Xoy û Urmiye: Gel ji rejima Îranê gelek kişand

img
NAVENDA NÛÇEYAN - Riya ku di navbera çiyayan de mîna marekî dilife li pey xwe dihêlim û di deşteke bi rengên payizê xemilîye de derbas dibim, dikevime Xoyê. Piştî li vî bajarê ku gelheya wê nêzî 500 hezarî ye digerim, derbasî Ûrmiyeyê dibim. Kesên bi wan re diaxifim dibêjin ku gel ji rejima Îranê pir kişandiye.
 
 
Piştî ji Deriyê Sînor ê Xoy-Razi derbas dibim li texsiyeke ku diçe Xoy'ê siwar dibim. Di texsiyê de bi Azeriyekî ji Tebrîzê ku li Wanê jî kargeha wî heye re diaxifim. Behsa gengeşiyên li Îranê dike û di derbarê ewlehiyê de min hişyar dike. Ez dibêjimê ku berê min du carên din jî Îran ziyaret kiriye û derbarê welat de hin agahiyên min hene. Lê ew dibêje, "Ev car pir cuda ye. Divê tu pir hay ji xwe hebî. Çend roj berê du tûrîstên Îran ziyaret kiribûn hatin girtin. Bawerim haya te jê tune ye" û dirêj dirêj divê ez hay ji çi hebim li pey hev rêz dike: "Xwe ji cihê ku qerebalixe biparêze. Wênekêşa te hebe di stiyû xwe de hilnegire. Bi taybet ji daîreyên dewletê dûr bisekine û nebe nebe tu wêne û vîdeoyên van saziyan bikişînî. Di hejmara polîsên sivîl de zêdebûneke berbiçav heye û bo vê yekê bi herkesî re pêwendî daneyine. Dema ferq bikin tu biyanî yî dibe tiştên nexweş bêne serê te. Taybet jî êvaran qet dernekeve derve." 
 
'RUYÊ MIROVAN NAKENE'
 
Ji aliyekî ve li hişyariyê vî welatiyî guhdar dikim, ji aliyê din ve jî rasterast ji vî Îranîyî dixwazim hîn bibim bê daxwaza gelê daketiye kolanan çiye. Behsa krîza aborî, buhabûnê, daketina rêjeya pereyê Îranê, tûndîyan, ketine îmaja Îraniyan li cîhanê û heqaretên polîsên Gaşt e Îrşad li ser jinan dike û wiha dibêje: "Ruyê mirovan nakene. Heya cihekî mirov dikare li hemberî hejariyê li ber xwe bide, bûhabûnê deyine aliyekî, lê ger êdî tûndî hatin asta bêrûmetkirinê wê çaxê mirov hew îdare dike. Di dawiya wê de mirin jî hebe. Ji ber wê di van çalakiyên niha dest pê kirine de tişta hemû Îranî anî cem hev xwedîterketina li rûmeta mirovahiyê bû. Kuştina jinekê (Jîna Emînî) ku qaşo li gorî qaîdeyên Îslamî serê xwe nenixumandiye kir kû hêrsa gel bifûre." Piştî axaftinê hejmara telefona xwe dide min û dibêje ger pêdiviyek çêbibe ez dikarim lê bigerim. 
 
 
NIVÎSÊN LI SER DÎWARAN TÊNE REŞKIRIN!
 
Riya ku di navbera çiyayan de mîna marekî dilife li pey xwe dihêlim û di deşteke bi rengên payizê xemilîye re derbas dibim dikevime Xoyê. Li vî bajarê ku gelheya wê nêzî 500 hezarî ye û Kurd û Azerî bi hev re dijîn, ber bi sûka Xoyê ya antîk ku nêzî Darvazeh Sangî ye ve dimeşim. Bazar qerebalix e û tevgereke asayî heye; lê di rojeva welatiyan de tenê çalakiyên ku li hemû Rojhilat û hin bajarên Îranê belav bûne heye. Dîsa li nava bajêr li ser gelek dîwaran dirûşmên "Jin Jiyan Azadi", "Zen, Zendegî, Azadî", "Jîna Emînî", "Merg ber Diktatör (Ji Dîktator re mirin)" hatine nivîsîn. Lê piraniya wan nivîsan ji hêla mamûrên dewletê ve hatine reşkirin. Ji kesên ku bi wan re diaxifim hîn dibim ku heya niha ji bilî çend çalakiyên biçûk tu çalakî li vî bajarî pêk nehatine. 
 
 
Dema tême cihê texsiyên diçine Urmiyeyê dixwazim wêneyekî bikişînim. Ciwanek nêzî min dibe û diyar e dixwaze balê bikişîne ser bêdengiya vî bajarî dibêje, "bi kişandina wêneyên van bêrihan dema xwe derbas neke." Dema dibêjim min wêneyên tabelayên riya Salmas, Urmiye, balefirgeh û zanîngehê kişandiye dibêje, "Tu baş dikî, wêneyên wan tabelayan ji wêneyan van kesan çêtir e." Ez dixwazim bipirsim bê çima wisa dibêje; lê hişyarî têne bîra min û tenê ji wî ciwanî re dibişirim. 
 
BUHABÛN RASTERAST BALÊ DIKIŞÎNE
 
Li Îranê di rêwîtiya navbera bajêran de hûn bixwazin dikarin bi tena serê xwe texsiyekê kirê bikin. Ji ber benzîn li vî welatî pir erzan e (lîtreyek 1.30 kuruş e) heqê texsiyê jî erzan e. Lê ger hûn bixwazin heqê çar rêwiya na tenê heqê rêwiyekî bidin wê gavê hûn li benda temambûna rêwiya dimînin û piştre bi erzanî derdikevine rê. Ez jî nêzî texsiyekê dibim ku du rêwiyê wê hene. Bi min re em dibine sê rêwî û piştî rêwiyê çaremîn jî tê, texsî bi rê dikeve. Urmiye bi qenderê 130 kîlometreyî dûrî Xoyê ye û di dema rêwîtiyê de ji bilî meseleyên malbatê yên her sê rêwiyan, di texsiyê de tu tişt nayê axaftin. Ajokarê ciwan piştî me li navenda Urmiyeyê peya kir, min berê xwe da qada herî qerebalix a bajêr. 
 
Heyanî Meydana Welayetî Faqîh dimeşim. Bazara Dîrokî ya Urmiyeyê jî li vê meydanê ye û cadeyên mezin yên weke Montezerî, Taleqanî, 17 Şahrivar û Îmam jî ji vê noqteyê dest pê dikin. Ji ber wê ev der pir bi tevger e. Dikandar û firoşkar bi telaş dixwazin tiştinan bifiroşin lê gel ji ber buhabûnê mecbûr nemîne destê xwe navêje berîka xwe. Dema li cadeyan digerim gelek jin û xwendekarên servekirî dibînim. Kesên li ber dikanên xwe rûniştine û li ser piyan diaxifin dema van jinan dibînin serê xwe dizîvirînin li wan dinihêrin û dibişirin. Lê yên ku bi hêrs li wan dinihêrin jî ne kêm in. 
 
 
'GEL JI RÊVEBIRAN GELEK KIŞAND' 
 
Bi mamûrekî dewletê ku ji pêkanînên rejimê neraziye re hevdîtin dikim. Behsa dewlemendiya Îranê dike û wiha dibêje: "Îran ji hêla dewlemendiyên sererd û binerd ve di cîhanê de di nava çend welatan de cih digire. Lê welatî hêjar in ji nêza dimirin. Qeyrana aborî li aliyekî, rejîma Mollayan ku bi polîtîkayên paşverû jiyana mirovan dîzayn dike li aliyekî. Welatî bêzar bûne. Binihêrin ev cadeya hanê jê re dibêjin Cadeya Danişgede. Dewlemendên Urmiyeyê li ser vê cadeyê dijîn. Li bajarekî weke Urmiyeyê ku nifûsa wê derdora milyonekê ye, ji bilî welatiyên vê cadeyê hemû welatî feqîr û hêjar in. Hema bêje ev rêje ji sedî 95 e. Li Urmiyeya ku deşteke wê yî fireh heye, axa wê bi bereket e, bi bax û baxçeyên tirî û sêvan navdar e, însan nikarin bi dilekî rihet nanekî bibin malên xwe. Vî gelî ji rêveberên rejimê ku ji bilî têşedayina jiyana mirovan serê wan ji tiştekî din re naşixule gelek kişandiye û hê jî dikişîne. Gel dixwaze kêliyek berî kêliyekê ev biçin." 
 
LI ÛRMIYEYÊ BÊDENGIYEK HEYE
 
Ev mamûrê ku ji ber ewlehiyê ez naxwazim navê wî bidim bi xwe jî Azerî ye û dibêje li Urmiyeyê Azerî û Kurd di nava hev de dijîn û her du gel jî bi zimanên hev dizanin. Ez çalakiyan du meh in berdewam dikin dipirsim û wiha dibêje: "Urmiye navenda rêveberiya Eyaleta Azerbaycana Xerbî ye. Gelek zanîngeh jî li vî bajarî hene. Lê weke bajarên eyaleta Kurdistanê ne çalak e. Tenê çend çalakiyên biçûk çêbûn. Sedemên vê yekê jî hene. Ji ber navenda rêveberiyê ye, hemû hêzên çekdar û ne çekdar yên dewletê li vî bajarî hene. Hejmara wan jî pir zêde ye. Pêkûtî pir in û li gelek cade û meydanan bênavber polîs digerin û polîsên bi motor jî li serê cadeyan nobetê digirin. Dîsa êvara bi ser malan de digirin û kesên ji wan bi guman in çalakiyan li dar bixin binçav dikin. Lê ligel vê yekê jî di van rojên dawî de êvaran li taxan hin çalakî hene." 
 
EZ NE DIKARIM TUMEN BISTÎNIM NE JÎ XETA TELEFONÊ
 
Dema li cadeyan digerim weke mamûrê dewletê jî digot li serê cadeyan polîsên ku di destên wan de kaleşnîkof hene û nobetê digirin dibînim. Her wiha li ser hin cadeyên qerebalix polîsên bi motor jî rawestiyane. Ji bo pereyên xwe bikime Tumen dikevime çend dikanên sarafan. Lê ji tevan heman bersivê digirim. "Tumen tune". Dema sedema wê dipirsim jî yek dibêje ku dolarek li derdora 35 hezar tumenî ye û ji ber ev rewş tim diguhere kes naxwaze dolar bi tumen biguherîne. Bêyî ku dolarê li cem min bikime tumen, ji neçarî tumenên ku ji rêwîtiyên min ên Îranê yî berê mane bi îdare xerc dikim. Ji bo xeteke telefonê ya ÎranSel bistînim jî diçime Post Bank'ê. Li Îranê xetên telefonan li Post Bank'ên saziyên dewletê ne tê firotin. Lê li vir jî destevala derdikevim. Piştre li 3 Post Bankên din jî digerim û ji tevan destevala vediqetim. Dema nasnameya min dixwazin, ez pasaporta xwe dirêjî wan dikim, lê bêyî hincet bibêjin an dibêjin "xet tune ye" an jî dibêjin "em xet nadin". Pirsa min a hînbûna sedemê jî bê bersiv dihêlin. 
 
Di roja sisêyan de ji xebatkarekî otela lê dimînin rica dikim ku bo xetekê bistînim ji min re bibe alîkar. Em bi hev re diçine Post Bank'eke ku xebatkarê otelê nas dikin û radihêjin pasaporta min ji bo xetekê li ser navê min vekin. Lê piştî agahiyên min bar dike li ser hişyariyeke di ekrana kompîturê de li min dizîvire û dibêje ew nikare xet bide. Bi vî awayî baweriya min a ku ez ê karibim xeteke telefonê bistînim bi dawî dibe û derdikevim.
 
KESÊN LI BAJARÊN DIN YÊN EYALETÊ TÊNE BINÇAVKIRIN TÎNINE URMIYEYÊ
 
Ji wir vediqetim û careke din li kolanan digerim. Weke Xoy'ê li vir jî li ser gelek dîwaran dirûşm hatine nivîsîn lê ev dirûşm tev hatine reşkirin. Bi çend çavkaniyên min yên din re jî dixwazim hevdîtin bikim lê nikarim xwe bigihînim wan. Ji ber vê yekê jî diçime du muzexaneyên Urmiyeyê zîyaret dikim. 
 
Ji ber navenda rêveberiya Eyaleta Azerbaycana Xerbî ye kesên ji destpêka çalakiyan û heya niha têne binçavkirin tînine Urmiyeyê. Ji Bokan, Mahabad, Salmas, Pîranşar, Serdeşt û hin deverên din tê gotin ku heya niha bi sedan kes anîne Urmiyeyê û li navendên binçavkirinê têne rawestandin. Her wiha kesên li van bajarên din di dema xwepêşandanan de bi giranî birîndar dibin jî li nexweşxaneyên vî bajarî têne tedawî kirin. Piştî gera li vî bajarî berê xwe didime Mahabada ku ligel heya niha di nava du mehan de gelek kesan jiyana xwe ji dest daye û birîndar bûye jî ji kolanan venekişiyaye. 
 
Sibê: Li Mahabadê gel bi paşve gav navêje
 
MA / Abdurrahman Gok
 

Sernavên din

13:34 Xeta ‘Alo Şîddet’ê ku qeyûm girtibû dîsa hate vekirin
13:23 Biryara AYM’ê tune tê hesibandin: 'Dewriyaya dijîtal' 25 hesab asteng kir
13:15 Li Mêrdînê êriş li bijîşkekî hate kirin
13:10 Danişîna bersûcê hewl da Z.Ş. qetil bike hate taloqkirin
13:05 DBP’ê banga ‘Mafê hêviyê’ li hikûmetê kir: Biryarê bicih bînin
13:03 Gulistan Kiliç Koçyîgît geşedanên di rojevê de dinirxîne
11:57 Dayika Kazanhan ji dadgehê re got: Gelo hûn kujer vedişêrin?
11:30 Profesorê Îranî Dabashi: Banga Ocalanê zana dê li ser herêmê bandoreke mayinde bike
10:54 Cîgirê Şaredarê Koycegîzê Ornek hate binçavkirin
10:53 Li Mûglayê şewata daristanê
10:27 Serokeşîrên Ereban: Peyama Ocalan xwişk-biratiya gelan xurt dike
10:19 Mûsa Anter dê li Amed û Mêrdînê bê bibîranîn
09:52 Ocalan koça ber bi Ewropayê ve rexne kir: Polîtîkayeke koçberkirinê ya bi zanebûn e
09:35 Nêzî salekê ye di navbera Amed-Wanê de li edaletê digere: 'Çi bi serê Rojînê hat?'
09:32 Bendewariya xizmên girtiyan ji pêvajoyê: Azadiya fizîkî ya Abdullah Ocalan
09:31 Prof. Kariane Westrheim: Divê konsey têkildarî 'mafê hêviyê' Tirkiyeyê têxe nava tevgerê
09:30 Tirkiye li Sûriyeyê êgir gur dike
09:26 Çakmak ê HDK'î: Armanca sereke civakîbûna aştiyê ye
09:15 Bavê Şerzan Kurt: Hêviya me ji pêvajoyê heye, em wekheviyê dixwazin
09:11 Huseyin Tosû: Divê bendên li ber mafê perwerdehiya zimanê dayikê bên rakirin
09:09 Cîhana dengbêjên çavên wan nabînin: Xewnên Tarî
09:05 Pirtûkxaneya zanîngehê tahsîsî walîtiyê hat kirin
09:03 Parêzer Tekîn: Divê komîte ji bo 'mafê hêviyê' zorê bide Tirkiyeyê
09:02 ATK'ê ji girtiyên ji sedî 94 astengdar re got: Te çima li dijî DAIŞ'ê şer kir?
09:00 ROJEVA 17'Ê ÎLONA 2025'AN
16/09/2025
16:51 'Azadiya Ocalan azadiya civakê ye’
16:40 Di doza HDK’ê de biryara beraet û ‘sekinandina teqîbatê’ hat dayin
15:37 ‘‘Jin, Jiyan, Azadî' ji dilê Kurdistanê derket û bû dengê hevpar ê xeyala azadiyê’
15:23 Li Wanê banga ji bo meşê: Divê Ocalan azad bibe
15:10 Li Tirkiyeyê cara ewil li ser formayê tîmekê dirûşma bi Kurdî cih girt
15:03 Li Gazî Yaşargîlê tundiya li dijî tenduristvanan hate protestokirin
14:58 Bernameya Sûrfestê diyar bû
14:40 Li Seqizê greva giştî ya ‘Jîna Emînî’
14:32 OHD’ê bang li Meclisê kir: Bila Kurdî bibe zimanê fermî
14:30 Ji Rojava bo jinan: Em ruhê şoreşê zindî bihêlin
14:28 Piştî Jîna Emîniyê: Hat fêmkirin ku bêyî azadiya jinan azadiya mêran ne pêkan e
14:14 Pirtûkên girtiyan bi hinceta ‘ewlehiyê’ nayên dayin
13:35 ‘Jin, jiyan, azadî manîfestoya jiyana azad e’
13:30 ‘Efû’ya rejîma Îranê dê ji bo girtiyên siyasî derbasdar nebe
13:25 Di 16 rojan de li Sûriyeyê 13 sivîlan jiyana xwe ji dest dan
13:22 Banga tevlibûna meşê: Rêya aştiyê ji azadiya Ocalan derbas dibe
12:36 Filistînê ji bo Xezeyê bang li civaka navneteweyî kir
12:33 ‘Têkoşîna Jîna Emînî pêşengtiya jinan kir’
12:24 Li pêşiya KE’yê çalakî: ‘Mafê hêviyê’ cîbicî bikin
12:12 Li Dêrsimê xetereya erdhej, hezaz û lehiyan
11:41 Bavê girtiyê nexweş ê mafê wî yê hêviyê nayê cîbicîkirin: Ev îşkence ye
11:10 Jinên Meksîkayî ji bo ‘mafê hêviyê’ çalakî li adr xistin
11:05 Ji bo meşa Amedê bang: Em azadiya Ocalan biqîrin
10:56 Hinceta taloqkirina tehliyeya Mizrakli: Ji rêxistinê veneqetiyaye!
10:44 Ji Komîteya Wezîran re name: Di mijara ‘mafê hêviyê’ de peyama zelal bide
10:34 Endama Koordînasyona KJAR’ê: Li Rojhilat û Îranê xeteke nû ya têkoşînê heye
09:49 Îsraîlê li dijî Xezeyê operasyona bejahî da destpêkirin
09:35 Li Amedê xebatên ji bo meşa ‘mafê hêviyê’ didomin
09:30 Li Çiyayê Gabarê gefeke nû: 114 bîrên sondajê yên nû tên vekirin
09:19 Li Gilîdaxê pirsgirêka sergoyê
09:00 ROJEVA 16’Ê ÎLONA 2025’AN
15/09/2025
19:54 Kampanyaya ‘Em ji bo bijîn û bidin jiyandin birêxistin dibin’ hat destpêkirin
17:00 Foruma Sûriyeyî ya 5’emîn: Serkeftina Rêveberiya Xweser piştrast bû
16:24 Nêrgiz Mihemedî: Dixwazin tolê ji tevgera ‘jin, jiyan azadî’ hilînin
16:12 Malbata ji bo hevdîtina girtîgehê diçû Erzînganê di rê de qeza kir
15:30 Ji bo meşa 17’ê Îlonê li Wanê belavok hatin belavkirin
15:24 Di êrişa çekdarî ya Êlihê de 24 kes hatin binçavkirin
15:20 Êrişên li dijî goristanan bi navê ‘Hey Hewar’ bû belgefîlm
14:44 Ji Mûşê banga ‘mafê hêviyê’ cîbicî bikin
14:29 Ji OHD’ê rapora girtîgehên Osmaniye û Tokatê: Tehliye bi biryarên lijneyê tên astengkirin
14:09 Mûçeyê kêmtirîn ji sedî 68 di bin sînorê birçîtiyê de ma
14:03 BTK’ê ji bo nûçeya têkildarî qeyûmê Xelfetiyê biryara astengkirinê da
13:34 Komîsyon dê vê hefteyê li akademîsyen, komele û weqfan guhdarî bike
13:30 Xelkê Amedê: Divê komîsyon li Abdullah Ocalan guhdarî bike
13:19 Dê li 3 bajaran ji bo ‘Mafê hêviyê’ meş bên lidarxistin
12:36 Di cînayeta nefretê de tê payin mutalaa were pêşkeşkirin
12:28 KNK: ‘Jin, jiyan, azadî’ çirûska avakirina civakek demokratîk û azad e
12:24 Ji 39 jinan ji bo KE’yê nameya ‘mafê hêviyê’
12:16 Erol hevdîtina dawî ya li Îmraliyê vegot: Divê pêvajo derbasî qonaxa duyemîn bibe
11:33 Li girtîgehên Tîpa S û Ewlehiya Bilind tecrîd didome
10:44 Di çanda Kurdî de gefa ‘modayê’: Kiras û fîstan ji eslê xwe tên dûrxistin
10:14 Rewşa Îranê ya piştî 'Jin, jiyan, azadî': Jin li bendê namînin, ava dikin
09:57 Komîteya Wezîran ji bo ‘mafê hêviyê’ dicive: Tê payin ku biryara navberê bê dayin
09:28 Xwebûn bi manşeta ‘Mafê hêviyê gerdûnî ye’ derket
09:00 ROJEVA 15’Ê ÎLONA 2025’AN
09:00 Parêzer ber bi Îmraliyê ve bi rê ketin
08:03 Li Êlihê êrişa çekdarî: Dayik, bav û 2 zarokên wan hatin qetilkirin
14/09/2025
16:17 Mûrat Arslan piştî 30 salan hate berdan
15:43 Çalakiya Belucan di meha 3’yan de didome
14:46 Li Mêrdînê TUHAD-DER hate avakirin
14:27 10 rêxistinên zarokan ji bo Şerîfe Mihemedî bang kirin
14:10 Li gelek bajaran çalakiya ‘mafê hêviyê’: Biryara DMME’yê bicih bînin
13:18 Ocalan ji eşîrên Ereb re name şand: Ji bo Sûriyeya demokratîk hûn dikarin rolekî girîng bilîzin
13:04 Serkeftina Kobanê ji bo gelan bû hêvî
12:24 HSD: Hêzên hikûmeta Şamê li Dêrazorê êrişî hêzên me kirin
12:21 Rapora BÎSAM’ê: Sînorê birçîtiyê mûçeyê kêmtirîn derbas kir
12:04 Jody Williams: Tirkiye mecbûr e gavên li gorî pêvajoyê biavêje
12:03 Ji IPPNW Swîsreyê nameya ‘mafê hêviyê’: Divê tavilê bikeve meriyetê
12:03 Berxwedana li pişt dîwaran: Çalakiya ewil di qawîşa jinan de dest pê kir
11:22 Krîz û hişkesaliyê bandor li amadekariyên zivistanê kir
10:46 Li Dêrazorê li dijî şaneyên DAIŞ’ê operasyon: 8 kes hatin binçavkirin
10:41 Li Rojava sala nû ya perwerdeyê dest pê kir
10:39 ‘Bi veguherîna civakê re dikare pêşiya tundiya ser jinan were girtin’
10:15 Parêzer Guneş: Ocalan şensê dawî yê vê dewletê ye
09:57 Konsey dê bi rojeva ‘Mafê hêviyê’ bicive: Divê gav bên avêtin