Li Idlibê ya dengê şer lê bilind dibe, her kes ketine pey hesap û berjewendiyên xwe û hespê xwe ji bo xwe dibezînin. DYA, Fransa, Almanya, Rûsya, Tirkiye, Îran ku berjewendiyên xwe diparêzin, QSD û Rejîm ji bo paqijkirina Idlib û Efrînê bazariyê dikin.
Li Bexda û herêma başurê Kurdistanê ji ber şerê kursiya desthiladariyê pirsgirêkên civakê tên piştguhkirin. Ji ber ku ligel hemû pirsgirêkên siyasî, civakî û aborî gel çareseriyê di koçberiya welatên derve de dibîne. Hêzên desthiladar ku vê yekê weke firsend dibînin bi taybetî di heremên ku kurd lê pirin û koçber dibin, dest bi polîtîkaya “Kembera Ereb” a di dema Partiya BAAS a Seddam Huseyîn de dihat meşandin hat kirin.
Di mijara Idlibê de ku di demên dawî de welatekî weke Çînê ku heta niha di mijara Sûriyê de navê wê derbas nedibû, ew jî bi daxuyaniyekê xwest tevlî bibe. Nîqaş, alozî, nakokî û pêvçûn her diçe geş dibin û ewqas jî tevlîhev dibin. Ev rewş jî bi xwe re nirxandina “Li Idlibê destê kî di berîka kê de ye” derdikeve pêş. Bi daxuyaniya balyozê Çînî ku daxwaza tevlîbûna operasyona Idlibê dike, ji bo vê jî şîroveyên wiha tên kirin: "Jixwe tu kêm bûyî."
Heke daxuyaniya Serokê Amerîkayê Donald Trump ‘Welatê bi Îranê re bazirganiyê bike dê nikaribe bi Amerîkayê re bike’ pêk were dê Tirkiye jê bi bandor bibe. Di navbera Tirkiye û Îranê de bi qasî 11 milyon dolarî bazirganî tê kirin û Îran di mijara gaza sirûştê de diyarker e.
Piştî Serokomarî derbasî pergala nû ya hikûmetê bû, kabîneya serdema nû û kesên di kabîneyê de cih digirin bi merasimekê diyar bû. Hem di axaftinên di merasimê de û hem jî bi navê kesên di kabîneyê de cih digirin peyamên girîng didin. Ev nav nîşan didin ku Erdogan ji bo pergala xwe temam bike, karê xwe bêtir hişk bigire dest.
Li Amedê bi sed hezaran kes herikî mitînga HDP’ê ya li Qada Stasyonê û bêdengiya xwe xera kir. Gel hêrs û helwesta xwe ya li dijî polîtîkaya şer a 3 salan danî holê û bersiv da gotinên “Pirgirêka kurd tune ye” ya Erdogan.
Niqaşên têkildarî êrîşa li dijî Sûriye ku di 13'ê Nîsanê de pêk hat berdewam dike. Gelek siyasetmedar û rewşenbir diyar dikin ku ev êrîş ji bo ku Tirkiye eniya xwe diyar bike ji Tirkiye re bû hişyarî. Êrîşa li dijî Sûriye teza "Em li gel DYA û hêzên Rojavayê cîhanê biryar didin. Me li Efrînê hêzên Rojavahî tê birin" jî pûç kir.
Heyeta Îmraliyê herî dawî di 5’ê Nîsana 2015’an de bi Rêberê PKK’ê Abdûllah Ocalan re hevdîtin kir. Bidawîbûna hevdîtinan, qedandina pêvajoya çareseriyê li Tirkiyeyê veguherî şikestinekê û 3 sal in li Tirkiyeyê felaket diqewimin. Tecrîda li Îmraliyê berbelavî tevahiya welat bûye.
Efrîna ku ji hewa û bejahiyê ve du mehan hat bombebarankirin, ji bo zêde sivîl nemirin hat valakirin. Lê belê ev çend roj e çapemeniya AKP'ê manşetên wekî "Reviyan" çê dikin. Îtirafkariya ku ev manşet di xwe de dihebînin li hêlekê, lê belê eger rastiya vê yekê zanibin wê ji fediya nikaribin serê xwe rabikin.
Tirkiye ku bi feraseta "Osmaniya Nû" hemû hêza NATO daye pişta xwe û êrîşî Efrînê dike, 57 rojin bi tang û topan Efrînê bombe dike. Gelê Efrînê jî 57 rojin li dijî êrîşên TSK û OSO liberxwe dide. Lê paytextê Împaratoriya Roma Stenbol li dijî êrîşê Osmanlî 53 rojan li ber xwe da û ket.
Li Efrînê ku bi sedhezaran kes bi komkujiyê re rû bi rû ne, fikra berxwedan dê şerê li Sûriyeyê çareser bike, lê êrîş ruh didin DAIŞ’ê serwere. Hat zanîn ku malbatên El Nusra û OSO yên ji Îdlîbê, ji bo li Efrînê bi cih bikin anîne Kîlîsê.
16'ê Adarê 30'yemîn salvegera komkujiya Halepçe ye. Hêj hesap ji Helepçe nehatiye pirsîn, niha Efrîn bi komkujiyê re rû bi rû ye. TSK û OSO bi tang, top û balafirên şer ji hewayî û bejayî 52 rojin li ser hev Efrînê bombe dikin. Zêdeyî 850 welatiyên Efrînê di nava bajar de bi komkujiyê re rû bi rû ne. Li aliyekî hemû cîhan êrîşan temaşe dikin û li hemberî vê komkujiyê bêdeng in. Li aliyê din hêzên mezin ên cîhanê planan dikin.
QSD’ê biryar dabû ku hêzên xwe yên li Reqqa û Dêra Zorê bişîne Efrînê. Ev biryar hesabên DYA, Koalisyon û Rûsyayê xira kirin. Metirsî heye ku ev biryar şerekê nû ya navxweyî bi xwe re bîne û dibe ku DAIŞ careke ji xwe re qadeke tevgerînê bibîne.
Li pişt perdeya şerê Efrînê, hemû hesab û planên tên kirin serobino bûn. Ne Tirkiye, ne Rûsya, ne jî Amerîka yek ji wan jî hesabê berxwedaneke bêhempa nekiribûn. Plana li Astanayê li ser lihevkirinê çê kiribûn, vala derket. Çarenûsa Efrînê êdî bi berxwedanê pêkan e.
Wezîrê Karên Derve yê DYA Rex Tillerson dê sibê Tirkiye ziyaret bike. Beriya ziyareta Tillerson, rageşiya di navbera Enqere-Washingtonê de zêde dibe. Wezîrê Karê Derve yê Tirkiye Çavuşoglu jî beriya hatina Tillerson diyar kir ku dê têkiliyên xwe zelal bikin. Ev nîşan dide ku dê bi ziyareta Tillerson a Tirkiye têkiliya di navbera Tirkiye û DYA de dê bêtir zelal bibe.