Serpêhatiyên xwe yên 12’ê Îlonê vegotin: AKP li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye

  • rojane
  • 11:47 12 Îlon 2024
  • |
img

STENBOL - Nûnerê DÎSK’ê yê Herêma Stenbolê Asalettîn Arslanoglû ku yek ji şahidên 12’ê Îlonê ye, diyar kir ku di 44 salên derbas bûyî de bêqanûnî zêde bûn. Efserê teqawîd Rahmî Yildirim jî wiha got: “Muhakeme, ûsûl û hiqûqa pergala darazê ya îro li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye.” 

Di ser darbeya leşkerî ya 12’ê Îlonê re ku 650 hezar kes hatibûn binçavkirin, 230 kes hatin darizandin û ji 517 kesên hatin darizandin re cezayê darvekirinê hatiye birîn re 44 sal derbas bûn. Li gel darbeya ku Serfermandarê Giştî yê serdemê Kenan Evren pêşengtiya wê kir, rewşa awarte hate îlankirin. Di serî de partiyên siyasî û sendîka bi hezaran saziyên sivîl ên civakî hatin girtin. Di vê pêvajoyê de milyonek û 683 hezar kes hatin fîşkirin, li Dadgehên Ewlehiyê yên Dewletê (DGM) 210 hezar doz hatin vekirin. Di van dozan de 7 hezar kes bi darvekirinê hatin darizandin, ji 517 kesan re cezayê darvekirinê hate birîn û ji van 50 jê hatin darvekirin. 
 
Di îşkenceyên ku wê serdemê li girtîgehan û navendên binçavkirinê hatin kirin de 300 kesan bi awayekî biguman jiyana xwe ji dest dan û hate belgekirin ku 171 kes ji ber îşkenceyê jiyana xwe ji dest dane. Tiştên li Girtîgeha Amedê ku bi îşkenceyan dihat zanîn û di lîsteya “10 girtîgehên herî bi nav û deng ên cîhanê” ya rojnameya The Timesê de cih girt, qewimîn di vê serdemê de pêk hatin. 
 
Yek ji şahidên serdemê Nûnerê Konfederasyona Sendîkayên Karkerên Şoreşger (DÎSK) ê Herêma Stenbolê Asalettîn Arslanoglû û Serokê Damezrîner ê Komeleya Mûxalîfên Leşker a Darbeyên Leşkerî (ADAM-DER) efserê teqawît Rahmî Yildirim têkildarî serdemê nirxandin kir. 
 
GIRTÎGEH VEGOT  
 
Arslanoglû yê di wan salan de di nav Partiya Komunîst a Şoreşger (TDKP) de cih digirt, diyar kir ku di pêvajoya darbeyê de li Lîseya Pîşeyî ya Avahiyê ya Stenbolê xwendekar bû. Arslanoglû, anî ziman ku di pêvajoya rêveberiya awarte û 12’ê Îlonê de nêzî salek û nîv di girtîgehê de hatiye ragirtin û pêvajoya girtîgehê wiha vegot: “Rojname parçe parçe dikirin û wisa didan. Ji ber ku nûçe jê dikirin. Ji ber vê yekê me nedizanî ka li Amed û Mamakê çi dibe. Ji ber mûameleya em pê re rûbirû diman me kêm zêde texmîn dikir. Li Dawidpaşa’yê hemû qawiş veguherandibûn pergala hucreyê, xwarin di biniya mazgalê de didan me. Bi vî awayî difikirîn ku rûmeta me ya mirovahiyê bişikînin. Îşkenceyeke zêde hebû. Îşkencekar ne mirov bûn.”
 
‘LI DIJÎ ÇÎNA KARKERAN HATE KIRIN’ 
 
Arslanoglû, anî ziman ku ji bo polîtîkayên aboriyê yên neolîberal li Tirkiyeyê serdest bibin darbeyek hate kirin û wiha berdewam kir: “Daxuyaniya cûntaya leşkerî ya 12'ê Îlonê ya hejmara yekê 'artêşê rêveberî desteser kir' e û daxuyaniya duyan jî 'grevên DÎSK'ê hatin qedexekirin' e. Ji bo vê jî 12’ê Îlonê operasyoneke cuntayê bû li dijî têkoşîna rêxistinî ya çîna karker û li Tirkiyê neolîberalîzm bibe serwer. Gelo bi serketin? Li gorî min serketin. Heke îro çîna karkerên teqawît bibêje ‘ez nikarim tiştekî’ bikirim, sedemê vê divê di 12’ê Îlonê de bê lêgerîn. Bi biryarên 24’ê Çileyê nekarîn bi ser bikevin, ji ber ku rêxistinbûna wê demê li pêşiya vê asteng bû. Dema dîtin ku vê nakin, bi qirkirina siyasî ya bi fermana dewletê hatin kirin. Bi darbeya 12’ê Îlonê re qanûna grevê, qanûna sendîkayî û qanûna bazariya kolektîf dikarin bi cih werin anîn.”
 
‘DI 44 SALAN DE BÊQANÛNÎ ZÊDE BÛN’ 
 
Arslanoglû, bal kişand ku di 44 salan de li welat bêqanûnî zêde bûn û ev tişt gotin: “Weke kesekî ku wê rojê û îro jiyaye, ez dikarim bibêjim ku îro nelirêtiyek pir zelaltir heye. Ji ber ku di wê demê de hewldanek hebû ku li gorî qanûn û rêziknameyan tev bigerin û pêk bînin. Îro tiştekî bi vî rengî nîne.”
 
‘PERGALA ÎRO LI PAŞ YA 12’Ê ÎLONÊ YE’ 
 
Serokê damezrîner ê ADAM-DER’ê Rahmî Yildirim ê di serdema darbeyê de Enqere, Stenbol û Bûrsa di nav de li 5 cihên cuda îfadeya wî hate wergirtin, îşkenceya fizîkî lê hate kirin û 3 salan li Girtîgeha Metrîsê hate ragirtin wiha got: “Weke leşkeran di 17’ê kanûna 1984’an de ji Doza Rêya Sêyemîn a Eniya Partiya Rizgariya Gel a Tirkiyeyê (THKP-C) dihatin darizandin. Danişîna ewil a dozê hebû. Bi darê zorê cilên girtîgehê yên yek reng li me kirin. Me li eywana dadgehê ew cil çirandin û avêtin.” Yildirim, anî ziman ku dema dibêjin 12’ê Îlonê ya ku ewilî tê bîra mirov “Zindana Amedê” ye û bi lêv kir ku Esat Oktay Yildiran ji Liseya Leşkerî nas dike. Yildirim ê Tirkiyeya îro û ya 12’ê Îlonê dan berhev bal kişand ku Tirkiye li paş pêkanînên 12’ê Îlonê maye. 
 
‘LI GIRTÎGEHAN TECRÎD NEBÛ’ 
 
Yildirim, anî ziman ku di serdema 12’ê Îlonê de li girtîgehan tecrîd nebû û wiha berdewam kir: “Ez di qawişeke 20 kesî de mabûm. Li Mamakê qawişên 50 kesî hebûn. Li Amedê bi heman awayî qawiş hebûn. Girtî ji hevdû hêzê digirin û li ber xwe didin. Lê îro li girtîgehên ku ewlehiya bilind jê re dibêjin qawiş xistine heta yek kesiyan. Ev tecrîdeke civakî ye. Mirovan ji jiyanê qût dikin. Wê demê tevî her tiştî jî li gorî rêgezên hiqûqê dihatin darizandin. An ku li gorî rewşa delîlên di dosyayê de kî dikare çiqas girtî bimîne? Dê di kîjan danişînê de were berdan? Kî dê çiqas cezayî bigire? Me ev yek didîtin. Îro rewşeke wiha nîne. An ku muhakeme, ûsûl û hiqûqa pergala darazê ya îro li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye.” 
 
PIRSÊN KU EVREN BÊ BERSIV HIŞTIN
 
Yildirim, diyar kir ku piştî Referanduma Guhertina Destûra Bingehîn a di 12’ê îlona 2010’an tev li Doza 12’ê Îlonê bû û anî ziman ku mudaxilî dozê bûye û ji Kenan Evrenê pê re hevrûbûye re 13 pirs pirsîn lê bersiva wan negirt. Yildirim da zanîn ku ji Evren ev pirse pirsîbûn: “Piştî darbeyê, we qanûna bi hejmara 2932'an ji aliyê Desteya Ewlekariya Milî ya ku we ava kir û serokatiya wê kir, derxist. We zimanên dayikê yên bi milyonan mirovên li Tirkiyeyê bi Tirkî nizanin qedexe kir. Di serî de kurdî we asteng kir ku welatî bi zimanê xwe yê dayikê perwerdehiyê bibînin û ji qenalên çapemeniyê sûdê werbigirin. We bi xwe aqil kir ku qanûneke wiha derxînin? Heke we bi xwe aqil nekiribe ev fikir kê da we? Generalekî kurd beriya hewe darbe kiribûya û tirkî qedexekiribûya hûn da weke tirkekî bifikirin ku biçin çiya? Piştî darbeyê we efserên kurmay Tamer Kûmkale û Ogûz Kalelîoglû li qişleyan konferansan peywîrdar kirin. Van efseran digotin esas kurd tirk in ji ber dema li çiya dimeşiyan dengê ji pêlavên wan derdiket ji wan re dibêjin kurd in. Hûn jî wiha difikirin? Heke hûn wiha bifikirin kesên li Çiyayên Hîmalayan dimeşin û deng ji lingên wan derdikevin çima ne kurd in? Heke generalekî elewî darbe kiribûya û li gundên suniyan cemxane avakiribûna û tenê dersên olî yên elewiyan dabûna xwendin hûn da çi hîs bikin? Çima ji ber garsonekî ji Serfermandarê Giştî zêdetir mûçe digirt hûn aciz bûn? Ji bo ku karker ji we zêdetir mûçe negirtin we sendîka girtin?”

Sernavên din

21/04/2025
23:13 Girtiya nexweş Ozge Ozbek ji bo dermankirinê hat tehliyekirin
22:58 Ji Omer Çelîk daxuyaniya der barê 'pêvajoyê' de: Dibe ku di vê mehê de geşedanên nû çêbibin
20:47 Ji Abdullah Ocalan ji bo Onder peyam
16:21 Ji bo Dayika Aştiyê Sakîne Arat mewlûd hate dayin
16:11 DEM Partiyê têkildarî Ahmet Turk daxuyanî da
15:50 Şandeya DEM Partiyê ji Îmraliyê vegeriya
14:56 Rojnamegera polîsên gef lê xwar serî li ÎHD’ê da
13:54 Şandeya HDK, DBP û DEM Partiyê li Hewlêrê ye
13:49 Parêzeran bertek nîşanî girtina Kozagaçli dan
13:23 Xelk naxwaze li mêrgên Amedê GES bên çêkirin
12:06 Bijîşkên Onder: Metirsiya li ser jiyana wî didome
12:05 Papa Francis jiyana xwe ji dest da
12:02 Lêgerîna tazî ya li dijî xizmên girtiyan ji Wezareta Dadê pirs kir
11:44 Li Xakûrkê teqîn: 3 cerdevan birîndar bûn
11:02 Xwebûn bi manşeta ‘Em ji hêza xwe bawer in’ derket
10:48 Ekrem Îmamoglû dê ji ber ‘dîplomayê’ îfadeyê bide
10:27 Ji bo tespîtkirina pirsgirêkan derî bi derî digerin
10:20 Şandeya DEM Partiyê çû Îmraliyê
09:55 Çavê girtî Boltan nabîne, destê wî tune ye: Tevî biryara DMME’yê jî nayê berdan
09:18 'Cotkar li ber tunebûnê ne, bila zirara wan were tenzîmkirin'
09:05 Ji bo girtiyê nexweş serî li wezaretê hate dayin
09:04 Koçer xwe ji bo rêwîtiya zozanan amade dikin
09:02 'Hêviya aştiyê bi gavên dewlet diavêje re dikare mezin bibe’
09:01 Kuçukbalaban: Ji bo Abdullah Ocalan rayeya efûya taybet bi kar bînin
09:00 ROJEVA 21'Ê NÎSANA 2025'AN
20/04/2025
17:00 Hewldana 78’iyan: Em piştgiriyê didin hemû geşedanên aştiyê esas digirin
16:37 Xelkê Suryan Cejna Paskalyayê pîroz kir
16:37 Ji bo girtiyê nexweş Çam banga berdanê hate kirin
16:14 Serdanên ji bo nexweşxaneya Onder lê tedawî dibe didomin
15:58 Zozanên Hesendînê îcar jî ji bo baregeha leşkerî tê talankirin
15:24 ‘Daxwaza me ya ji bo azadiya birêz Ocalan dê neguhere’
15:24 Jinan li Amedê şitil danîn
14:40 DEM Partî: Serokwekîlên Koma me dê bi Wezîrê Dadê re hevdîtinê bikin
13:55 Hevşaredar li Serhedê civiyan: Di rojevê de xebat û bang hene
13:16 Artêşa tirk di du rojan de 358 caran êriş kir
13:16 Li Sûrê Cejna Paskalyayê hat pîrozkirin
13:15 Li Seyhanê êrişî avahiya DEM Partiyê hate kirin
12:49 Li Miksê cerdevanekî kesek kuşt
12:49 Operasyona ‘ewlehiyê’ ya li Kampa Holê di roja 3’yemîn de didome
11:10 Ji DEM Partiyê peyama Cejna Paskalyayê
10:47 Îlham Ehmed: Divê partiyên Kurd bibin yek û mafên Kurdan misoger bikin
10:25 Unsal: Divê Tirkiye pêdiviyên banga Ocalan cîbicî bike
09:52 Hejmara nû ya kovara Jinê derket
09:50 Xizmên girtiyan: Bêyî azadiyê pêvajo pêş nakeve
09:49 DSÎ ava gundiyan difiroşe gundiyan
09:25 Dayika ‘Rêwiyê Xeyalê’ Aksu: Em xwedî li pêvajoyê derkevin
09:04 Newala Tekoranê bi xemla xwe geştiyaran mest dike
09:01 Kesên xizmên xwe di pevçûnê de winda kirine: Ji bo aştiyê divê gav bên avêtin
09:00 ROJEVA 20’Ê NÎSANA 2025’AN
19/04/2025
16:22 Ji bo rawestandina darvekirina 85 Belucan banga lezgîn
16:16 Bi girseyî beşdarî şîna Ûçûkan û Dala bûn
16:10 Rewşa girtiyê nexweş Çam di xetereyê de ye
15:27 Li Êlihê hevdîtina jinan: Wê ‘Jin, jiyan, azadî’ bi ser bikeve
15:08 Rejîma Îranê 5 sal cezayê girtîgehê li mamostaya zimanê kurdî birî
14:33 Li aqûbeta Yedîgolê ku 44 sal berê hat windakirin hat pirsin
14:20 Xizmên windayan: Bila rastî derkevin holê, kiryar bên darizandin
13:13 Di operasyona li Kampa Holê de 16 DAÎŞ’î hatin girtin
12:35 Li Îtalyayê lehî: 3 kesan jiyana xwe ji dest dan
10:44 Mirina biguman a Rojîn Kabaîşê: Parêzer dê hevdîtinê bi dozger re bikin
09:30 Îhaleya li dijî mewzûatê ya qeyûm hat betalkirin
09:09 Rêwîtiya koçeran a ber bi Qerejdaxê dest pê kir
09:04 Ji bo azadiya Abdullah Ocalan 640 roj in di çalakiyê de ne: Divê pergala Îmraliyê bê hilweşandin
09:02 ROJEVA 19'Ê NÎSANA 2025'AN
18/04/2025
18:59 Girtiyên nexweş nabin nexweşxaneyê
16:26 Ayşegul Dogan: Xetere didome, lê em bi hêvî ne
16:17 Civînên cotkaran ên li Agiriyê dewam dikin
16:04 Ji girtiyên Doza Kobanê peyam ji bo Onder: Dilê me bi te re ye
16:02 Rêxistinên hiqûqê girtina Kozagaçli protesto kirin
15:53 Li dijî binçavkirinên li Belucistanê çalakiya rûniştinê hat destpêkirin
15:48 Li Wanê di êrişa çekdarî de kesek hate kuştin
15:42 Doza bi daxwaza betalkirina biryara tayînkirina qeyûm hat lidarxistin
14:38 Sendîka û rêxistinên pîşeyî: Di 1’ê Gulanê de em li Kadikoyê ne
14:12 Tevî agirbestê jî êrişên Tirkiyeyê didomin
14:07 Hikûmeta Alman firotina balafiran şer a ji Tirkiyeyê re veto kir
13:26 Bi ser gundên Belucan de hat girtin: Kesek hat kuştin, 18 kes hatin binçavkirin
13:22 Li Kampa Holê operasyona ewlehiyê hate destpêkirin
13:06 Îdama Heydaranlu hate taloqkirin lê nehiştin bi malbatê re hevdîtinê bike
12:58 Doza Reşît Kîbar ji ber eywan biçûk bû hate taloqkirin
11:52 Di doza çalakiyên Saraçhaneyê de dosyayên rojnamegeran hatin cudakirin
11:47 Girtiyê nexweş Çam: Ger wiha bidome ez ê nekarim sax ji vir derkevim
11:10 Çawişê pispor ê hat tehliyekirin gef li malbatê xwar
10:50 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
10:28 HDK dê ‘Hevdîtinên Civaka Demokratîk’ li dar bixe
10:25 Alî Onder: Kekê min bi destê keça xwe girt
10:08 Nexweşxaneyê ji bo Onder got: Rewşa wî neguheriye, metirsiya jiyanî didome
09:50 Rewşa girtiyên nexweş birayên hev Nebîoglû nebaş e: Nikarin di girtîgehê de bimînin
09:49 Platforma Têkoşîna Li Dijî Tiryakê tê avakirin
09:03 Ayşe Mînaz a TJA'yî: Jinên kurd dibin hedefa hemû mekanîzmayan
09:02 Li Şirnexê semînera 'bibe îtirafkar': Dê malbat gilî bikin
09:00 Ji AYM'ê ji bo 'cezayê protestoya Efrînê' biryara binpêkirinê
09:00 ROJEVA 18’Ê NÎSANA 2025’AN
17/04/2025
16:26 Selçûk Kozagaçli hate girtin
16:07 Rejîma Îranê li 7 jinên hunermend stran qedexe kir
16:03 Bakirhan: Hêvîdarim ev piştevanî bi xwedîderketina li têkoşîna aştiyê bidome
15:53 Dayikên Aştiyê çûn serdana Onder
15:28 Şîna Akçîn hate ziyaretkirin
15:19 Babacan: Onder rûyê aştiyê yê siyasetê ye
14:53 Cezayê hefsê li Hevşaredara Cizîrê Guler Tunç hate birîn
14:48 ‘Gelo nêrîna Diyanetê ya di mijara astengkirina mafê şînê de çi ye?'
14:36 Selçûk Kozagaçli hate binçavkirin