Serpêhatiyên xwe yên 12’ê Îlonê vegotin: AKP li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye

  • rojane
  • 11:47 12 Îlon 2024
  • |
img

STENBOL - Nûnerê DÎSK’ê yê Herêma Stenbolê Asalettîn Arslanoglû ku yek ji şahidên 12’ê Îlonê ye, diyar kir ku di 44 salên derbas bûyî de bêqanûnî zêde bûn. Efserê teqawîd Rahmî Yildirim jî wiha got: “Muhakeme, ûsûl û hiqûqa pergala darazê ya îro li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye.” 

Di ser darbeya leşkerî ya 12’ê Îlonê re ku 650 hezar kes hatibûn binçavkirin, 230 kes hatin darizandin û ji 517 kesên hatin darizandin re cezayê darvekirinê hatiye birîn re 44 sal derbas bûn. Li gel darbeya ku Serfermandarê Giştî yê serdemê Kenan Evren pêşengtiya wê kir, rewşa awarte hate îlankirin. Di serî de partiyên siyasî û sendîka bi hezaran saziyên sivîl ên civakî hatin girtin. Di vê pêvajoyê de milyonek û 683 hezar kes hatin fîşkirin, li Dadgehên Ewlehiyê yên Dewletê (DGM) 210 hezar doz hatin vekirin. Di van dozan de 7 hezar kes bi darvekirinê hatin darizandin, ji 517 kesan re cezayê darvekirinê hate birîn û ji van 50 jê hatin darvekirin. 
 
Di îşkenceyên ku wê serdemê li girtîgehan û navendên binçavkirinê hatin kirin de 300 kesan bi awayekî biguman jiyana xwe ji dest dan û hate belgekirin ku 171 kes ji ber îşkenceyê jiyana xwe ji dest dane. Tiştên li Girtîgeha Amedê ku bi îşkenceyan dihat zanîn û di lîsteya “10 girtîgehên herî bi nav û deng ên cîhanê” ya rojnameya The Timesê de cih girt, qewimîn di vê serdemê de pêk hatin. 
 
Yek ji şahidên serdemê Nûnerê Konfederasyona Sendîkayên Karkerên Şoreşger (DÎSK) ê Herêma Stenbolê Asalettîn Arslanoglû û Serokê Damezrîner ê Komeleya Mûxalîfên Leşker a Darbeyên Leşkerî (ADAM-DER) efserê teqawît Rahmî Yildirim têkildarî serdemê nirxandin kir. 
 
GIRTÎGEH VEGOT  
 
Arslanoglû yê di wan salan de di nav Partiya Komunîst a Şoreşger (TDKP) de cih digirt, diyar kir ku di pêvajoya darbeyê de li Lîseya Pîşeyî ya Avahiyê ya Stenbolê xwendekar bû. Arslanoglû, anî ziman ku di pêvajoya rêveberiya awarte û 12’ê Îlonê de nêzî salek û nîv di girtîgehê de hatiye ragirtin û pêvajoya girtîgehê wiha vegot: “Rojname parçe parçe dikirin û wisa didan. Ji ber ku nûçe jê dikirin. Ji ber vê yekê me nedizanî ka li Amed û Mamakê çi dibe. Ji ber mûameleya em pê re rûbirû diman me kêm zêde texmîn dikir. Li Dawidpaşa’yê hemû qawiş veguherandibûn pergala hucreyê, xwarin di biniya mazgalê de didan me. Bi vî awayî difikirîn ku rûmeta me ya mirovahiyê bişikînin. Îşkenceyeke zêde hebû. Îşkencekar ne mirov bûn.”
 
‘LI DIJÎ ÇÎNA KARKERAN HATE KIRIN’ 
 
Arslanoglû, anî ziman ku ji bo polîtîkayên aboriyê yên neolîberal li Tirkiyeyê serdest bibin darbeyek hate kirin û wiha berdewam kir: “Daxuyaniya cûntaya leşkerî ya 12'ê Îlonê ya hejmara yekê 'artêşê rêveberî desteser kir' e û daxuyaniya duyan jî 'grevên DÎSK'ê hatin qedexekirin' e. Ji bo vê jî 12’ê Îlonê operasyoneke cuntayê bû li dijî têkoşîna rêxistinî ya çîna karker û li Tirkiyê neolîberalîzm bibe serwer. Gelo bi serketin? Li gorî min serketin. Heke îro çîna karkerên teqawît bibêje ‘ez nikarim tiştekî’ bikirim, sedemê vê divê di 12’ê Îlonê de bê lêgerîn. Bi biryarên 24’ê Çileyê nekarîn bi ser bikevin, ji ber ku rêxistinbûna wê demê li pêşiya vê asteng bû. Dema dîtin ku vê nakin, bi qirkirina siyasî ya bi fermana dewletê hatin kirin. Bi darbeya 12’ê Îlonê re qanûna grevê, qanûna sendîkayî û qanûna bazariya kolektîf dikarin bi cih werin anîn.”
 
‘DI 44 SALAN DE BÊQANÛNÎ ZÊDE BÛN’ 
 
Arslanoglû, bal kişand ku di 44 salan de li welat bêqanûnî zêde bûn û ev tişt gotin: “Weke kesekî ku wê rojê û îro jiyaye, ez dikarim bibêjim ku îro nelirêtiyek pir zelaltir heye. Ji ber ku di wê demê de hewldanek hebû ku li gorî qanûn û rêziknameyan tev bigerin û pêk bînin. Îro tiştekî bi vî rengî nîne.”
 
‘PERGALA ÎRO LI PAŞ YA 12’Ê ÎLONÊ YE’ 
 
Serokê damezrîner ê ADAM-DER’ê Rahmî Yildirim ê di serdema darbeyê de Enqere, Stenbol û Bûrsa di nav de li 5 cihên cuda îfadeya wî hate wergirtin, îşkenceya fizîkî lê hate kirin û 3 salan li Girtîgeha Metrîsê hate ragirtin wiha got: “Weke leşkeran di 17’ê kanûna 1984’an de ji Doza Rêya Sêyemîn a Eniya Partiya Rizgariya Gel a Tirkiyeyê (THKP-C) dihatin darizandin. Danişîna ewil a dozê hebû. Bi darê zorê cilên girtîgehê yên yek reng li me kirin. Me li eywana dadgehê ew cil çirandin û avêtin.” Yildirim, anî ziman ku dema dibêjin 12’ê Îlonê ya ku ewilî tê bîra mirov “Zindana Amedê” ye û bi lêv kir ku Esat Oktay Yildiran ji Liseya Leşkerî nas dike. Yildirim ê Tirkiyeya îro û ya 12’ê Îlonê dan berhev bal kişand ku Tirkiye li paş pêkanînên 12’ê Îlonê maye. 
 
‘LI GIRTÎGEHAN TECRÎD NEBÛ’ 
 
Yildirim, anî ziman ku di serdema 12’ê Îlonê de li girtîgehan tecrîd nebû û wiha berdewam kir: “Ez di qawişeke 20 kesî de mabûm. Li Mamakê qawişên 50 kesî hebûn. Li Amedê bi heman awayî qawiş hebûn. Girtî ji hevdû hêzê digirin û li ber xwe didin. Lê îro li girtîgehên ku ewlehiya bilind jê re dibêjin qawiş xistine heta yek kesiyan. Ev tecrîdeke civakî ye. Mirovan ji jiyanê qût dikin. Wê demê tevî her tiştî jî li gorî rêgezên hiqûqê dihatin darizandin. An ku li gorî rewşa delîlên di dosyayê de kî dikare çiqas girtî bimîne? Dê di kîjan danişînê de were berdan? Kî dê çiqas cezayî bigire? Me ev yek didîtin. Îro rewşeke wiha nîne. An ku muhakeme, ûsûl û hiqûqa pergala darazê ya îro li paş faşîzma 12’ê Îlonê ye.” 
 
PIRSÊN KU EVREN BÊ BERSIV HIŞTIN
 
Yildirim, diyar kir ku piştî Referanduma Guhertina Destûra Bingehîn a di 12’ê îlona 2010’an tev li Doza 12’ê Îlonê bû û anî ziman ku mudaxilî dozê bûye û ji Kenan Evrenê pê re hevrûbûye re 13 pirs pirsîn lê bersiva wan negirt. Yildirim da zanîn ku ji Evren ev pirse pirsîbûn: “Piştî darbeyê, we qanûna bi hejmara 2932'an ji aliyê Desteya Ewlekariya Milî ya ku we ava kir û serokatiya wê kir, derxist. We zimanên dayikê yên bi milyonan mirovên li Tirkiyeyê bi Tirkî nizanin qedexe kir. Di serî de kurdî we asteng kir ku welatî bi zimanê xwe yê dayikê perwerdehiyê bibînin û ji qenalên çapemeniyê sûdê werbigirin. We bi xwe aqil kir ku qanûneke wiha derxînin? Heke we bi xwe aqil nekiribe ev fikir kê da we? Generalekî kurd beriya hewe darbe kiribûya û tirkî qedexekiribûya hûn da weke tirkekî bifikirin ku biçin çiya? Piştî darbeyê we efserên kurmay Tamer Kûmkale û Ogûz Kalelîoglû li qişleyan konferansan peywîrdar kirin. Van efseran digotin esas kurd tirk in ji ber dema li çiya dimeşiyan dengê ji pêlavên wan derdiket ji wan re dibêjin kurd in. Hûn jî wiha difikirin? Heke hûn wiha bifikirin kesên li Çiyayên Hîmalayan dimeşin û deng ji lingên wan derdikevin çima ne kurd in? Heke generalekî elewî darbe kiribûya û li gundên suniyan cemxane avakiribûna û tenê dersên olî yên elewiyan dabûna xwendin hûn da çi hîs bikin? Çima ji ber garsonekî ji Serfermandarê Giştî zêdetir mûçe digirt hûn aciz bûn? Ji bo ku karker ji we zêdetir mûçe negirtin we sendîka girtin?”

Sernavên din

11:35 Berdevka DEM Partiyê Ayşegul Dogan daxuyaniyê dide ZINDÎ
11:28 Êrişên Hindistan û Pakistanê yên li dijî hev zêde dibin
11:27 Dema ku giliyê gardiyan kir, bû gumanbar
11:18 Ji bo Sirri Sureyya Onder li Semsûrê şîn hate danîn
11:08 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
10:50 Der barê rojnamevan Kanbal de doz hat vekirin
10:25 Rêwîtiya koçberan dest pê kir
10:03 Welatiyên li bazara taxê: Çareserî banga Ocalan e
09:54 Hevdîtinên çareseriyê yên di meseleya Kurd de
09:53 Dîcle Anter: Sirri ji bo hevrûbûna bi rastiyan re têkoşiya
09:32 Çelîk ê piştî 31 salan hate berdan li warê xwe bi coş hate pêşwazîkirin
09:26 Li girtîgehên Antalyayê 90 girtiyên nexweş hene: Girtiyan berdin
09:05 Dîmenên nû yên li Gabarê birîna daran derket holê
09:04 Li Şirnexê gel nikare ji xizmetên tenduristiyê sûd bigire
09:02 ‘Sererastkirina qanûnî ya ji bo mafê hêviyê gaveke bivênevê ye'
09:01 Xizmên girtiyan: Em hem li benda aştiyê hem jî li benda gotinên Abdullah Ocalan in
09:00 ROJEVA 9’Ê GULANA 2025’AN
08/05/2025
16:46 Arinç: Divê dewlet kesên di pêvajoyê de cih digirin biparêze
16:37 Li Amedê xwendekarên hiqûqê Onder bi bîr anîn
16:29 Bi hinceta ‘tililî’ û ‘hembêzkirinê’ ceza dan 9 girtiyên jin
16:22 Di meha Nîsanê de 8 jê zarok 152 karkeran jiyana xwe ji dest dan
15:42 124 kesan xatir ji Onder xwestin: Te li dilê me tevan aştî nivîsand
15:17 Doza Oner ê bi wesayîta zirxî hatibû qetilkirin birin îstînafê
13:51 Di rêya nexweşxaneyê de êrişî girtiyan kirin
13:44 Cezayê hucreyê dan girtiyan
13:32 Erdogan: Pêvajoya li pêşiya me dê hêsan nebe
13:26 Li Amedê lansmana Fuara Hunerê ya ArtTîgrîsê hat dayin
12:39 Li cîhanê hevdîtinên aştiyê: Bi avêtina gavan çareserî pêk hat
12:37 Mafê tedawiyê yê Werîşe Mûradî tê astengkirin
12:31 Di doza rojnameger Guneş de dê ji emniyetê ‘agahî’ bên xwestin
12:25 Ji bo daxuyaniya têkildarî girtiyan banga tevlibûnê hat kirin
12:22 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
12:21 DEM Partiyê têkildarî îdiayên sûîqestê daxuyanî da
12:06 Danişîna doza girtiyê nexweş Karatay hate lidarxistin
11:58 Starta çalakiyên Serê Gulanê hate dayin
11:34 Di şerê Hindistan-Pakistanê de herî kêm 43 kes hatin kuştin
11:29 Li dijî girtîgehên bi ‘tîpa bîrê’ greva birçîbûnê tê destpêkirin
11:24 Ji bo rojnameger Zeynep Kuray biryara beraetê hate dayin
11:20 Welatiyên li dijî GES'ê li ber xwe didin: Em naxwazin ji gundê xwe bar bikin
10:50 Êrişên DAIŞ’ê yên li Dêrazorê didomin
10:44 Dayika girtiyê nexweş Ayik: Ji bo aştiyê ji ewil divê girtiyên nexweş bên berdan
10:20 Xelkê Amedê ji zema bo veguhestinê hatiye kirin aciz e
09:53 Tevî agirbestê jî Tirkiyeyê 23 hezar û 369 caran êriş kir
09:52 'Ge rem bibin yek wê şanoya Kurdî bibe asoya gel'
09:28 'Em mecbûr in xwesteka herî mezin a Onder aştiyê pêk bînin'
09:28 ‘Divê hemû sazî ji bo bidawîkirina tundiyê bi berprisiyarî rabin'
09:22 Mal bi mal digere û banga Abdullah Ocalan ji gel re vedibêje
09:10 Poşmantî qebûl nekir berdana wî 11 mehan hat taloqkirin
09:09 'Em ê alaya Onder a ji bo aştiyê di asta herî jor de bilind bikin'
09:00 ROJEVA 8’Ê GULANA 2025’AN
08:49 Dewleta tirk Amediye bombebaran kir
08:48 Hesaba X’ê ya Îmamoglû hate astengkirin
07/05/2025
16:49 Ji bo Onder mewlûd hatin dayin
16:24 Li Dêrsimê operasyona leşkerî hate destpêkirin
16:08 Onder li Meclisê hat bîranîn: Divê pêvajoya nîvco hiştî em temam bikin
15:30 ÎHD: Piştevaniya bi girtiyan re tiştekî însanî ye
14:46 Li Wanê starta 15’ê Gulanê Cejna Zimanê Kurdî hat dayin
14:33 Hevserokê SGDF’ê Muslum Koyun tehliye bû
14:18 Di doza Semra Guzelê de ji bo şahid biryara anîna bi darê zorê
13:58 Bahçelî li Meclisê çû serdana şîna Onder
13:42 Welatiyên li dijî GES'ê derketin kemçe dan sekinandin
13:18 Li Stenbolê bi pileya 3.4’ê erdhej çêbû
13:06 Li Almanyayê zanîngeha Kurd tê vekirin
12:38 Li Sûriyeyê di rojekê de 13 kes hatin qetilkirin
11:42 Rojnameger Dîren Yurtseverê beraet kir
10:57 Çeteleya tundiyê ya JINNEWS’ê: Di meha Nîsanê de 34 jin hatin qetilkirin
10:44 Cezayê muebbeta girankirî dan kujerê Hîlal Karê
10:28 Şerê di navbera Hindistan û Pakistanê de giran dibe: Bi dehan kes hatin kuştin
10:02 Li Kerboranê rêyên 3 gundan bi hinceta 'ewlehiyê' hatin girtin
09:59 Cotkarên tûfiringiyan ji ber zêdebûna lêçûnan bi gilî û gazinc in
09:43 Temel: Em ê ji bo xeyala Komara Demokratîk a Onder bixebitin
09:34 Dayikên Aştiyê: Têkoşîna Onder dê bi ser keve
09:26 Ayla Akat Ata: Têkoşîna Onder wesiyete
09:25 Gundê Cixsê GES'ê naxwaze!
09:13 Ji bo berdana girtiyên nexweş dakevin qadan
09:13 Zeyneb Murad: Banga Abdullah Ocalan bû zemîna konferansê
09:00 ROJEVA 7’Ê GULANA 2025’AN
06/05/2025
16:33 Dadgeha Bilind di biryara xwe ya ‘hesta cinawirî tune ye’ de israr dike
16:10 Aslan, Înan û Gezmîş li ser gorên xwe hatin bibîranîn
15:35 Gundiyên tev li civîna ÇED’ê bûn projeya GES’ê red kirin
15:18 ‘Yên aştiyê dixwazin bila operasyonan bidin sekinandin’
15:08 Serdanên ji bo şîna Onder didomin: Em ê têkoşîna Onder mezin bikin
14:15 Tengîoglû ê êrişî Ozel kiribû hate girtin
13:42 Di febrîqeya ardî de teqîn çêbû: 7 kes birîndar bûn
13:33 Li Dêrsimê 2 kes hatin binçavkirin
13:30 Ji bo Sarsilmaz ê OHD’î biryara beraetê hate dayin
13:29 Serokê AKP’î di şîna Onder de got: Dê hewldana Kekê Sirri bi ser keve
13:28 Tehliyeya Tekîn ê 30 sal in girtî ye 11 mehan hate taloqkirin
13:28 Şîna ji bo Onder hatiye danîn di roja duyemîn de didome
13:27 Posterê Onder li navenda giştî ya DEM Partiyê hat daliqandin
12:22 Li Colemêrgê gundiyan li dijî madenan çalakî dan destpêkirin
11:43 Di doza rojnameger Nûrcan Yalçinê de dê li şahid bê guhdarîkirin
11:32 Doza 3 rojnamegeran hate taloqkirin
11:26 Parêzeran ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:07 Danişîna doza rojnameger Topaloglû hate taloqkirin
10:37 Cengîz Çîçek: Em dikarin di şexsê Onder de aştiyê civakî bikin
10:26 Tanrikulu: Divê em rola avaker a Onder biparêzin
10:24 'Em ê têkoşîna Sirri Sureyya Onder bidomînin’
10:09 Akin Bîrdal: Divê tecrîd rabe, şert û merc bên sererastkirin
09:52 Dayika girtiyê bertek nîşanî bicihkirina kamerayan da: Kiryareke bêrûmet e