısı düzenledi. Saldırıda 3 kadının yaşamını yitirdi. 

 

16 Nisan - BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, koronavirüs nedeniyle 2020'de yüz binlerce çocuk ölümünün yaşanabileceği uyarısında bulundu. 

 

20 Nisan - İsrail'de 2 bin kişi, hakkında yolsuzluk davası açılan Başbakan Binyamin Netanyahu'yu protesto etmek için başkent Tel Aviv'de fiziki mesafe kuralına dikkat ederek sokağa çıktı. 

 

27 Nisan - LUO Lideri Halife Hafter, BM himayesinde imzalanan Suheyrat Anlaşması’nın “hükmünü yitirdiğini” açıkladı. 

 

MAYIS 

 

1 Mayıs - 1 Mayıs İşçi Bayramı Kovid-19 salgınına rağmen dünyanın birçok yerinde sokaklarda kutlandı. 

 

2 Mayıs - Sudan’da geçici hükümet, “kadın sünneti”ni suç kapsamına alarak, bu suçu işleyenlere 3 yıla kadar hapis cezası öngören yasa değişikliği getirdi.

 

* SOHR, Türkiye’nin Suriye’de desteklediği paramiliter grupların Libya’ya taşındığını duyurdu. 

 

16 Mayıs - ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) tarafından yayınlanan raporda, Rusya’nın ve Suriye Hükümeti’nin Demokratik Suriye Güçleri (QSD) ile Araplar arasına fitne sokmaya çalıştığı belirtildi. 

 

19 Mayıs - HDP’li Iğdır, Siirt, Baykan, Kurtalan ve Muş’un Altonova belediyelerine yapılan kayyım atamalarına AB’den tepki geldi. 

 

* Kuzey ve Doğu Suriye’de bulunan 25 Kürt siyasi hareketi ve parti, “Kürt Ulusal Birliği Partileri” adı altında bir araya geldi.

 

* Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Filistinlilerin ABD ve İsrail'le varılan tüm anlaşmalardan çekildiğini duyurdu.

 

21 Mayıs - Hindistan ve Bangladeş'i Amphan Kasırgası vurdu. Kasırgada toplam 84 kişi hayatını kaybederken, 3 milyon kişi ise yaşadıkları bölgelerden göç etmek zorunda kaldı. 

 

22 Mayıs - Pakistan Havayolları’na ait içerisinde 107 yolcunun bulunduğu bir uçak, ülkenin Karaçi kenti yakınlarında düştü. Kaza sonucu 97 kişi yaşamını yitirdi.

 

25 Mayıs - ABD'nin Minneapolis kentinde George Floyd'u polis tarafından öldürülmesi üzerine haftalarca devam eden sokak protestoları yaşandı. 

 

28 Mayıs - Batı Afrika ülkelerinden Nijerya'nın kuzeybatısında silahlı saldırı düzenlendi. Saldırılarda 60’tan fazla kişi yaşamını yitirdi, onlarca kişi de yaralandı. 

 

HAZİRAN  

 

10 Haziran - İsveç'in 1986'da suikasta kurban giden Başbakanı Olof Palme'nin katil zanlısının İsveçli Stig Engström olduğu açıklandı.

 

12 Haziran - ABD Senatosu, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasının ardından askıya alınan F-35 savaş uçakları projesinde, teslim edilmeyen 6 adet uçak hakkındaki gerekli değişikliklerin yapılmasına onay verdi.

 

20 Haziran - ABD Adalet Bakanı William Barr, ABD Başkanı Donald Trump'ın Manhattan savcısı Geoffrey Berman'ı görevden aldığını duyurdu. ABD'deki Halkbank davasının savcısı olarak bilinen Berman, daha önce “istifa etmeye niyeti olmadığını” söylemişti.

 

29 Haziran - Pakistan'ın güneyindeki Karaçi kentinde bulunan menkul kıymetler borsası binasına silahlı saldırıda bulunuldu. Saldırıda 4 saldırgan ile birlikte 2 sivil yaşamını yitirdi. 

 

TEMMUZ 

 

2 Temmuz - Rusya'da yapılan anayasa değişiklikleri referandumu sonucunda Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2036'ya kadar görevde kalmasının önü açıldı.

 

3 Temmuz - Fransa Başbakanı Edouard Philippe, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından tasarlanan kabine değişikliği öncesi görevinden istifa etti. Elysee Sarayı, Philippe’nin sunduğu istifanın Macron tarafından kabul edildiğini duyurdu.

 

7 Temmuz - Avrupa Parlamentosu'nda “Akdeniz'de istikrar, güvenlik ve Türkiye'nin negatif rolü” başlıklı oturum düzenlendi. Parlamenterler, Türkiye’yi "Nazi rejimi”ne benzetti.

 

10 Temmuz - İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, MSD Yürütme Meclisi Başkanı İlham Ehmed ile görüntülü görüşme gerçekleştirdi.  Görüşme, Türkiye’yi rahatsız etti.

 

11 Temmuz - Danıştay 10'uncu Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ayasofya'nın Diyanet İşleri Başkanlığı'na devrini ve ibadete açılmasını öngören Cumhurbaşkanlığı Kararı'nı imzaladı. 

 

12 Temmuz - Ermenistan ile Azerbaycan arasında sınır hattında yaşadıkları gerilimler çatışmalara dönüştü. 

 

14 Temmuz - Türkiye ile Rusya’nın Suriye’nin İdlib kentindeki ortak askeri devriyesi sırasında patlama meydana geldi. Patlamada çok sayıda asker yaralandı. 

 

16 Temmuz - “Freedom for Öcalan” (Öcalan’a özgürlük) kampanyasını yürüten İngiltere’deki sendikalar, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için “vakit geldi” diyerek, koronavirüs salgını nedeniyle online bir mitingde buluştu. 

 

AĞUSTOS 

 

2 Ağustos - Afganistan'ın doğusunda bulunan Nangarhar vilayetinde aşırı yağışlardan kaynaklı meydana gelen selde 15’i çocuk 16 kişi yaşamını yitirdi.

 

3 Ağustos - Afganistan'ın Celalabad kentinde, DAİŞ’liler cezaevine bomba yüklü araçla saldırdı. En az 20 kişinin yaşamını yitirdiği saldırıda 40'ı aşkın kişinin de yaralandı.

 

4 Ağustos - Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta liman bölgesinde depolanan 2 bin 750 ton amonyum nitrat nedeniyle patlama meydana geldi. Patlamada 200 kişi hayatını kaybetti ve yaklaşık 4 bin kişi yaralandı. Olayın neden olduğu protestolar sonucu Lübnan Başbakanı Hassan Diyab istifa etti.

 

7 Ağustos - Hindistan'ın Kerala eyaletinde iniş sırasında yaşanan uçak kazasında 20’den fazla kişi yaşamını yitirdi, 120’den fazla kişi yaralandı.

 

9 Ağustos - Güney Kore’de aşırı yağışlardan kaynaklı meydana gelen sel ve toprak kayması sonucu en az 30 kişi yaşamını yitirdi. 

 

* Belarus’ta yapılan seçimlerde ülkeyi 26 yıldır yöneten Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun seçimleri yeniden kazandığı açıklanması üzerine binlerce insan seçimlere karıştırıldığı gerekçesiyle başkent Minsk başta olmak üzere ülke genelinde sokaklara çıktı. 

 

11 Ağustos - Türkiye, Akdeniz'de Oruç Reis gemisi için 23 Ağustos tarihine kadar Navtex ilan etti. Bu durum Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan gerilimi tırmandırırken buna karşı Fransa, İtalya, Kıbrıs ve Yunanistan, Doğu Akdeniz'de ortak tatbikat yaptı. NATO ve AB’den Türkiye'ye yönelik geldi.

 

16 Ağustos - Somali’nin başkenti Mogadişu’daki Lido Plajı’nda bulunan Elite Otel’e El-Şebab tarafından bomba yüklü araçla saldırı düzenlendi. Saldırıda 20’ye yakın kişi hayatını kaybetti. 

 

18 Ağustos - Suriye'nin Deyrezor kenti yakınlarında bir Rus askeri konvoyunun geçişi sırasında bomba patladı. Patlamada bir Rus tümgeneralin öldü, 3 asker de yaralandı.

 

19 Ağustos - Libya açıklarında batan teknede 5'i çocuk en az 45 mülteci hayatını kaybetti.

 

EYLÜL 

 

3 Eylül - AİHM Başkanı Robert Spano, Türkiye’yi ziyaret etti. Spano’nun ziyaretinde Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne kayyım olarak atanan Mahmut Demirtaş’la görüşmesi eleştiri konusu oldu. 

 

15 Eylül - BM bünyesinde oluşturulan Suriye Soruşturma Komisyonu Başkanı Paulo Sérgio Pinheiro, Türkiye ve desteklediği Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) Efrin, Serêkaniye ve çevresinde savaş suçu işlediğini açıkladı. 

 

18 Eylül- AB, Libya'ya yönelik BM silah ambargosunu ihlal eden Türkiye, Ürdün ve Kazakistan'dan üç şirket ve iki kişiyi yaptırım listesine dahil etti. 

 

23 Eylül - Avusturya'da Yeşiller Partisi'nde milletvekilliği de yapmış olan Kürt siyasetçi Berivan Aslan'a suikast planı ortaya çıktı. MİT’le çalışan Feyyaz Ö. Avusturya istihbarat birimlerine verdiği ifadelerde, Aslan'a yönelik suikast planı hazırladığını açıkladı.

 

27 Eylül - Dağlık Karabağ’da Azerbaycan ve Ermenistan orduları arasında çatışma başladı.

 

28 Eylül - Bağdat Uluslararası Havalimanı’na roketli saldırı düzenlendi. 

 

EKİM 

 

7 Ekim - ABD'de George Floyd'un ölümüne neden olan polis Derek Chauvin 1 milyon dolar kefaletle şartlı tahliye oldu. 

 

11 Ekim - KKTC’de Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı. Seçimi Türkiye’nin kazanması yönünde müdahalelerde bulunduğu yönünde bilgiler yansıyan Ersin Tatar ikinci turda kazandı.

 

22 Ekim - Polonya'da Anayasa Mahkemesi tarafından "kürtaj yasağı" kararı alındı. Yasağa karşı binlerce kadın alanlara çıkarak kararı protesto etti. 

 

23 Ekim - BM yıllardır iç savaşın devam ettiği Libya'da, Ulusal Mutabakat Hükümeti ile Hafter öncülüğündeki Libya Ulusal Ordusu arasında kalıcı ateşkes için anlaşmaya varıldığını duyurdu.

 

KASIM 

 

1 Kasım - Fransa’da, Hz. Muhammed karikatürün yayımlanması ile başlayan gerilim sonucu ülkenin güneyindeki Lyon kentindeki bir Yunan Ortodoks Kilisesi’ne saldırıda bulunuldu. 

 

2 Kasım - Avusturya'nın başkenti Viyana'nın Schwedenplatz bölgesindeki bir sinagog yakınında silahlı saldırı gerçekleşti. Saldırı sonucunda çok sayıda kişi  yaralanırken, 7 kişi de hayatını kaybetti. 

 

3 Kasım - ABD'de yapılan başkanlık seçimini Demokrat Parti adayı John Biden kazandı. 

12 Kasım - Libya açıklarında Avrupa'ya gitmekte olan mültecileri taşıyan bir geminin batması sonucu en az 74 kişi hayatını kaybetti. 

 

22 Kasım - ABD, Rusya ile silah kontrolünü düzenleyen Açık Semalar Anlaşması'ndan çekildiğini açıkladı.

 

25 Kasım - Futbol tarihinin en iyi oyuncuları arasında gösterilen Diego Armando Maradona kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

 

ARALIK 

 

7 Aralık - AB Dışişleri Bakanları toplantısında “Küresel insan hakları yaptırım rejimi” kabul edildi. Kararla AB, insan hakları ihlali yapan kişi, kurum ve kuruluşlara yaptırım uygulama prosedürü başlatabilecek.

 

10 Aralık - AB Liderler Zirvesi gerçekleşti. Zirvede Doğu Akdeniz'deki faaliyetlerinden dolayı Türkiye'ye uygulanan yaptırımlar genişletilip, sondaj çalışmalarından sorumlu kişi ve firmaların listeye eklenmesi kararlaştırıldı. 

 

14 Aralık - Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımlarını açıklayan ABD, Savunma Sanayi Başkanlığı ve Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir’i yaptırım listesine aldı. Listede ayrıca Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Yiğit, Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanlığı’ndan Serhat Gençoğlu ve Mustafa Alper Deniz yer aldı.

 

15 Aralık - BM, ülkelerin İnsani Gelişim Endeksi’ni açıkladı. Türkiye, 189 ülke arasında 54’üncü sırada yer aldı.

 

22 Aralık - ABD, Suriye Merkez Bankası ile Suriye'de Şam yönetimine bağlı bazı yetkililer ve kuruluşları yaptırım listesine aldı.

 

23 Aralık -  İsrail’de sağ Likud Partisi ile merkez-sol Mavi ve Beyaz İttifakı'nın oluşturduğu koalisyon hükümeti düştü. Ülkede Mart ayında erken seçime gidilecek. ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımlarını da içeren 2021 Savunma Bütçe tasarısını veto etti. 

 

MA / Ferhat  Çelik