'Îsal dê zexîre bêtir bê îthalkirin'

img
AMED - Li gor daneyên FAO'yê Tirkiye di warê îthalata ceh û genim de li seranserê cîhanê di rêza 3'yan de ye. Serok Odeya Endezyarên Çandiniyê Samet Ûcaman da zanîn ku îsal li dor 9-10 milyon genim dê were îthalkirin û û cotkaran jî got, desthilat li şûna ku genim îthal dike bila alîkariya cotkaran bike. 
 
Îsal li seranserê Amedê 4 milyon û 375 donim erd hatiye ajotin; 3 milyon û 200 hezar donim jê genim, 637 hezar donim ceh û 538 hezar donim jî nîsk e. Di heman demê de îsal li Amedê çandiiya bejî ji sedî ji sedî 45 xisiriye. Her çiqas Ofisa Berhemên Çandiniyê (TMO) fiyetê genimê di navbera 6.5-7.5 lîreyan de diyar kiribe jî lê dîsa jî cotkar xisirîne ji ber mesrefê zêde. Ji lew re serê donimê mersefa tov, gubre, derman, mazot û bîçerê li dir 600-700 lîreyî ye. Ji ber vê her diçe hilberandina zad kêm dibe û Tirkiye hîn bêtir dibe pêgirtiyê derve. Li gorî daneyên Rêxistina Xurek û Çandiniyê ya Neteweyên Yekbûyî (FAO) Tirkiye par bi îthalkirina 9 milyon ton genim û 3 milyon ton ceh li seranserê cîhanê di warê îthalkirinê de ketiye rêza 3'yan. 
 
Serokê  Odeya Endezyarên Çandiniyê (ZMO) ya Amedê Samet Ûcaman û cotkarên Amedê têkildarî mijarê axivîn. 
 
Ûcaman da zanîn ku îsal zirara çandiniya erdê bejî jis edî 45 e û wiha got: “Bi taybetî li Deşta Bismilê, herêma Têrkan, deşta Farqînê û Çinarê çandiniya erdê bejî di zirarêd e ye. Em dibînin ku rekolte û berdarî pir kêm bûye. Ji ber zêdebûna mesrefan gelek cotkaran çandiniay wxe bê guber kirin. Lewma jî gelek cotkar xisirîn."
 
POLÎTÎKAYÊN ŞAŞ
 
Bi domdarî Ûcaman diyar kir ku polîtîkayeke çandiniyê ya baş a detshilata AKP'ê tune ye û wiha pê de çû: "Bi taybetî Li Kurdistanê di çandiniyê de polîtîkayên şaş tên meşandin. Li aliyekî polîtîkayên şaş li aliyekî jî hişkayî û sedemên surûştî di çandiniyê de bûn cihê pirsgirêkên mezin." 
 
Ûcaman da zanîn ku îsal li Tirkiyeyê li gorî nifûsê pêdivî bi nêzî 26 milyon ton genim heye û wiha domand: "Em difikirin ku îsal nêzî 16 milyon ton genim were hilbirandin. Û yê mayî jî dê bê îthalkirin. Tirkiye ji sedî 70'yê genim ji Ûkrayna û Rûsyayê dikire, lê dê îsal ji van dewletan nestîne. Ji ber vê dê di meha îlon-cotmehê de fiyetê genim pir zêde bibe. Ceh jî wisa ye."
 
‘COTKARAN TOP AVÊTINE'
 
Ji gundê Axwêrana Biçûkê ya navçeya Sûr a Amedê cotkar Mûstafa Kûrt ku 15 sal in cotkariytê dike diyar kir her çi qas li herema wan îsal zêde baran bariyaye jî û randiman zêde bûye jî lê ji ber fiyetê sotamenî û gubreyê bêzar bûne û ev tişt anî ziman: "Fiyeta genim normal e, lê mesrefên sotemenî û gubreyê pir zêde ne. Kesên ku nikarin gubre bikirin û motorên wan tune ne pêrîşan bûn. Min 200 donim genim ajotiye lê mazot û gubre pişta me şikand. Ji ber vê cotkar top avêtine. Ji ber bihabûnê hinek cotkaran gubre neavêt nav erd û pirnaiya wan zirar kirin."
 
‘KÎLOYA TOV BI 8 LÎREYAN E'
 
Cotkarê bi navê Hecî yê ji gundê Zozincê yê Sûrê ku ji xortaniya xwe ve çandiniyê dike û zexîre dikire û distîne wiha axivî: "Me bi şîrîkî 2 hezar donim genim ajot lê tovê me jî bi destê me neket. Gubre biha bûye, kîloya tov bûye 8 hezar, sotemenî 27 lîre, tasek derman 200 lîre. Desthilat alîkariya cotkaran nake, tenê wan dixapîne. Yê ku 100 donim erdê wî heye 3-4 hezar alîkarî digire. Îja wê çawa genim, sotemenî, gubre, derman bistîne?"
 
Hecî bertek nîşanî zexîreyê îthal da û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Detshilat heya ji derve genim îthal dike alîkariya cotkaran bike dê baştir bibe. Em niha genim distînin barkêş ji bo 45 km rê 3-4 hezarî dixwaze. Em erebeyekê dişînin Dîlokê 8-9 hezar lîre mesref diçe. Tiştek di dest me de namîne. Îsal stok jî tune ye, pêrîşani ye."
 
Cotkar Şehmûs Çelîk jî îsal hezar û 300 donim pembo, ceh û genim çandiye. Çelîk, wiha got: "Min li Tilalo 185 donim genim ajotiye, lê ya 3 ton jê hat an jî nehat. Lê texma Hênê û Karazê ji ber baranê rewş baştir bû. Rewşa cotkaran ji ber sotemeniyê nebaş e. Berdarî jî tune ye, tew zirar e. Par hişkayî hebû îsal jî hişkayî bû, tu kes ji bo tespîtkirina hişkayî nehat kontrolê jî. Em dikarin bibêjin ji Tilalo heta Qoserê ji erdê bejî tu tişt derneket. Di bercotê de 20-50 kîlo berhem dihat. Jixwe 20 kîlo toximê wî ye û bi ser de gubre, derman û sotemenî bi temamî zirar e. Berê me zehmetî dikişand lê me pere jî qezenc dikir, ew du salê em zehmetiyê jî dikişinin û bis er de tiştekî jî qezenc nakin. Alîkarî tune, deynê me heye, me kredî kişandiye em nikarin texsîtên xwe bidin. Sala bê wê hê xirabtir dibe"
 

Sernavên din

09/07/2025
20:12 Balyozê DYA'yê: Dibe ku QSD, entegreyî Sûriyeyê bibe û tevlî artêşê bibe
20:04 Li Girê Spî hêzên paramîlîter bi hev ketin: Kesek mir, 4 kes birîndar bûn
19:57 Hûrguliyên civînên Şamê: Divê Peymana 10'ê Adarê bêkêmasî bê pêkanîn
19:51 Piştî 31 salan serbest hat berdan: Em ê xwedî li mîrateya wan derkevin
19:43 Nesrîn Teke li ser gora xwe hat bibîranîn
16:48 Ji bo girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Sîncanê serî li ÎHÎK’ê da
16:43 OHD’ê ji bo girtiyê nexweş Ayik banga tehliyeyê kir
15:53 Akademîsyena Aştiyê Fulya Atacan jiyana xwe ji dest da
15:52 Tayîp Temel: Bingeha hiqûqî şert e
15:39 Bayindir: Nexşerêya Ocalan dê ji bo teşedayîna pêşerojê sûdewer be
14:41 Guleç: Daxuyaniya Ocalan rast û di cih de ye
Canpolat: Banga dîrokî ya Ocalan resmê sedsalê ye
14:05 Ayşegul Dogan: Di 11’ê Tîrmehê de em ê li Silêmaniyeyê bin
14:00 Ji bo Midurê Karên Nivîsan ê Lemanê biryara binçavkirinê hat dayin
13:59 Piştî 26 salan dengê Ocalan bihîstin: Divê bi lezgînî gav bên avêtin
13:27 Hevseroka ESP’ê Hatîce Denîz Aktaş nehate berdan
13:26 Erdogan: Em ê agahiyên erênî bigirin
13:14 Siyasetmedar û rewşenbîr dê ji bo torena li Silêmaniyeyê bi rê kevin
12:10 Banga dîrokî ya Abdullah Ocalan di çapemeniya cîhanê de deng veda
11:53 Çapemeniya Tirkiyeyê banga bidîmen çawa dît?
11:34 Banga Abdullah Ocalan di medyaya dijîtal de bû TT
11:23 Di lêpirsîna ÎBB’ê de 10 kesê din jî hatin binçavkirin
11:16 Civîna şandeya Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ya bi hikûmeta demkî re dest pê kir
11:05 Li Îzmîrê di mehekê de 26 hezar hektar erd şewitî
11:02 Li Egeyê şewatên daristanan
10:44 Şandeya Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê dê bi hikûmeta demkî re bicive
10:43 Plana Tirkiyeyê ya ji bo Sûriyeyê: Armanc kontrolkirina Derya Spî ye
10:42 Hejmara kesên li Texasê di lehiyê de mirîn derket 111’an
10:42 Tirkiyeyê jîriya çekirî asteng kir
10:39 Halîde Turkoglû: Jin di têkoşîna aştiyê de bûne yek
09:52 ‘Divê rêxistinên tenduristiyê beşdarî pêvajoyê bibin’
09:22 Hafîze Îpek: Divê ji bo yekitiyê bi berpirsiyarî tevbigerin
09:21 Koichi: Ocalan, Mandela û Che Guevarayê îroyîn e
Bilongo: Meseleya sereke dê piştî çekdanînê çi bibe
09:12 Daxwazên jinan ên ji bo TÎS'ê: Wekhevî
09:11 Li ser daxwaza jinan navê 'Bazara Jinan' lê hat kirin
09:10 Li Amedê 80 civîn: Ji bo pêvajoyê piştgirî jî fikar jî zêde ne!
09:07 'Divê hemû aktor bi feraseteke di ser siyasetê re xwedî li pêvajoyê derkevin'
09:00 Ji Abdullah Ocalan banga bidîmen: Ez ji hêza siyaset û aştiya civakî bawerim
09:00 ROJEVA 9’Ê TÎRMEHA 2025’AN
08:18 Banga dîrokî ya Abdullah Ocalan dê were weşandin
08/07/2025
20:56 Şaredarê Edeneyê Karalar û yê Manvgatê Nefî hatin girtin
16:57 Ji bo Şaredarê Semsûrê biryara hefsa malê hate dayîn
16:56 Daxwaza tehliyeyê ya girtiyê nexweş ku ji sedî 76 astengdar e hate redkirin
16:35 Rejîma Îranê cezayê îdamê da 5 girtiyan
16:30 Gundî li dijî qanûna madenê meşiyan Meclisê
15:44 Dozgeriyê ji bo Karalar daxwaza girtinê kir
15:42 Ozel: Li dijî hêza sindoqê şer îlan kirin
15:08 DMME’yê ji ber rewşa girtî ya Demîrtaş biryara binpêkirinê da
14:59 Aksû piştî 31 salan hate berdan
14:58 Emniyetê ji bo îfadeyê bangî Serokê CHP’ê yê Stenbolê kir
14:18 Jinan bangî Meclisê kirin: Ji bo zemîna hiqûqî ya aştiyê peywirê li xwe bigirin
13:52 Tirkiyeyê dîsa ‘Mafê hêviyê’ yê Abdullah Ocalan qebûl nekir
13:08 Fezlekeya der heqê Ozgur Ozel de pêşkeşî Serokatiya Meclisê hat kirin
13:06 Di lêpirsîna Şaredariya Manavgatê de 7 kes hatin binçavkirin
13:06 Girtiyê ku kelemçe red kir: Ez dixwazim bi awayekî mirovane tedawî bibim
12:44 Tulay Hatîmogûllari: Bêyî Meclis were girtin divê komîsyon were avakirin
12:42 Montag ê Amerîkî piştgirî da banga Abdullah Ocalan
12:39 Serokê MÎT’ê bi serokwezîrê Iraqê re civiya
12:38 Ji bo rojnameger Uçar biryara tehliyeyê hat dayin
12:38 Der heqê rojnameger Ceylan Şahînlî de lêpirsîn hate destpêkirin
12:28 Rapora ÎSÎG’ê: Di Hezîranê de 164 karkeran jiyana xwe ji dest dan
12:25 ‘Komîsyona Heqîqetê ya Şer û Zarokan' tê avakirin
11:23 Ji welatiyên piştî giliya Olmez ê AKP’î hatin binçavkirin 3 jê hatin girtin
11:21 Di Turnuvaya Futbolê ya Vedat Aydin de Rojava Spor bû şampiyon
10:59 Nobeta li Hesendînê li dijî madenê hatiye destpêkirin di tevahiya şevê de domiya
10:29 Jin ji bo ‘Meşa Aştiyê’ li Enqereyê ne
10:20 Şaredarên CHP’î sewqî edliyeyê hatin kirin
10:14 Îran: Di êrişan de hezar û 60 kesan jiyana xwe ji dest dan
10:14 Hevdîtina Şandeya Îmraliyê ya bi Wezîrê Dadê re hate taloqkirin
10:01 Li Elkê 3 herêm hatin qedexekirin
09:44 ‘Hevdîtinên Civaka Demokratîk’ didomin
09:33 Hejmara kesên di lehiya Texasê de mirîn derket 104’an
09:28 Ji bo komeke din a cigareyan zem hate kirin
09:21 Mûstafa Karabûdak: Divê herî zêde Elewî xwedî li banga Ocalan derkevin
09:03 Welatiyên Hesendînê li dijî lêgerîna madenê nobed dan destpêkirin
09:02 Parlamanetera Îtalî: Ger em guh bidin Ocalan em ê bigihên çareseriyê
09:02 Hevdîtinên gel: Baweriya bi Ocalan tam e, daxwaz hevwelatîbûna wekhev e
09:01 Ji bo mêşvaniyê ji Antalyayê hatin Gimgimê
09:00 ROJEVA 8’Ê TÎREMEHA 2025’AN
07/07/2025
23:30 Ji KCK'ê daxuyaniyeke nû: Toren dê zindî neyê weşandin
20:15 Şandeya Îmraliyê dê bi Wezîrê Dadê re hevdîtinê bike
20:00 Malbatan li Îmraliyê hevdîtin kirin
16:57 TUHAD-FED’ê li Şirnexê kongreya xwe li dar xist
16:51 Ji Şandeya Îmraliyê daxuyanî: Îradeya her du aliyan a ji bo domandina pêvajoyê didome
16:24 Li Pêrtagê li dijî kana pomza û xîzî meş hate lidarxistin
16:09 Hevdîtina Şandeya Îmraliyê ya bi Erdogan re bi dawî bû
15:23 Xebatkarên Beltûrê hatin binçavkirin
15:21 Erdogan li Ozel doza tezmînatê vekir
15:04 Hevdîtina Şandeya Îmraliyê û Erdogan dest pê kir
15:01 OHD: Li Girtîgeha Tokatê nahêlin girtî bên tedawîkirin
14:50 Şandeya Îmraliyê: Em ê li ser hewcehiyên qonaxa nû biaxivin
14:05 Nahêlin rojnamegera girtî sewqî nexweşxaneyê were kirin
13:54 Rapor: Ji sedî 65’ê jinan di malê de hatin qetilkirin
13:24 Di doza Can ê bi wesayîta zirxî hatibû qetilkirin de dosya dê ji dozger re bê şandin
13:24 Li Îzmîr û Kutahyayê şewat derket
12:48 Olmez ê AKP’î gilî kir leşkeran bi ser gund de girtin: 7 kes hatin binçavkirin
12:23 Li Yewnanistanê bi pileya 4.1’ê erdhej çêbû
12:15 Encamnameya Komxebata Zarokan hat aşkerakirin
12:13 Şandeya Îmraliyê bi hevserokên giştî re civiya
11:51 CHP’ê hemû şaredarên xwe vexwend Enqereyê
11:34 4 leşkerên din jî mirin