Konseya Ewropayê wê 'mafê hêviyê' gengeşe bike: Ger Tirkiye gavê navêje wê barê fatûreyê giran be

  • rojane
  • 10:28 15 Îlon 2024
  • |
STENBOL - Ji parêzerên Buroya Hiqûqê ya Asrinê Îbrahîm Bîlmez beriya civîna ku wê Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê "mafê hêviyê" yê Abdullah Ocalan gengeşe bike axivî, diyar kir ku divê Tirkiye demildest divêtiyên biryara DMME'yê ku di sala 2014'an de dabû, pêk bîne yan na dê fatûreya wê bargiran be. 
 
Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) di 18'ê Adara 2024'an de biryar da ku bêyî mafê berdana şertî yö Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan hebe, birîna cezayê muebeda giran (mafê hêviyê) li dijî Peymana Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) ye. Dadgehê ji Tirkiyê xwest ku sereratskirineke qanûnî bike. Lê Tirkiye 10 sal in der barê bê biryarê de tiştek nekiriye. Wê Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê (KW KE) di civîna xwe ya di navbera 17-19'ê Îlonê de kontrol bike ka biryar û daxwazên DMME'yê tên bicihanîn yan na.
 
Ji parêzerên Buroya Hiqûqê ya Asrinê Îbrahîm Bîlmez, li ser girîngiya civîna lijneya wezîran û gavên ku divê Tirkiye di vî warî de bavêje axivî.
 
‘GAVEKE DERENGMAYÎ'
 
Bîlmez der barê biryara 'binpêkirinê" ya DMME'yê de ku Komîteya Wezîran piştî 3 salan careke din xist rojeva xwe got: "Gaveke erênî ye, lê derengmayî ye. Ji ber ku biryareke ku Tirkiye bi salan e bi israr û serhişkî pêk neaniye. Rayedar û berpirsiyarê pêkanîna vê biryarê Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê ye. Ne tenê Tirkiye, hemû welatên endamên YE'yê peymanê îmze dikin û soz didin kuwê organ û karbidestiyên YE'yê nas bikin û pabendî biryarên wê bin. Tirkiye jî peyman îmze kir û karbidestiya DEMME'yê qebûl kir. Di vî warî de divê daxwazên ji bo biryarên binpêkirinê yên ji aliyê DMME’yê ve hatine dayîn bi cih bîne. Di biryara Ocalan-2'yan de ku 2014’an de hatıbü dayin, DMME’yê Tirkiye mehkûm kir ü got ku “Cezayê muebeda giran li mirovekî nayê birîn. Di çarçoveya mafê hêviyê de hûn nikarin heta hetayê mirovekî di nava çar dîwaran de bihêlin. Eger hûn cezayên wiha bidin, ev tê wateya îşkenceyê.' Ji ber vê yekê muwekîlê me birêz Ocalan û kesên din ên cezayê muebbedê yên giran li wan hatiye birîn jî li gorî biryara DMME’yê ji sala 2014’an û vir ve her roj û saet rastî îşkenceyê tên. Lê Komîteya Wezîran ji wê demê ve divêtiyên biryarê pêk neaniye." 
 
‘10 SAL IN GAV NAVÊJE'
 
Bîlmez da zanîn ku wekî parêzer ji sala 2014’an û vir ve di çarçoveya “mafê hêviyê” de 6 caran serî li Komîteya Wezîran dane û got ku di meha Tîrmehê de ji aliyê saziyên sivîl ve serlêdan li Komîteya Wezîran hatiye kirin. Bîlmez der barê serlêdanê de wiha got: “Li gorî firqeya duyemîn a xala 9’emîn a Peymanê, saziyên sivîl jî dikarin serî li Komîteya Wezîran bidin û ku biryarên DMME'yê çima pêk nayên. Di vê Tîrmehê de jî wekî sala 2021’ê saziyên sivîl li ser vê mijarê careke din serlêdan kirin û komîte wê di vê rûniştinê de vê mijarê bixe rojeva xwe. Ji bo çi Tirkiye ev biryar bi cih neaniye û ji bo cîbicîkirina wê divê çi bê kirin dê bê gengeşekirin. Ew ê ji Tirkiyeyê pirsên nivîskî yên wekî 'we çima sererastkirineke nekir an jî ger we kiribe we çi sererastkirin kirine?' bên kirin. Tirkiye pêvajoyê bi derengî dixe. Tirkiye ev 10 sal in bêyî ku gavan bavêje pirsgirêk bi awayî 'serketî' aniye vê astê. Tirkiyeyê di plana xwe ya berê ya çalakiyê de gotibû 'Ez ê vê pirsgirêkê çareser bikim.' Piştre jî di bersiva xwe ya ji bo Desteya Wezîran de got, 'Êdî pirsgirêkeke me ya wiha nîn e, cezayê giran ê heta hetayê bi awayekî îstîsnayî tê sepandin.' Lê DMME'yê ji Tirkiyeyê re got, 'Ji bo vê yekê îstîsna nîne . Bi gotina, 'Tu nikarî vî cezayî bidî kesekî, çi sûcî bike jî.' Divê Komîteya Wezîran jî vê yekê bibîne."
 
‘DIVÊ SERERASTKIRINEKE QANÛNÎ BÊ ÇÊKIRIN'
 
Ji ber vê yekê Bîlmez destnîşan kir ku divê Tirkiye daxwazên DMME'yê bi cih bîne û di qanûnê de guhertinan çêbike û got ku di vî warî de gava ewil li meclisê sererastkirineke qanûnî ye. Bîlmez got: “Mînak înfaza kesên ku cezayê muebbedê yê giran li wan hatiye birîn, piştî 25 salan divê bi biryareke serbixwe û biryareke hiqûqnasan bê nirxandin. Lê divê ne wekî lijneyên çavdêriyê be. Ji lew re lijneyên çavdêriyê yên niha ji midûrê girtîgehê, derûnasên girtîgehan û kesên bi vî rengî pêk tê. Ev mesele, tenê ne birêz Ocalan bi hezaran kesî eleqedar dike. Ger Tirkiye sererastkirineke wiha çêbike, wê ev mirovên di girtîgehê de bi hêviya ku wê rojekê derkevin bijîn. Bi vî rengî wê ev awayê girtîgehê jî ji îşkenceyê derkeve û ji ber ku Tirkiye wê biryara DMME'yê pêk bîne wê rageşiya polîtîk a li vir bi dawî bibe. Û wê Tirkiye bibe dewleteke hiqûqê ku rêzê li bryarê dadgehê digire." 
 
‘GER GAV NEAYÊ AVÊTIN WÊ FATÛREYEKE WÊ HEBE'
 
Bilmez anî ziman ku ger Tirkiye helwesta xwe ya heyî bidomîne dê ev rewş derbeyeke giran li Tirkiye û gelê wê bide û got: "Tirkiye ji serdema Împaratoriya Osmanî vir ve rûyê xwe ber bi Rojavayê ve girê daye. Hiqûqa Ewropayê, DMME, Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê, ango mekanîzmayên mafên mirovan qebûl kiriye. Ji ber vê yekê hewce ye ku divêtiyên vê yekê bi cih bîne. Eger van neke, wê di vê pêvajoyê de Tirkiye ji pergalê bê dûrxistin. Yanî Tirkiye xwe parçeyek ji Ewropayê dibîne, lê şert û mercên hiqûqa Ewropayê pêk nayîne. Ew dikare heta kengî vê yekê bidomîne? Heger berdewam bike jî, dibe sedem ku piştî demekê ji wê pergalê qut bibe. Ev jî dê xwedî lêçûneke aborî be û Tirkiye bibe welatê cîhana 3'yemîn. Di rêza mafên mirovan de jî wê bikeve nava komên jêrîn û ev hemû jî wê bandorê li gelên Tirkiyeyê bike. Rûsya yek ji wan welatan e ku biryarên DMME'yê bi cih nayîne û wekî Tirkiyeyê li nava demê belav dike. Piştî pirsgirêka Şkraynayê têkiliyên bi Konseya Ewropayê re qut bûn. Rûsya di vî warî de xwe li bêdengiyê datîne û ev yek jî bandorê li aboriya Rûsyayê dike. Dibe ku tiştekî wiha bê serê Tirkiye jî. Eger Tirkiye jî derbasî pêvajoya Rûsyayê bibe, dê barê fatûreya vê giran be."
 
MA / Îbrahîm Irmak
 

Sernavên din

16:40 Daxwaza girtina kesê tacîza zayendî li zaroka xwe kiribû hate redkirin
16:30 Serokên baroyan çûn serdana koma AKP’ê
16:06 Zarokê ku ceyranê girtî jiyana xwe ji dest da
16:04 Şandeya DEM Partiyê çû serdana MUSÎAD’ê
15:54 Ji bo rojnameger Bîlen biryara beraetê hat dayin
15:20 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê bi çapemeniya navneteweyî re civiyan
15:18 Erdogan banga berpirsyartiyê li partiyên siyasî kir
14:56 KJAR’ê banga avakirina komîte û saziyan kir
14:44 Hamaney: Em ê bi tu awayî teslîm nebin
14:34 Hevjîna girtiyê nexweş Çam: Biryar hewldana cînayetê ye
14:33 Serokên baroyan bi Partiya Yenî Yolê re civiyan
13:58 Rojnameger Moskofian: Netenyahu dixwaze hukmê li Rojhilata Navîn bike
13:32 ‘Paradîgmaya Ocalan dikare xwîna li Rojhilata Navîn rawestîne’
13:24 Kurê Eyşe Şanê: Dayika min êdî emanetî gelê Kurd e
13:09 Serokên 16 baroyan bi Partiya Îyiyê re hevdîtin kir
12:25 Nivîskar Aktaş: Pêdivî bi feraseteke nû heye ku Ocalan destnîşan dike
11:26 Ji Abdullah Ocalan pêşniyarên çareseriyê yên ji bo şerê Îsraîl-Îranê
11:14 Li Bedlîsê di bin nave ‘ewlehiyê’ de bi hezaran hektarên daristanan ji reh ve tên jêkirin
10:35 Li Deriyê Sînor ê Kapikoyê yê Wanê qelebalixiyeke zêde heye
10:23 Cenazeyê Eyşe Şanê hate definkirin: Êdî di hembêza welatê xwe de ye
10:22 Li bajarên Serhedê dema mîhrîcanan
10:08 Êrişên Îsraîl û Îranê yên li dijî hev didomin
10:03 Rêveberiya Xweser a Şengalê: Banga Abdullah Ocalan bingeha ronesansa Êzidiyan e
09:22 Welatiyên Stenbolê: Bila çek bên rawestandin û aramî were
09:22 Mîthat Sancar bû endamê nû yê Şandeya Îmraliyê
09:04 Cenazeyê Eyşe Şanê piştî 29 salan anîn Amedê
09:03 Qeşayiyên Cîloyê di xetereyê de ne!
09:00 ROJEVA 18’Ê HEZÎRANA 2025’AN
17/06/2025
21:17 Hesreta 29 salan bi dawî dibe: Cenazeyê Eyşe Şanê dê li Amedê bê definkirin
17:06 Serokên baroyan çûn serdana CHP’ê
16:54 Serokên 16 baroyan li Meclisê bi DEM Partiyê re hevdîtin kir
16:09 Hevşaredarê Rêya Armûşê ji ber rewşa xwe ya tenduristiyê îstîfa kir
16:02 Denîz Poyraz li gelek bajaran hate bibîranîn
15:44 Danişîna doza rojnameger Hatîce Şahînê hate taloqkirin
15:36 Doza Mehmet Sîncar careke din ji ber mutalaayê hate taloqkirin
15:11 Serlêdanên ji bo Xelatên Rojnamegeriya Jinan a Gurbetellî Ersozê dest pê kirin
14:18 Polîsê ku zarok bi qûndaxê ve birîndar kiribû ji kar hate avêtin
13:50 Denîz Poyraz li ser gora xwe hate bibîranîn
13:43 PJAK: Em ê gelê xwe bêparastin nehêlin, em birêxistinkirî ne
13:27 ATK’ê ji bo girtiyê nexweş Çam rapora ‘rewşa wî ji bo girtîgehê guncav e’ da
13:14 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê dê di 19’ê Hezîranê de biçin Sîlîvriyê
13:07 Sema Yuce li ser gora xwe hate bibîranîn
12:46 Bakirhan: Tirkiye bi çareseriyeke demokratîk dikare xwe ji vê bahozê xelas bike
12:15 Antropolog Padel: Ji bo şaristaniyeke nû modela Ocalan a Konfederalîzma Demokratîk şert e
12:09 Mijarên li Îmraliyê axivîn ji MA’yê re vegot: Divê DEM Partî potansiyela xwe derxe holê
10:58 Dîroka Mihrîcana Xweza û Çandê ya Depê diyar bû
10:48 Faîlê ji ber tacîzkirina zaroka xwe tê darizandin tevî rapora pisporan jî hat berdan
10:30 Tehliyeya Delal Tekdemîr hate taloqkirin
09:59 Îsraîl: Serfermandarê Artêşa Îranê yê nû hate kuştin
09:55 Trump: Tehranê vala bikin
09:51 Li Şirnexê 6 herêm hatin qedexekirin
09:43 4 rojnameger hatin girtin
09:36 Meclisa Ekokolojiyê ya Amedê dê têkoşînê geş bike
09:28 Çîroka girtiyeke nexweş ê li girtîgehê
09:18 Rêyên Zozanên Feraşînê bêrîvan bêzar kir
09:07 Wêneyê êrişa li dijî bîra Kurdan: Goristana Xerzanê
09:05 Mîrateyeke din a çandî ya bêxwedî: Dêra Kepenekê weke axur tê bikaranîn
09:00 ROJEVA 17'Ê HEZÎRANA 2025'AN
16/06/2025
16:30 'Tu hêz nikare kedkarên rêxistinkirî têk bibe'
16:22 Rêxistinên ciwanan têkoşîna sosyalîst nîqaş kirin
16:00 Hevberdevka HDK’ê serdana xebatkarên KRT TV’ê kir
15:59 DBP: Ji bo çareserî û aştiyê pêdivî bi têkoşîneke bibiryar heye
15:29 Erdogan li Pezeşkiyan geriya: Vegerin ser maseya muzakereyê
13:31 Temellî: Divê peywira me ya esasî avakirina komîsyonê be
13:31 Rojnamegerên binçavkirî sewqî edliyeyê hatin kirin
13:26 Civaknasê Îranî ku banga ‘şer bi dawî bikin’ kir hate girtin
12:12 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê dê biçin serdana Îmamoglû û Kaya
12:00 Tehliyeya Yilmaz ê 32 sal in girtî ye cara 8’an hate taloqkirin
11:54 Trump: Dema lihevkirinê hat
11:21 Girtiyê nexweş Guler tevî biryara dozger jî sewqî ATK’ê nayê kirin
11:07 Tehliyeya Canan ê ‘poşmantî’ red kir ji bo 6 mehan hate taloqkirin
11:01 Serokê Federasyona Komeleyên Suryan: Em piştgiriyê didin pêvajoyê
09:32 Xwebûn bi manşeta ‘Bingeha kolektîfbûnê’ derket
09:12 Kêla gora Turan hate texrîbkirin: Heke biratiyê bixwazin divê pêşiya van êrişan bigirin
09:07 Xizmên girtiyên nexweş: Divê astengiyên li pêşiya berdana wan bên rakirin
09:04 27 salên beriya Sema Yuceyê: Îrade tiştekî cuda ye
09:02 Denîz Poyraz 4 sal berê hat qetilkirin: Em ê ji bîr nekin
09:01 Şerê Îsraîl-Îranê di roja 4’an de ye: Tesîsên enerjiyê di hedefê de ne
09:00 ROJEVA 16'Ê HEZÎRANA 2025'AN
15/06/2025
16:53 HDK’ê kesên di Komkujiya Seyfoyê de jiyana xwe ji dest dan bîr anî
16:48 Li Êlihê şaneşîn kete xwarê: 3 kesan jiyana xwe ji dest dan
16:45 ‘Mafê hêviyê dê ji bo dewletê bibe gavekî girîng’
16:16 Hefteya Koçberiyê: Em malên xwe yên hatine şewitandin, mafên xwe yên hatine xespkirin dixwazin
15:49 Fransa, Ingilistan û Almanyayê teklîfa muzakereyan li Îranê kir
14:39 Partiya Çep a Kesk civîna xwe ya PM’ê li dar xist
13:23 Meclisa Ekolojiyê ya Amedê hate avakirin
13:10 Keskîn Bayindir: Felsefeya Ocalan pêkvejiyanê pêşkeşî me dike
12:55 Meclisa Ciwanan a DEM Partiyê ji bo zarokan şahî li dar xist
11:15 Şerê Îsraîl-Îranê di roja 3’yan de didome
10:55 Pisporê Rojhilata Navîn Ozkan: Şer ne çareserî ye, çareserî pergala demokratîk e
10:47 Malbatên PKK’iyên ji hêla PDK’ê ve hatine girtin: Em dixwazin agahî ji zarokên xwe bigirin
10:24 Welîd Çolî: Şerê Îsraîl-Îranê şerê serdestiyê ye
10:23 Trump gef xwar: Heke Îran êriş bike em ê tevahiya hêza xwe ya leşkerî bi kar bînin
10:00 Partiyên siyasî yên Kurd dixwazin bi Ocalan re hevdîtin pêk bînin
09:45 Hejmara 120’an a kovara Jinê derket
09:42 Ji bo girtî Erbaga banga hestiyariyê
09:39 Dîmenên nû yên texrîbata ekolojîk a li Gabarê
09:36 Mîrateya Qral Sakon: Gundê Sakê
09:24 Serokê Baroya Wanê: Divê retorîka ‘Tirkiyeya bêteror’ bê terikandin
09:23 Ji bo koçeran rêya bi kort, ji bo baregeha leşkerî rêya betonê