Xoy û Urmiye: Gel ji rejima Îranê gelek kişand

img
NAVENDA NÛÇEYAN - Riya ku di navbera çiyayan de mîna marekî dilife li pey xwe dihêlim û di deşteke bi rengên payizê xemilîye de derbas dibim, dikevime Xoyê. Piştî li vî bajarê ku gelheya wê nêzî 500 hezarî ye digerim, derbasî Ûrmiyeyê dibim. Kesên bi wan re diaxifim dibêjin ku gel ji rejima Îranê pir kişandiye.
 
 
Piştî ji Deriyê Sînor ê Xoy-Razi derbas dibim li texsiyeke ku diçe Xoy'ê siwar dibim. Di texsiyê de bi Azeriyekî ji Tebrîzê ku li Wanê jî kargeha wî heye re diaxifim. Behsa gengeşiyên li Îranê dike û di derbarê ewlehiyê de min hişyar dike. Ez dibêjimê ku berê min du carên din jî Îran ziyaret kiriye û derbarê welat de hin agahiyên min hene. Lê ew dibêje, "Ev car pir cuda ye. Divê tu pir hay ji xwe hebî. Çend roj berê du tûrîstên Îran ziyaret kiribûn hatin girtin. Bawerim haya te jê tune ye" û dirêj dirêj divê ez hay ji çi hebim li pey hev rêz dike: "Xwe ji cihê ku qerebalixe biparêze. Wênekêşa te hebe di stiyû xwe de hilnegire. Bi taybet ji daîreyên dewletê dûr bisekine û nebe nebe tu wêne û vîdeoyên van saziyan bikişînî. Di hejmara polîsên sivîl de zêdebûneke berbiçav heye û bo vê yekê bi herkesî re pêwendî daneyine. Dema ferq bikin tu biyanî yî dibe tiştên nexweş bêne serê te. Taybet jî êvaran qet dernekeve derve." 
 
'RUYÊ MIROVAN NAKENE'
 
Ji aliyekî ve li hişyariyê vî welatiyî guhdar dikim, ji aliyê din ve jî rasterast ji vî Îranîyî dixwazim hîn bibim bê daxwaza gelê daketiye kolanan çiye. Behsa krîza aborî, buhabûnê, daketina rêjeya pereyê Îranê, tûndîyan, ketine îmaja Îraniyan li cîhanê û heqaretên polîsên Gaşt e Îrşad li ser jinan dike û wiha dibêje: "Ruyê mirovan nakene. Heya cihekî mirov dikare li hemberî hejariyê li ber xwe bide, bûhabûnê deyine aliyekî, lê ger êdî tûndî hatin asta bêrûmetkirinê wê çaxê mirov hew îdare dike. Di dawiya wê de mirin jî hebe. Ji ber wê di van çalakiyên niha dest pê kirine de tişta hemû Îranî anî cem hev xwedîterketina li rûmeta mirovahiyê bû. Kuştina jinekê (Jîna Emînî) ku qaşo li gorî qaîdeyên Îslamî serê xwe nenixumandiye kir kû hêrsa gel bifûre." Piştî axaftinê hejmara telefona xwe dide min û dibêje ger pêdiviyek çêbibe ez dikarim lê bigerim. 
 
 
NIVÎSÊN LI SER DÎWARAN TÊNE REŞKIRIN!
 
Riya ku di navbera çiyayan de mîna marekî dilife li pey xwe dihêlim û di deşteke bi rengên payizê xemilîye re derbas dibim dikevime Xoyê. Li vî bajarê ku gelheya wê nêzî 500 hezarî ye û Kurd û Azerî bi hev re dijîn, ber bi sûka Xoyê ya antîk ku nêzî Darvazeh Sangî ye ve dimeşim. Bazar qerebalix e û tevgereke asayî heye; lê di rojeva welatiyan de tenê çalakiyên ku li hemû Rojhilat û hin bajarên Îranê belav bûne heye. Dîsa li nava bajêr li ser gelek dîwaran dirûşmên "Jin Jiyan Azadi", "Zen, Zendegî, Azadî", "Jîna Emînî", "Merg ber Diktatör (Ji Dîktator re mirin)" hatine nivîsîn. Lê piraniya wan nivîsan ji hêla mamûrên dewletê ve hatine reşkirin. Ji kesên ku bi wan re diaxifim hîn dibim ku heya niha ji bilî çend çalakiyên biçûk tu çalakî li vî bajarî pêk nehatine. 
 
 
Dema tême cihê texsiyên diçine Urmiyeyê dixwazim wêneyekî bikişînim. Ciwanek nêzî min dibe û diyar e dixwaze balê bikişîne ser bêdengiya vî bajarî dibêje, "bi kişandina wêneyên van bêrihan dema xwe derbas neke." Dema dibêjim min wêneyên tabelayên riya Salmas, Urmiye, balefirgeh û zanîngehê kişandiye dibêje, "Tu baş dikî, wêneyên wan tabelayan ji wêneyan van kesan çêtir e." Ez dixwazim bipirsim bê çima wisa dibêje; lê hişyarî têne bîra min û tenê ji wî ciwanî re dibişirim. 
 
BUHABÛN RASTERAST BALÊ DIKIŞÎNE
 
Li Îranê di rêwîtiya navbera bajêran de hûn bixwazin dikarin bi tena serê xwe texsiyekê kirê bikin. Ji ber benzîn li vî welatî pir erzan e (lîtreyek 1.30 kuruş e) heqê texsiyê jî erzan e. Lê ger hûn bixwazin heqê çar rêwiya na tenê heqê rêwiyekî bidin wê gavê hûn li benda temambûna rêwiya dimînin û piştre bi erzanî derdikevine rê. Ez jî nêzî texsiyekê dibim ku du rêwiyê wê hene. Bi min re em dibine sê rêwî û piştî rêwiyê çaremîn jî tê, texsî bi rê dikeve. Urmiye bi qenderê 130 kîlometreyî dûrî Xoyê ye û di dema rêwîtiyê de ji bilî meseleyên malbatê yên her sê rêwiyan, di texsiyê de tu tişt nayê axaftin. Ajokarê ciwan piştî me li navenda Urmiyeyê peya kir, min berê xwe da qada herî qerebalix a bajêr. 
 
Heyanî Meydana Welayetî Faqîh dimeşim. Bazara Dîrokî ya Urmiyeyê jî li vê meydanê ye û cadeyên mezin yên weke Montezerî, Taleqanî, 17 Şahrivar û Îmam jî ji vê noqteyê dest pê dikin. Ji ber wê ev der pir bi tevger e. Dikandar û firoşkar bi telaş dixwazin tiştinan bifiroşin lê gel ji ber buhabûnê mecbûr nemîne destê xwe navêje berîka xwe. Dema li cadeyan digerim gelek jin û xwendekarên servekirî dibînim. Kesên li ber dikanên xwe rûniştine û li ser piyan diaxifin dema van jinan dibînin serê xwe dizîvirînin li wan dinihêrin û dibişirin. Lê yên ku bi hêrs li wan dinihêrin jî ne kêm in. 
 
 
'GEL JI RÊVEBIRAN GELEK KIŞAND' 
 
Bi mamûrekî dewletê ku ji pêkanînên rejimê neraziye re hevdîtin dikim. Behsa dewlemendiya Îranê dike û wiha dibêje: "Îran ji hêla dewlemendiyên sererd û binerd ve di cîhanê de di nava çend welatan de cih digire. Lê welatî hêjar in ji nêza dimirin. Qeyrana aborî li aliyekî, rejîma Mollayan ku bi polîtîkayên paşverû jiyana mirovan dîzayn dike li aliyekî. Welatî bêzar bûne. Binihêrin ev cadeya hanê jê re dibêjin Cadeya Danişgede. Dewlemendên Urmiyeyê li ser vê cadeyê dijîn. Li bajarekî weke Urmiyeyê ku nifûsa wê derdora milyonekê ye, ji bilî welatiyên vê cadeyê hemû welatî feqîr û hêjar in. Hema bêje ev rêje ji sedî 95 e. Li Urmiyeya ku deşteke wê yî fireh heye, axa wê bi bereket e, bi bax û baxçeyên tirî û sêvan navdar e, însan nikarin bi dilekî rihet nanekî bibin malên xwe. Vî gelî ji rêveberên rejimê ku ji bilî têşedayina jiyana mirovan serê wan ji tiştekî din re naşixule gelek kişandiye û hê jî dikişîne. Gel dixwaze kêliyek berî kêliyekê ev biçin." 
 
LI ÛRMIYEYÊ BÊDENGIYEK HEYE
 
Ev mamûrê ku ji ber ewlehiyê ez naxwazim navê wî bidim bi xwe jî Azerî ye û dibêje li Urmiyeyê Azerî û Kurd di nava hev de dijîn û her du gel jî bi zimanên hev dizanin. Ez çalakiyan du meh in berdewam dikin dipirsim û wiha dibêje: "Urmiye navenda rêveberiya Eyaleta Azerbaycana Xerbî ye. Gelek zanîngeh jî li vî bajarî hene. Lê weke bajarên eyaleta Kurdistanê ne çalak e. Tenê çend çalakiyên biçûk çêbûn. Sedemên vê yekê jî hene. Ji ber navenda rêveberiyê ye, hemû hêzên çekdar û ne çekdar yên dewletê li vî bajarî hene. Hejmara wan jî pir zêde ye. Pêkûtî pir in û li gelek cade û meydanan bênavber polîs digerin û polîsên bi motor jî li serê cadeyan nobetê digirin. Dîsa êvara bi ser malan de digirin û kesên ji wan bi guman in çalakiyan li dar bixin binçav dikin. Lê ligel vê yekê jî di van rojên dawî de êvaran li taxan hin çalakî hene." 
 
EZ NE DIKARIM TUMEN BISTÎNIM NE JÎ XETA TELEFONÊ
 
Dema li cadeyan digerim weke mamûrê dewletê jî digot li serê cadeyan polîsên ku di destên wan de kaleşnîkof hene û nobetê digirin dibînim. Her wiha li ser hin cadeyên qerebalix polîsên bi motor jî rawestiyane. Ji bo pereyên xwe bikime Tumen dikevime çend dikanên sarafan. Lê ji tevan heman bersivê digirim. "Tumen tune". Dema sedema wê dipirsim jî yek dibêje ku dolarek li derdora 35 hezar tumenî ye û ji ber ev rewş tim diguhere kes naxwaze dolar bi tumen biguherîne. Bêyî ku dolarê li cem min bikime tumen, ji neçarî tumenên ku ji rêwîtiyên min ên Îranê yî berê mane bi îdare xerc dikim. Ji bo xeteke telefonê ya ÎranSel bistînim jî diçime Post Bank'ê. Li Îranê xetên telefonan li Post Bank'ên saziyên dewletê ne tê firotin. Lê li vir jî destevala derdikevim. Piştre li 3 Post Bankên din jî digerim û ji tevan destevala vediqetim. Dema nasnameya min dixwazin, ez pasaporta xwe dirêjî wan dikim, lê bêyî hincet bibêjin an dibêjin "xet tune ye" an jî dibêjin "em xet nadin". Pirsa min a hînbûna sedemê jî bê bersiv dihêlin. 
 
Di roja sisêyan de ji xebatkarekî otela lê dimînin rica dikim ku bo xetekê bistînim ji min re bibe alîkar. Em bi hev re diçine Post Bank'eke ku xebatkarê otelê nas dikin û radihêjin pasaporta min ji bo xetekê li ser navê min vekin. Lê piştî agahiyên min bar dike li ser hişyariyeke di ekrana kompîturê de li min dizîvire û dibêje ew nikare xet bide. Bi vî awayî baweriya min a ku ez ê karibim xeteke telefonê bistînim bi dawî dibe û derdikevim.
 
KESÊN LI BAJARÊN DIN YÊN EYALETÊ TÊNE BINÇAVKIRIN TÎNINE URMIYEYÊ
 
Ji wir vediqetim û careke din li kolanan digerim. Weke Xoy'ê li vir jî li ser gelek dîwaran dirûşm hatine nivîsîn lê ev dirûşm tev hatine reşkirin. Bi çend çavkaniyên min yên din re jî dixwazim hevdîtin bikim lê nikarim xwe bigihînim wan. Ji ber vê yekê jî diçime du muzexaneyên Urmiyeyê zîyaret dikim. 
 
Ji ber navenda rêveberiya Eyaleta Azerbaycana Xerbî ye kesên ji destpêka çalakiyan û heya niha têne binçavkirin tînine Urmiyeyê. Ji Bokan, Mahabad, Salmas, Pîranşar, Serdeşt û hin deverên din tê gotin ku heya niha bi sedan kes anîne Urmiyeyê û li navendên binçavkirinê têne rawestandin. Her wiha kesên li van bajarên din di dema xwepêşandanan de bi giranî birîndar dibin jî li nexweşxaneyên vî bajarî têne tedawî kirin. Piştî gera li vî bajarî berê xwe didime Mahabada ku ligel heya niha di nava du mehan de gelek kesan jiyana xwe ji dest daye û birîndar bûye jî ji kolanan venekişiyaye. 
 
Sibê: Li Mahabadê gel bi paşve gav navêje
 
MA / Abdurrahman Gok
 

Sernavên din

11/09/2025
19:37 Gulistan Koçyigit: Divê her kes bi berpirsiyarî tevbigere
16:13 Kurtulmuş: Peywira komîsyonê ew e ku xebatan bigihîne encamê
16:06 Saziyên serî li Konseyê dabûn xwestin têkildarî ‘mafê hêviyê’ sererastkirin bên kirin
15:33 DEM Partî çû serdana CHP’ê
15:18 Beriya serdana DEM Partiyê dorpêça li ser avahiya CHP’ê hat rakirin
15:17 Komîsyona Meclisê cara 8’an civiya
15:06 Ayşe Gokkan nehat berdan: Divê Ocalan azad bibe
13:19 28’emîn Kongreya Bijîşktiya Diranan a Navneteweyî dê li Amedê bê lidarxistin
13:10 Di konferansa TUC’ê de banga ‘Ji Abdullah Ocalan re azadî’
12:05 Li Şerîaya Rojava herî kêm 26 Filistînî hatin binçavkirin
12:04 Gulistan Kiliç Koçyîgît: Divê komîsyon tavilê biçe Îmraliyê
12:01 Îsraîlê êrişî Husiyan kir: 35 kes mirin, 131 kes birîndar bûn
11:31 Danişîna doza 3 rojnamegeran hate taloqkirin
11:22 Ji bo rojnameger Guneş biryara beraetê hat dayin
11:12 Polîsê Efe Tektekîn bi TOMA’yê qetil kirî dê jinûve bê darizandin
10:17 Danişîna doza rojnameger Gok hat lidarxistin
09:23 'Heke darên me bibirin dê aştî çawa were?’
09:20 Sala 45'emîn a derbeya 12'ê Îlonê: Ne ji bîr kirin ne jî paş de gav avêtin
09:17 Tirkiye 11 sal in gavan naavêje: Divê komîte helwesteke zelal nîşan bide
09:16 Kuçeyên Kadikoyê: Daxwaza ji bo çareseriyê zêde ye lê baweriya bi îktîdarê kêm e
09:14 'Astengkirina şînan û xerakirina goristanan zirarê didin pêvajoyê'
09:13 Polîtîkaya Tirkiyeyê ya li ser Sûriyeyê: Bila Kurd bi ser nekevin
09:12 Li dijî Can Holdîngê operasyon: Dest danîn ser Haberturk û Show TV’yê
09:04 Bedirhanoglû: Dê yekitiya Kurdan tevkariyê li aştiyê bike
09:00 ROJEVA 11'Ê ÎLONA 2025'AN
10/09/2025
20:13 Walîtiyê li Qoserê meşa zimanê dayikê qedexe kir
20:08 Sîraçê ku piştî 30 salan ji girtîgehê derket: Têkoşîn didome
20:04 Çelîkê 32 salan girtî ma bi girseyî hat pêşwazîkirin
16:55 Li dijî zimanê vederkirinê divê em zimanê aştiyê û rojnamevaniya aştiyê ava bikin'
16:14 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê dê biçin serdana Ozel
16:11 Emîne Erciyes li Mêrsînê hat bibîranîn
15:35 AYM’ê ji bo cezayê ji ber stranên Kurdî hatibû dayin biryara binpêkirinê da
15:14 Li Reqayê operasyona ‘ewlehiyê’ hat destpêkirin
15:07 Kampanyaya ‘Dixwazim bi Ocalan re hevdîtinê bikim’ a li Sûriyeyê bi dawî bû
14:39 Meşa ‘Ji Abdullah Ocalan re azadî’ dest pê kir
14:35 Şehmûs Sevdînoglû piştî 32 salan hate berdan
14:26 Sazî û parastvanên mafan ji bo berdana Ayşe Gokkanê bang kirin
14:13 Sendîkayên Skoçyayê ji bo Abdullah Ocalan bang li KE’yê kir
13:14 Partiya Çep a Ewropayê têkildarî ‘mafê hêviyê’ name ji KE’yê re şand
13:09 Di doza qetilkirina Cîhan Can de biryara mutalaayê hat dayin
12:57 Li dijî Macron çalakiya ‘Em her tiştî bloke bikin’ hate destpêkirin
12:49 Rapora ÎSÎG’ê ya Tebaxê: Herî kêm 194 karkeran jiyana xwe ji dest dan
12:42 Protestoyên li Nepalê didomin: Artêşa daket kolanên paytextê
11:18 Ekolojîstên ku meşiyan Bestayê: Bi têkoşîna rêxistinî em ê bi ser bikevin
11:02 Hiqûqnas Kanar: Êdî hincet neman û divê ji bo ‘Mafê hêviyê’ gavan biavêjin
10:30 Di nava 24 saetan de li Xezeyê 83 kes hatin qetilkirin
10:30 Li dijî Şaredariya Bajarê Mezin a Antalyayê operasyon: 17 kes hatin binçavkirin
10:28 Ji Bestayê çendek nîşe: Bi hesreta 35 salan û bi hêrseke mezin nobet girtin
09:35 Nobeta li Bestayê bi dawî bû: Heta xweza azad dibe dê berxwedan bidome
09:27 Darên cerdevanan birîn di kendalê de avêtin xwarê!
09:18 Nobeta li Bestayê di tevahiya şevê de domiya
09:07 Li ARÎ-DER'ê serlêdanên ji bo Kurdî dê di 20'ê Îlonê de bi dawî bibin
09:06 Saziya Venêrînê ya Cemaweriyê daxwaza ku red kir pêşniyazî wezaretê kir
09:05 Îsal 30 hezar kes hilkişiyan Gilîdaxê
09:00 ROJEVA 10'Ê ÎLONA 2025'AN
09/09/2025
17:57 Nobeda li Bestayê dest pê kir
16:25 Li Girtîgeha Kirşehîrê serê her saetê bi ser qawîşan de tê girtin
16:13 Di Şandeya Îmraliyê de ji kîjan partiyan dê kî cih bigire?
16:07 Serokwezîrê Nepalê Sharma Oli îstîfa kir
14:55 13 sendîka û rêxistinan ji bo ‘mafê hêviyê’ bang kirin
13:50 EUTCC'ê ji bo ‘mafê hêviyê’ bang li Komîteya Wezîran kir
13:46 Li Şirnexê bang kirin: Aştiyê ji ewil li Cûdî, Gabar û Bestayê bidin destpêkirin
13:37 Bi hezaran sînemagerên navdar biryara boykotkirina saziyên Îsraîlê dan
13:24 Mehmet Durak piştî 30 salan hate berdan
13:20 Li Gabarê kesek mirî hate dîtin
12:08 Prof. Wallis: Ocalan ji bo tevgerên dij-kapîtalîst hêviyê dide
11:52 Şandeya DEM Partiyê dê biçe Îmraliyê
11:52 Ozel pirsa têkildarî hevdîtina bi Ocalan re bersivand: Komîsyon dikare nîqaş bike
11:37 Li Nepalê çalakiyên li dijî qedexe û nelirêtiyan didomin
11:25 Li Amedê ji bo alîgirên îktîdarê îhaleya taybet
11:07 Berdevka DEM Partiyê: Ocalan got ‘tiştên girîng ên ku ji komîsyonê re bibêjim hene’
10:51 Meclisa şaredariya qeyûm lê hatiye tayînkirin cara duyemîn civiya
10:43 Îsraîlê gefa êrişeke nû ya li dijî Xezeyê xwar
10:04 Li Gabarê birîna daran didome
10:00 Karkerên Mexmûrî yên ji bo kar çûn Bexdayê 15 roj in binçavkirî ne
09:15 Endamê RTUK'ê Îpekyuz: Divê RTUK weşaneke li ser esasê aştiyê teşwîq bike
09:14 Îdareya girtîgehê sal û nîvek e di pirtûkekê de li Ocalan digere
09:04 Di dema nîqaşên li ser aştiyê de li Mûşê girtîgeh tê çêkirin
09:04 Komîsyona Meclisê dê li rêxistinên pîşeyî û civaka sivîl guhdar bike
09:03 Turkmen ku 33 salan di girtîgehê de ma: Divê em li ser 'em ê çawa bi ser bikevin' bisekinin
09:00 ROJEVA 9'Ê ÎLONA 2025'AN
08/09/2025
21:48 Li Amedê ji bo kesên di şer de jiyana xwe ji dest dane bîranîn
19:18 Bi milyonan zarok ji perwerdehiya zimanê dayikê bêpar dest bi dibistanê kirin
18:03 Li Serokatiya Bajêr a Stenbolê ya CHP'ê 10 kes hatin binçavkirin
17:17 CHP'ê biryar girt ku avahiya xwe ya bajêr a Stenbolê bigire
15:55 Şînên Demîr û Tutal ên li Nisêbînê bi girseyî hatin ziyaretkirin
15:30 KNK'ê bang li KE’yê kir ku têkildarî ‘mafê hêviyê’ biryara xwe bide
14:51 Di 8 mehan de li Herêma Kurdistanê 21 jin hatin qetilkirin
13:53 Şîna Sabriye Dumanê bi girseyî hate ziyaretkirin
13:51 Şewata li Şemzînanê didome
13:46 Li Bajarê Nû dê ‘Rojên Çand û Hunerê’ bê lidarxistin
13:34 Rêxistinên pîşeyî daxwaza berdana rojnameger Karabay kirin
12:51 DEM Partî: Bi milyonan zarok ji mafê perwerdeya bi zimanê dayikê mehrûm in
12:42 Polîsan êrişî CHP’iyan kirin: Herî kêm 10 kes hatin binçavkirin
12:36 Li Qudsê li dijî otobûsê eriş: 4 kes hatin kuştin
12:28 Navenda PENa Kurd rêveberiya xwe ya nû diyar kir
11:36 Xwebûn bi manşeta ‘Parastina jiyanê’ derket
11:03 Qebîne dê bi serokatiya Erdogan bicive
10:59 Li Îzmîrê li dijî qereqolê êriş hate kirin
10:56 MYK’a DEM Partiyê civiya