Serokê Giştî yê AKP'ê Tayyîp Erdogan di rojên destpêkê yên sala 2025'an de îsal wek sala malbatê ragihand û piştî vê ragihandinê tercîhên welidîna jinê û mafê kurtajê bûne mijarên sereke yên nîqaşê. Di nava bajarên ku şîdeta mêr lê tê kirin de, polîtîkayên ku di bin desthilatdariya AKP'ê de destketiyên jinan hedef digire, herî zêde Riha ye.

 

Bajarê ku nasnameyên cuda lê bi hev re dijî, di heman demê de cihekî ku cudahiya çînî lê gelekî tê jiyîn e. Bi taybetî di dema şerê navxweyî yê Sûriyeyê de nifûsa penaberan a li Rihayê zêde bû û di heman demê de yek ji bajarên ku rêjeya welidînê herî zêde ye. Daneyên Qanûna Prosedura Ceza (CPL) a Baroya Rihayê ji bo dema navbera 1'ê Çileyê heta 31'ê Kanûna 2023'an û 1'ê Çileyê heta 31'ê Kanûna 2024'an, li gel daneyên li ser "serlêdanên şîdeta li hemberî jinê" yên Navenda Pêşîgirtina li Şîdet û Şopandinê ya Rihayê (ŞONÎM) ji bo dema navbera 1'ê Çileyê-31'ê Kanûnê,  2024, rewşa bajêr radixe ber çavan.

 

DANEYÊN BAROYÊ

 

Li gorî daneyên Baroyê di navbera salên 2023-2024'an de sûcên wek; "şantaj", "mûameleya xerab", "bêparhiştina ji azadiyê", "îstîsmara li ser nepenîtiyê", "teşwîqa xwekuştinê", "kuştina bi zanebûn", "kuştin", "destdirêjiya zayendî", "îstismara zayendî ya zarokekî", "têkiliya zayendî ya bi biçûk re" parêzer hatine tayînkirin. Daneyên baroyê wiha ne:

 

* Di navbera salên 2023-2024'an de 12 zarok rastî muameleya xirab hatin. Ji van zarokan 2 jê 12 salî yan jî biçûktir in. 3 ji 12 heta 15 salî, 3 jî di navbera 15 û 18 salî de ne.

 

* Di heman dîrokan de, nepenîtiya zarokekî 12 salî, 8 zarokên 12-15 salî, 10 zarokên 15-18 salî hatin binpêkirin.

 

* 33 zarok rastî şantajê hatin. Hat destnîşankirin ku 12 ji van zarokan di navbera 12-15 salî de ne û 21 ji van jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Hejmara kesên rastî gefan hatine 340 e. Ji van 339 zarok, 1 jî jin e. Hejmara zarokên kêmî 12 salî 60, hejmara zarokên di navbera 12-15 salî de 79, hejmara zarokên di navbera 15-18 salî de 200 e.

 

* Di navbera salên 2023-2024'an de 83 jê zarok û 3 jin 86 kes dema ji azadiya xwe bêpar hatin hiştin wek nûner hatin erkdarkirin. Ji zarokan 16 jê ji 12 salî biçûktir, 29 di navbera 12-15'an de, 38 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Di navbera salên 2023-2024'an de 8 zarok neçarî 'întixarê' hatin hiştin. 1 jê 12-15 salî, 7 jî 15-18 salî bûn.

 

* Di salên 2023-2024'an de hejmara zarokên rastî 'êrîşa zayendî' hatin 6, hejmara jinan jî 7 e. Ji zarokan 2 jê ji 12 salî biçûktir, 3 jê di navbera 12-15 salî û 1 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Hejmara kesên rastî 'destdirêjiya zayendî' tên 100 e. Di nav wan de 97 zarok, 3 jî jin in. Ji zarokan 19 jê di bin 12 salî de ne, 34 di navbera 12-15'an de ne, 44 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Ji ber sûcê 'îstîsmara zayendî ya zarokan' bi giştî 1100 mexdûr hatine erkdarkirin. Ji ber hin giliyên piştre hatin kirin, hejmara randevûyên parlamenteriyê derdikeve 1.114'an. Di nava van de 1108 zarok jî hene. 338 di bin 12 salî de ne, 367 di navbera 12-15 salî û 403 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Bi tevahî hezar û 52 kesên ku ji sûcê 'têkiliya zayendî ya bi biçûkan re' bandor bûne wek nûnerên hiqûqî hatin erkdarkirin. Di nav wan de 64 jin 18-25 salî, yên mayî jî 988 zarok in. Ji zarokan 1 ji 12 salî biçûktir, 22 di navbera 12-15 salî û 965 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* * Ji bo 3 hezar û 505 kesên ku bi sûcê 'birîndarkirina bi zanebûn' hatine mexdûrkirin, tayînkirina wekîltiyê hatiye kirin. Di nava kesên birîndar bûne de 3 hezar û 500 zarok û 5 jî jin in. Ji zarokan 636 jê di bin 12 salî de ne, 1028 di navbera 12-15 salî de ne, 1836 jî di navbera 15-18 salî de ne.

 

* Dîsa hewl hat dayîn ku 5 zarok bên qetilkirin. Ji bo 1 zaroka kêmî 12 salî û 4 zarokên 15-18 salî ku dihat xwestin 'bi zanebûn bên kuştin' gardiyanek hat wezîfedarkirin. Ji ber sûcê 'hewldana kuştinê' ji bo 3 zarokan 1 jê di navbera 12-15 salî û 2 jî di navbera 15-18 salî de gardiyanek hat wezîfedarkirin.

 

BI GIŞTÎ 708 JINAN SERÎ LI ŞONÎM'Ê DAN 

 

Li aliyê din, li gorî daneyên ŞONÎM'ê sîstema agahdarkirina malbatê, di nava salekê de bi giştî 708 jinan ji ber şîdeta li wan hatiye kirin li navendê gilî kirine.

 

 

MA / Ceylan Şahînlî