Parêzer Kuzu: Di Doza JÎTEM’ê ya Kerboranê de zîhniyeta 100 salî dubare kirin

  • rojane
  • 10:10 5 Tîrmeh 2022
  • |
MÊRDÎN - Di Doza JÎTEM’ê ya Kerboranê de şandeya dadgehê bi îdiaya “delîl tune ne” ji bo bersûcan biryara beraetê da. Parêzer Erdal Kuzu bertek nîşanî vê biryarê da û wiha got: “Tevahiya dosyayê ji delîlan pêk tê. Zîhniyeta darizandinê ya heyî û polîtîkaya sedsalî ya li dijî kurdan di vê dosyayê de jî hatiye berdewamkirin.” 
 
Di navbera 29’ê cotmeha sala 1995’an û 8’ê adara 1996’an de li Kerboran a Mêrdînê 3 jê zarok bi giştî 7 sivîl û çawişê pispor Bîlal Batir hatibûn windakirin. Derheqê bûyerê de li ser 18 bersûcan doz hatibû vekirin û 26’emîn danişîna dozê duh li 1’emîn Dagdeha Cezayên Giran a Semsûrê hate dîtin. Di dozê de Fermandarê Tabûra Komandayên Cendirmeyan a Mêrdîn Hurşît Îmren, Fermandarê Cendirmeyan a Navçeya Kerboranê Mehmet Tîre, Fermandarê Qereqola Cendirmeyan a Navendî yê Kerboranê Mahmût Yilmaz, Cîgirê Fermandarê Qereqolê Haydar Topçam û Çawişê Pispor Kerîm Şahîn bi sedema “Kuştina bi zanebûn” dihatin darizandin.  Bi îdiaya “ewlekariyê” doz veguhestibûn Semsûrê û 1’emîn Dadgeha Cezayên Giran a Semsûrê derheqê 18 bersûcan de bi îdiaya “delîleke ku têkiliya bersûcan bi van bûyeran re nîşan bide tune ye” biryara beraetê da. 
 
 
Parêzerê dosyayê Erdal Kuzu derheqê mijarê de axivî û diyar kir ku bi vê biryarê re wijdana civakê hatiye êşandin. Bi domdarî Kuzu ev tişt anî ziman: “Di serdemeke wiha ya siyasî de rewşa ku pergala hiqûqê tê de ye, di hêla bêalîtî û serbixwebûnê de rê li ber gumanên mezin vedike. Biryara ku di vê rewşê de hatiye dayîn, biryareke ku xwe dîsa dubare kiriye. Mîna biryarên din ên di dosyayên cînayetên kiryarnediyar û înfazkirinên bêdaraz de hate dayîn. Nîşaneyeke din e ku dadgeh serbixwe û bêalî tevnegeriya, peywirdarên dewletê parast, wateya pîroziyê da wan, ji bo parastina kesên bi dewletê re dixebitin bûye mertalek û ketiye nava refleksa parastina sûcên dewletê. Mixabin ku ev refleks, encama zîhniyeta di pergala darazê ya tirk de serdest e.” 
 
‘KURD TUNE HESIBANDIN’ 
 
Bi domdarî Kuzu anî ziman ku dema di dosyayan de faîl karmendên dewletê bin, daraz heman refleksê nîşan dide û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ji vê hêlê ve wijdana mirovan êşand. Kurd tune hatin hesibandin. Daxwaza edaletê ya mexdûran tune hat hesibandin. Tu bingeha vê biryarê bi hiqûqê re nîne. Berdewamiya siyaseta dewletê ya li dijî kurdan a di pergala darazê de ye.” 
 
Di berdewamê de Kuzu destnîşan kir ku heke dadgehê bixwesta, di çarçoveya pîvanên hiqûqa gerdûnî de dikariya gelek delîl bidîtina û wiha pê de çû: “Ji bo ku dadgeh derheqê faîlan de bi dilrehetî biryaran bide, gelek delîl hene. Delîla herî mezin ew e ku ev kes li pêş çavên her kesekî hatine revandin û hestiyên wan hatine dîtin. Ma çi delîl ji vê mezintir e? Ji sala 1995’an heta niha malbat hem bi daxwazname û hem jî daxuyaniyan aqûbeta zarokên xwe dipirsin. Dema em li îfadeyên qeymeqamê wê demê dinihêrin, îfadeyên malbatên kesên ku wê demê hatibûn binçavkirin, îfadeyên mamosteyên wê demê li Kerboranê mamostetî dikirin, li îfadeyên cerdevan û leşkeran, li îfadeyên bersûcan ên vekirî yên di dozê de dinihêrin û van tevekan bi hev re dinirxînin, dibînin ku ev kes bi awayekî rêxistinî û li ser navê dewletê ev cînayet pêk anîne.” 
 
‘TEVAHIYA DOSYAYÊ DELÎL E’
 
Kuzu, daxuyand ku ji bo dîtina delîlên di dosyayê de hewcehî bi zîhniyeteke xwedî wijdan û pîvanên hiqûqê yên gerdûnî heye û wiha derbirî: “Lê belê darazeke ku dewletê diparêze û wê pîroz dibîne heye. Bersûc hatin xelatkirin. Tevahiya dosyayê delîl e. Hestiyên qurbaniyan li gundê ku di salên 90’î de bi sedema ‘ewlehiyê’ vala kiribûn hatin dîtin. Ev bi tena serê xwe delîlek e. Tenê ji bo ku cihê cenazeyan nîşan da ye, çawişê pispor ji holê rakirin. Ev bi tena serê xwe delîla herî mezin e. Ev 30 sal in derheqê peywirdarê dewletê yê windabûyî de lêpirsînek nehatiye vekirin. Ev bi tena serê xwe delîlek e. Têkoşîna hiqûqî ya mezin a malbatan delîla vê dosyayê ye. Malbatan hestiyên zarokên xwe yên hatine revandin bi cil û bergên wan nas kirin û ev delîl e. Tevahiya dosyayê ji delîlan pêk tê. Lê belê zîhniyeta darizandinê ya heyî, tam li gorî ruhê zîhniyeta sedsale tê meşandin tevgeriya û polîtîkaya necezakirinê di vê dosyayê de jî berdewam kir.” 
 
‘HIQÛQA CIHÊKARIYÊ’
 
Parêzer Kuzu got ku dosya di encama têkoşîna bibiryar a malbatan hate vekirin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ev şêweyê darizandinê, ne bi mebesta hevrûbûna bi rabûrdiyê re hatiye kirin. Hiqûqa hemwelatiya wekhev li dijî kurdan tune ye. Berevajî, hiqûqeke cihêkar li dijî kurdan di meriyetê de ye. Siyasetmedarên kurd niha ji ber delîlên sexte di girtîgehan de ne. Lê belê bersûcên ku bi cezayê muebbeta giran dihatin darizandin ev 8 sal in rûyê dadgehê nedîtin û hatin berdan. Dema mirov li vê dinihêre, dibîne ku bi mertaleke xurt tên parastin. Di demekî ku siyasetmedarên kurd bi cezayên giran ketin hefsê de ev kesên li dijî mirovahiyê sûc kirine beraet dikin. Bêguman li welatekî wiha qala hiqûqa hemwelatiya wekhev nayê kirin.” 
 
‘DI WIJDANA CIVAKÊ DE HATIN CEZAKIRIN’
 
Kuzu ji sala 2004’an heta niha li dosyayên kesên bi awayekî bêdaraz hatine qetilkirin û di bin çavan de hatine windakirin dinihêre û li gel malbatan hestiyên windakiriyan ji bîran derxistin. Kuzu, axaftina xwe wiha qedand: “Me xwest ku tişta me dîtibû ji hêla dadgehê ve bê teşhîrkirin. Me xwest ku weke sûcekî li dijî mirovahiyê qebûl bike. Ji bo malbatan dîtina cenazeyan jî tiştekî girîng e. Lê belê biryara hatiye dayîn dê di wijdana civakê de bê nîqaşkirin. Hemû kes vê rabûrdiya qirêjî ya dewletê dizane. Her çend ku dadgehê ev kes beraet kiribin jî lê ev kes di wijdana civakê de hatine cezakirin.” 
 
MA / Ahmet Kanbal
 

Sernavên din

30/06/2025
17:21 Temellî: Divê zemîna hiqûqî were avakirin
17:07 Encamnameya Meclisa Ekolojiyê ya Amedê: Bi komunan em xwezayê biparêzin
16:19 Jin di ‘Atolyeya Jineolojiyê’ de hatin gel hev
16:06 Înîsiyatîfa Jinan a Pêdiviya Min bi Aştiyê Heye ji bo 8’ê Tîrmehê bang kir
15:23 Şirîn Ebadî: Îşkenceyên li Girtîgeha Evînê zêde bûn
14:57 Li Amedê sulha du malbatan hate kirin
14:46 Mihrîcana jinan di roja duyemîn de didome
14:38 Şîna Bêrîvan Arazê bi girseyî hate ziyaretkirin
14:29 Ji ber ‘pîrozkirina Newrozê’ ceza dan girtiyên jin
13:55 Kerîm Boran ji girtîgehê derket
13:32 Şewata li Antakyayê gihişt jîngehan
13:10 CHP: Em partiya xwe teslîm nakin
13:00 Di doza lijneyê ya CHP’ê de dê xwe li benda ‘îtîraza li dijî bêpeywiriyê’ bigirin
12:19 Xwebûn bi manşeta ‘Şêx Seîd dengê gel bû’ derket
12:11 Dayikan banga yekitiyê li gelê Kurd kir
11:51 Li Semsûrê jinek hate qetilkirin
11:50 Li gorî TUÎK’ê 2 milyon û 972 hezar kes bêkar in
11:05 Xêro Abbas: Divê hunermend piştgiriyê bidin pêvajoyê
10:15 Kesên dixwazin bi Abdullah Ocalan re hevdîtinê bikin tên Tirkiyeyê
09:52 Şewata li 3 bajaran hate kontrolkirin
09:51 De Conca: Çareserî manîfestoya Ocalan e
09:34 Serokkomar biryara tehliyeya girtiyê nexweş Boran da
09:33 Şewatên li Îzmîrê di roja 2’yemîn de ne:10 tax hatin valakirin
09:12 ‘Gel piştgiriyê dide pêvajoyê’
09:11 Piştî îşkenceyê gef xwarin: Ev der Guantanamo ye
09:10 ‘Nabe ku girtiyên nexweş bibin mijara bazarê’
09:00 ROJEVA 30’Ê HEZÎRANA 2025’AN
08:22 Şewata li Omeryayê hate vemirandin
29/06/2025
17:43 Şêx Seîd û hevalên xwe hatin bibîranîn: Cihê gorên wan nîşan bidin
16:44 Şêx Seîd û hevalên xwe li Xarpêtê hatin bibîranîn
15:29 Ji MED TUHAD-FED û OHD’ê rapor: 631 girtiyên nexweş hene
15:02 DEM Partî bi serokên baroyan û hiqûqnasan re civiya
14:50 Li Kerboranê ji bo zarokan şahî hat lidarxistin
14:49 Çîçek: Dema mijar dibe Kur û Ocalan hiqûqê ji holê radikin
14:25 Li Amedê konferansa ‘Di pêvajoyên şer û çareseriyê de zarok’ hat lidarxistin
13:25 Komxebata di Civaka Demokratîk de Ked: Em neşopînin, ava bikin
13:01 DEM Partiyê ji bo Şêx Seîd banga daxwaza ‘îade-î îtîbarê’ kir
12:22 Bayindir: Dê têkoşîna 100 salî ya gelê Kurd bi serkeftinê tacîdar bibe
12:10 Ji Trump daxuyaniyê Xezeyê: Lihev bikin
11:39 Li Gimgimê mihrîcana jinan: Li cihê Ekîn xistin erdê em radibin ser pêyan
10:41 DBP’ê Şêx Seîd û hevalên wî bi bîr anî
10:35 Bi dikana xwe ya biçûk têdikoşe
10:34 Hejmara 122’yan a kovara Jinê derket
10:29 Di 24 saetan de li Xezeyê 81 kes hatin qetilkirin
10:23 ‘Divê jin tevli pêvajoyê bibin’
10:19 Akademîsyen Mecîd: Duseriya partiyên Kurd li pêşiya yek lîsteyê astengî ye
09:59 Li gorî Dadgeha Destûra Bingehîn, kuştina Rozerîn Çûkûr rewa ye!
09:51 Hevşaredarên Tetwanê: Bi mihrîcanê em xwedî li çanda xwe derdikevin
09:50 'Şer hejmara astengdaran zêde dike’
09:24 Rojnameger: Divê kesên gef li hempîşeya me xwarin bên darizandin
09:14 Li Agiriyê 'Civîna Civaka Demokratîk' hat lidarxistin
09:02 'Li Rojhilata Navîn aştî û dîzaynkirin bi gelan re pêkan e'
09:01 Hiqûqnas Yokuş: Pêvajo dê bi temînata qanûnî bi ser bikeve
09:00 Komkujiyên li dijî jinan li Rihayê hate protestokirin
09:00 ROJEVA 29’Ê HEZÎRANA 2025’AN
08:59 Li Erdîşê coşa ‘Şahiya Biharê’
08:59 Mîhrîcana Çand û Hunerê ya Tetwanê rastî eleqeyê tê
08:51 Sebahat Atabey ji hêla jinan ve hate definkirin
28/06/2025
16:50 Ji bo girtiyên nexweş banga tehliyeyê
15:42 Ji bo Qada Galatasarayê kampanya
15:40 Xizmên windayan li 3 bajaran daxwaza edaletê kirin
15:33 Bandora serhildana Şêx Seîd a li Kurdistanê tê gotûbêjkirin
15:06 Însiyatîfa Yekitiya Demokratîk li Wanê civiya
14:56 Bayindir bang li partiyan kir: Bersivê bidin banga Ocalan a ji bo kongreya neteweyî
14:22 Dayikên Şemiyê: Bila kujerên 5 kesan bên darizandin
14:19 Di doza îşkenceya polîsan a li hemberî zarok de biryar hat xerakirin
14:15 Tulay Hatîmogûllari: Ji bo çareserkirina pirsgirêkên KHK’iyan divê tavilê gav bên avêtin
14:05 Di ser mirina Yildirim de 12 sal bihurî: Em ê têkoşîna wî bidomînin
13:42 Ji bo girtiyê nexweşê anevrîzmê pêşniyara 'li revîrê emeliyat'
13:25 HPG’ê têkildarê mirina Ceylan de daxuyanî da
13:09 HPG-NRÇ: Êrîşên artêşa Tirk didomin
12:26 DEM Partî li Amerîkayê têkildarê pêvajoyê dest bi hevdîtinan kir
12:25 Li Ceyhanê jinek hate kuştin
12:09 Dê Mazlûm Erencî li ser gora xwe bê bibîranîn
11:29 Hunermendên ku beşdarî Şahiya Biharê ya Erdîşê bûn: Em xwedî li çanda xwe derkevin
10:36 Şahidên Madimakê: Heta Elewî wek hemwelatiyên wekhev neyên dîtin aştî pêk nayê
09:53 Welatiyên ku malên wan ji lehiyê zirar dîtibû çareseriyê dixwazin
09:04 Ji bo girtiya nexweşa giran Fatma Tokmak serlêdana nû: Rewşa wê pir krîtîk e
09:03 Rojnamegeran bertek nîşan dan: Polîtîkayên bêcezakirinê pêşiya mafyayê vedikin
09:02 Neviyê Şêx Seîd: Em ê piştevaniya aştiyeke adilane dikin
09:01 Bîrên petrolê kaniyên gundê dîrokî ziwa kir
09:01 ‘Azadiya fîzîkî ya Abdullah Ocalan dê ji bo pêvajoyê sûdewer be’
09:00 ROJEVA 28'Ê HEZÎRANA 2025'AN
08:40 Trump sivikkirina cezayên li ser Îranê rawestand
27/06/2025
16:30 Mafê tedawiyê yê Werîşe Muradî tê astengkirin
16:28 Rêxistinên mafan ragihandin ku ji bo pêvajoyê dest bi xebatan dikin
15:43 Rapora girtîgehan: Mafên herî bingehîn jî hatine sekinandin
14:24 Li Parlamentoya Ingilistanê ji bo Abdullah Ocalan banga azadiyê
13:46 Mamosteyê ku ji ber îstîsmarkirina zarokan 28 sal ceza lê hatibû birîn winda ye
13:11 Abdullah Ocalan: Şêx Seîd dengê gel bû û li dijî zilmê paşve gav neavêt
12:05 Cemiyeta Rojnamegeran a Şirnexê: Em bi Zeynep Durgutê re ne
11:59 Ji bo îtîraza li dijî biryara Doza Kobanê ku 32 hezar rûpel e tenê 7 roj dem dan!
11:29 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kir
11:07 Tehliyeya hevşaredara berê bo 3 mehan hate astengkirin
11:04 Ayşegul Dogan: Pêdivî bi geşedanên pêvajoyê xurt dikin heye
10:37 Ji Amedê bo desthilatê bang: Gav biavêje, dawî li operasyonan bîne
10:32 Şaredariya AKP’î ji bo îhaleyên ‘nelirê’ hincet kir ‘ewlehî’!
09:27 Jinan ji bo mihrîcana Gimgimê bang kir
09:20 Meral Daniş Beştaş: Geşedanên li Rojhilata Navîn ji Tirkiyeyê re dibêje ‘pirsgirêkên xwe çareser bike’
09:18 Nûran Seçkîn a di şer de 4 kes ji malbata xwe winda kir: Divê dewlet gavên lezgîn û şênber biavêje