NAVENDA NÛÇEYAN - Hevserokê Meclisa Gel a Mexmûrê Yûsûf Kara bibîr xist ku di encama hevdîtinan de wan û hikûmeta Iraqê di hin waran de li hev kiriye. Kara destnîşan kir kir tu pirsgirêkeke wan bi Iraqê re nîn e û got ku di demên pêş de dibe ku hin qanûnên hikûmetê biguherin.
Di 20’ê Gulanê de artêşa Iraqê hewl dabû ku li derdora Wargeha Penaberan ya Mexmûrê xendekan bikole, têl bike û bircan ava bike. Mexmûriyên ku ev helwest û hewledana Artêşa Iraqê qebûl nekiribûn dest bi berxwedanê kiribûn. Mexmûriyên ku bi şev û roj di çalakiyê de bûn, daxwaz kiribûn ku Artêşa Iraqê hêzên xwe vekişîne. Di 16 rojên berxwedanê de komiteya dîplomasiyê û Meclîsa Gel a Mexmûrê gelek hevdîtîn bi rayedarên hikûmeta Iraqê re kiribûn. Di encama van hevdîtinan de lihevkirinek çêbûbû û leşkerên Iraqê ji dora wargehê vekişiyabûn û xelkê Mexmûrê jî dawî li çalakiya xwe ya konvedanê anîbûn.
Hevserokê Meclisa Gel a Mexmûrê Yûsûf Kara hevdîtinên bi Iraqê re û berxwedana Mexmûriyan ji Ajansa Mezopotamyayê (MA) nirxandin.
'BERXWEDANA MAFDAR BÛ SEDEMÊ JI HEV FÊMKIRINÊ'
Kara anî ziman ku anî ziman ku gelê Mexmûrê tu carî destûr nedaye çewisandinê û destnîşan kir ku bi saya vê îradeya ku derketiye holê hevdîtin pêk hatine û wiha axivî: "Weke ku tê zanîn di van 15 rojan de, di navbera me û hikûmeta Iraqê de hin pirsgirêk rûdan. Ji bo ku alozî rû nede me xwest ku em pirsgirêkê çareser bikin. Herî dawî me hevdîtinek kir. Di destpêkê de hikûmeta Iraqê xwest ku vê pirsgirêkê bi êş û zordarî çareser bike. Gelê Mexmûrê jî li hemberî vê derket û helwesta xwe û nerazîbûna xwe ya mafdar nîşan da. Dê ew rêbaza îzolekirinê teqez nehata qebûlkirin. Gelê Mexmûr tu carî zordestî qebûl nekiriye û dê qebûl neke jî. Di pêvajoyên demborî de jî bi vî rengî bû. Mirov dikare bibêje ku ji bo parastina mafê xwe û ji bo ku wargeha wan nebe weke girtîgeheke sergirtî li ber xwe dan. Helbet vê berxwedanê heta radeyekê hişt ku hikûmeta Iraqê jî vê meseleyê fêm bike û li gorî wê gav biavêje. Vê berxwedanê hişt ku hikûmeta Iraqê daxwazên Mexmûrê fêm bike. Ji ber wê dema ku hikûmeta Iraqê dît ku ev pirsgirêk bi şer û pêvçûnê nayê çareserkirin vê carê xwest hevdîtin çêbibin. Ji ber wê weke nûnertiya Mexmûrê me bi çend şandeyên wan re hevdîtin kir. Pirsgirêk hatin nîqaşkirin. Ez dikarim bibêjim ku di vê hevdîtinê de hestiyariyek jî çêbû."
'TU PRISGIRÎKÊN ME BI IRAQÊ RE NÎN IN'
Kara diyar kir ku di encama hevdîtinan de hin lihevkirin jî çêbûne û ev agahî parve kirin: "Em hêvîdar in ku nêzikatiyeke bi vî rengî berdewam bike. Ev pirsgirêk bi awayekî aqilê selim bê çareserkirin. Hewldanên wan di vê hêlê de ne. Beriya niha jî me got,'tu pirsgirika me bi hikûmeta Iraqê re nîn e û em naxwazin rastî hikûmeta Iraqê bên.' Dibe ku heta niha di hêla însanetiyê de ji me re alîkariyek nekiribe, lê di aliyê ewlehiyê de heta niha tu pirsgirêk ji me re dernexistin. Ew zilma ku malbata Barzan li ser me kiriye Iraqê li me nekiriye. Divê ku em vê heqîqetê jî bînin ziman. Ew îdiayên weke,'Mexmûr wargeha hêzên çekdar e' me ew pûç kirin. Me bi dehan caran di vê çarçoveyê de bi Iraqê re hevdîtin kiriye, bi rojan bi me re mane û ev îdia pûç bûne. Heta niha weke wargeha Mexmûrê me astengiyeke bi vî rengî jî çênekiriye. Kengî ji bo însanetiyê karek kirine me piştgiriya vê xebatê kiriye. Ev tişt hemû me ji wan re ragihandin. Di navbera me de peymanek çêbûye. Lê wê çi qas bê pêkanîn nizanim. Em dizanin ku lîstokên li ser Mexmûrê tên meşandin di kîjan astê de ne. Ji ber vê bi qasî ku ji destê me tê em ê di nav hewledanên çareseriyê de bin."
'ÎXTÎMALA HEYE KU DI ZAGONAN DE GUHERTIN ÇÊBIBE'
Kara da zanîn ku ji bo êriş û dorpêçkirina Mexmûrê li ser hikûmeta Iraqê zextên siyasî hene û wiha domand: "Divê di serî de em ji hev fêm bikin. Heta niha li hemberî Hikûmeta Iraqê me tu bêrêziyek nekiriye. Em ji ber zilmê koçber bûne. Me tu zilmek li hikûmeta Iraqê nekiriye. Em her tim bi şêwazên dostane û însanî nêzik dibin. Ol, ziman çi dibe bila bibe me xwestiye pê re rûnên û pirsgirika heyî bi hev re çareser bikin. Me her tim ji Wezarata ku ji koçberan berpirsyar ev daxwazên xwe anîne ziman. Heke ku me heta niha dijîtiya vê kiribe bila îspat bikin. Ez dikarim bibêjim ku hikûmeta Iraqê jî heta astekê qaneh bûye. Qaneh e ku ew îdiayên ku malbata Barzanî û hikûmeta tirk li ser me belav dike pûç û vala ne. Di van hevdîtinan de jî li ser vê jihevfêmkirin çêbû."
Kara destnîşan kir ku îhtimal heye ku di demên pêş de hin qanûnên Iraqê biguherin û wiha pê de çû: "Wan jî di hêla guhertinê de nêrînên xwe anîn ziman. Zexteke siyasî li ser hikûmeta Iraqê heye. Vê venaşêrin jî û bi awayeki vekirî jî dibêjin. Hem ji aliyê malbata Barzanî, hem dewleta tirk û hem jî hêzên navneteweyî zextan lê dikin. Hikûmeta Iraqê di encama van zextan de hat. Me ji wan re got; Hûn hatin bi dehan rojan bi me re mane. We bi çavên xwe dît ku ev îdiayên malbata Barzanî û Tirkiyeyê pûç in û ne rast in. Hûn jî û hêzên neteweyî jî bila bên em li wargehê bigerin. Me got; Nexweşxaneya me çareser bikin, bila Neteweyên Yekbûyî bê nûnertiya xwe veke'. Heya niha me tu tiştên ku Iraqê xwestiye asteng nekiriye. Di encama vê berxwedanê de Iraqê ji me fêm kir. Dîtin ku em civakake ku neheqiyê qebûl nekin. Divê Iraq êdî ji Tirkiyeyê re bibêje,'Çawa dibe tu wargeheke ku di bin kontrola min de ye bombardiman dikî?' Tişta ku me xwest ev xalên bingehîn bûn."
'ÎXTÎMAL HEYE KU ŞANDEYEK BÊ WARGEHÊ'
Hevserokê Meclisa Gel a Mexmûrê Yûsûf Kara bi lêv kir ku di hevdîtinan de hin xalên sereke hatine nîqaşkirin û got: "Dîplomasiya me her tim li gorî pîvanên me ne. Em dîplomasiyeke bi exlaq dimeşînin. Ji ber vê me ev ji wan re got. Derûniya serdestiyê li ser wan hebû û bi nêzikatiyeke weke ku,'Em dewlet in û hûn koçber in' derket pêş û ev nêzikatî di axaftinên wan de jî dihat dîtin. Lê me ew derûniya wan şikand. Me ji wan re, got 'Heke ku hûn bixwazin werin zilmekê bikin hûn dikarin bên, lê me jî îradeyek heye û em jî bi vê îradeyê dijîn û hûn nikarin vê zilmê li ser me bikin.' Her wiha gelek caran me bi rayedarên wan ê artêşê re jî hevdîtin pêk anîn. Nêzîkatiya artêşê jî diyar bû, dixwestin ku nêrînên xwe serdest bikin û li me ferz bikin, lê tehemûla wan hebû ku em pirsgirêkên xwe vebêjin. Ew helwesta wan a hişk me heta astekê sist kir û tune kir. Me ji wan re jî vekirî got,'Pirsgirêkên xwe em nikarin bi kesan re çareser bikin, encax em dikarin bi hev re çareser bikin.' Me gelek caran ji wan re got,'em ne hêzeke leşkerî ne ku em pirsgirêka xwe bi artêşê re çareser bikin, em dixwazin bi hikûmetê re çareser bikin.' Wan got,'Çi pirsgirêk hebe divê hûn bi me re bibin muxatab.' Ji ber vê jî hin lihevkirin di navbera me de çêbûn. Erê hin qûle danîn û xendek kolandin, lê ev dûrî me ne. Ev dê bandorê li ser azadiya civakê neke. Niha xwe vekişandine. Dive di demên pêşiya me de hin şandeyên wan bên wargehê, dibe ku em jî biçin bi wan re hevdîtinê bikin. Me ji wan re jî got,'Em ne ji ber ku birçîbûnê reviyane, yan jî ber karesatekê reviyane, em ji ber zilmê reviyane û hatine li vir bi cih bûne.' Heke ku vî gelî teslimiyet qebûl bikira ji welatê xwe yê wekî bihuştê nedireviya, ne dihat deşta Mexmûrê bi cih nedibû. Heke ku hin zilmê bikin û bixwazin ku li ser vê civakê desthilat bibin ev gel dê vê qebûl neke û hûn ê rastî berxwedanê bên."
'EM BIBIN YEK EM Ê KARIBIN HÊZ BIDIN HEV'
Kara got ku ew nê li dijî hemû hewldanên bi aramnca bêîradekirina Mexmûrê li ber xwe bidin û wiha dawî li axaftina xwe anî: "Em di oxira wê de canê xwe jî bidin em ê li ber xwe bidin. Tekoşîna me û felsefeya me li ser vê xalê ye. Ez ji bo cîhanê, dost û dijminan re jî dibêjim ku gelê Mexmûrê dê tu carî dev ji berxwedana xwe bernede. Em bi hêvî ne ku dê ji niha û şûn de gavên girîng bên avêtin. Di vê pêvajoyê de ji her deveran gelê kurd piştgirî da me. Ev jî cihê şaneziyê ye ku em bibin yek, em ê karibin hêz bidin hev. Em bi vekirî dibêjin, heke em di daxwazên xwe de mafdar bin heta ku em wan daxwazan bi dest nexin em ê li ber xwe bidin."
MA / Zeynep Durgut