Deriyê sînor heye, lê bazirganî tune ye

img
WAN - Serokê berê yê Odeya Hesabgir û Muşavîrên Malî yê Serbest Îbrahîm Şahîn diyar kir ku çendî li Wanê deriyên sînor hene jî di îxracatê de di rêzên dawî de ye û ev ji ber polîtîkayên dewletê ye. 
 
Wan, bi weziyeta xwe ya jeopolîtîk ew bajar e ku Rojhilata Dûr û Asyaya Navîn digihîne Ewropayê. Di navbera Wan û Îranê de deriyê Sînor ê li navçeya Seravê, deriyê sînor ê li navçeya Elbakê û Deriyê Sînor ê Gelîncîkê heye. Lê Deriyê Sînor ê Gelîncîkê ji sala 1900'î ve girtiye û Deriyê Sînor ê Kapikoyê jî ji ber kotaya ji aliyê Îran û Tirkiyeyê ve hatiye danîn bazirganî lê nayê kirin. 
 
Li Wanê ku nifûsa wê di ser milyon û 200 hezarî re ye û bajarê mezin e, rêjeya betalî û xizaniyê di biniya seranserê welêt de ye û di îxracatê de jî di rêzên dawî de ye. 
 
Serokê berê yê Odeya Hesabgir û Muşavîrên Malî yê Serbest (VAN SMMMO) Îbrahîm Şahîn, weziyeta erdnîgariyê ya bajêr û rewşa bajêr nirxand. 
 
BAJARÊ LI SÎNOR E, LÊ ÎXRACAT TUNE YE
 
Şahîn destnîşan kir ku Wan bi weziyeta xwe ya erdnîgarî li cihekî girîng e û bi dîroka xwe jî bajarekî qedîm e, lê belê îro ro vê mîsyona xwe ya girîng nikare bidomîne. Şahîn got: "Niha gava em di warê îxracatê de lê mêze dikin, Wan bajarekî li sînor e. Hem nêzî çend welatan e hem jî çend deriyên wê yên sînor hene. Lê dîsa jî em dibînin ku ew îxracat û îthalata tê xwestin pêk nayê. Jixwe îxracat di salên dawî de pir kêm bûye. Li gorî lêkolînên hatine kirin, Wan di îxracatê de di rêza 69'an de ye. Halbûkî 60 kîlometre wêdeyî bajêr deriyê sînor heye. Diviyabû ev hejmara bi awayekî din bûna. Lê mixabin bajar niha di warê îxracatê de ne di wê asta tê xwestin de ye. Gelek sedemên vê hene. Sedemên wê yên ji ber qanûnan hene. Mesela Deriyê Sînor ê Kapikoyê yê di navbera Wan-Îranê de ji bo bazirganiyê girtiye. Armanca vî deriyî bazirganiya sînor e, lê ji ber kotayên ku Îran û Tirkiyeyê ew danîn bazirganî nayê kirin. Sedemeke din jî li bajêr hilberîn kêm e. Teşwqên ku dewlet wan pêk tîne têr nakin. Hêza kar û xebatê heye, lê ji ber nebûna veberhênaniyê asta îxracat û îthalata bajêr kêm e. Li Wanê îxracat di warê çêke-bifiroşe' de ye. Yanî ber ji derve tê stendin û heman ber cardin bi qeyda îxracatê ber bi Îranê vê tê şandin." 
 
LI WANÊ NAYÊ
 
Şahîn destnîşan kir ku deriyê sînor ê Wan-Îranê ne di wê asta ku tê xwestin de ye û wiha pê de çû: "Îxracat pir kêm e. Ji bo sala 2023'yan di îxracatê de hedef wekî milyarek dolar hatiye diyarkirin, lê lê gava em li hejmarên berê mêze dikin wisa xuya dike ev hejmar ne pêkan e. Bajareke pir li paş hedefa diyarkirî maye. Ev jî li Wanê nayê. Ez wisa difikirim ku neheqî li Wanê tê kirin." 
 
JI SEDÎ 20'Ê KARGEHAN HATIYE GIRTIN
 
Şahîn da zanîn ku ji xeynê rewşa îxracatê, rewşa esnafên Wanê jî xirab e û wiha got: "Jixwe li Tirkiyeyê aloziyeke aborî heye. Li bajêr 22 hezar esnaf hene. Di salên dawî de nêzî 500 şîrket, kooperatîf û esnafên qeydkirî hatin girtin. Ev yên qeydkirî ne. Yên ne qeydkirî jî hene. Gava em wan jî hesab bikin, em dikarin bibêjin ku li Wanê ji sedî 20'ê kargehan hatine girtin. Ev bajar jixwe her tim deyndar e, û dê wisa bidome. Li gor çavdêriyên ku em her sal dikin, gelek mirov di bin deynên bankeyan de mane. Yanî Wan, bajarekî xizan e. Li bajarên xizan, bazirganî ne pêkan e. Fabrîkeyên berbiçav tune ne. Ên berê hatin vekirin jî hatin girtin. An jî wan veguherandine atolyeyan. Atolye jî qezencê li bazirganiya bajêr zêde nakin." 
 
WANÎ DEST JI BAJÊR BERDIDIN
 
Şahîn destnîşan kir ku ji ber ku li bajêr hilberîn tune ye, xizanî û betalî zêde ye di sala dawî de gelek eks koçî bajarine din kirine û wiha domand: "Mirov ji bo debara xwe ji bêgavî berê xwe didin bajarên rojavayê Tirkiyeyê. Her sal dibêjin 'Dê Wan bibe navenda cazîbeyê.' Ev tenê ji bo hilbijartinê ye. Ji bo bibe navenda cazîbeyê, divê şert û merc bên başkirin. Yanî divê li bajêr teşwîqên cidî bên kirin, binesaziya bajêr bê temamkirin. Ev tune ne, dê 'çawa bibe navenda cazîbeyê?' Dest ji navenda cazîbeyê berde, mirov dest ji bajêr berdidin berê xwe didin bajarine din. Di atmosfereke wiha de ne pêkan e mirov behsa navenda cazîbeyê bike. Wan bajarê mezin e, lê ev tenê sembol e. Em li bajarekî e li gor şaredariya mezin, ne li gor statuya bajarê mezin dijîn. Halbûkî li bajarên mezin veberhêniyeke mezin divê, teşwqîên cidî divên." 
 
SEDEM MESELEYA KURDÎ YE
 
Şahîn di dawiyê de destnîşan kir ku çareseriya van pirsgirêkan demokrasî ye û wiha dawî li axaftina xwe anî: "Helbet di bingeha meseleyan de meseleya kurdî heye. Li welatên modêrn û demokratîk pirsgirêk bi nîqaşan tên çareserkirin. Yanî demokrasî, hiqûq û mafên mirovan têgehên girîng in. Ger ev tune bin, di warê aborî de jî hûn ê bi ser nekevin. Aborî aranî û ewlehiyê divê. Yanî li nêvengeke ne ewle, pêşketina aboriyê ne pêkan e. Bi ewlehiyê re dê xizanî û betalî kêm bibe û aborî xurt bibe." 

Sernavên din

16:57 Endama Meclisa Ciwanan a HDP’ê Çîçek hat girtin
16:08 Danişîna doza parêzerên Abdullah Ocalan hate taloqkirin
16:03 Derbarê rojnamevan Mamedoglû de lêpirsîn hat destpêkirin
15:52 Tayînkirina qeyûman hat protestokirin: Em ê hesab ji wan bipirsin
15:44 Sancar: Divê hemû hêzên demokrasiyê bibin yek
14:21 HDP’ê têkildarî herêmên erdhejê 13 xalên pêşniyazên çareseriyê eşkere kir
14:10 Li Fransayê li dijî reforma teqawidiyê çalakiyên blokajê hatin kirin
14:00 Di Doza Komkujiya Garê de daxwazên parêzeran hatin redkirin
14:00 ÎMO: Divê modelek nû ya kontrola avahiya bikeve meriyete
13:38 Petrola ku ji xeta boriya BOTAŞ’ê herikî tev li Çemê Batmanê bû
13:31 Belgeya Helwestê ya Hilbijartinê ya KESK’ê: Em ê dengê xwe bidin jiyaneke birûmet
13:06 Îfadeyên Bîlgen û Tan bûne hinceta girtinê
13:02 Hêzên rejîmê li Rojhilat ciwanek qetil kirin
12:58 Li Wanê xebatên hilbijartinê dest pê kirin: Agahiyên navnîşanên xwe kontrol bikin
12:35 Li Mereşê bi pileya 5.3 erdhej çêbû
11:58 Malbata Şenyaşar: Em bi hêvî ne ku wê meha Remezanê edaletê bîne
11:27 NPG: Dixwazin beriya hilbijartinê şer bidin desptêkirin
11:10 Navendeke terapiyê ya di hundirê çiyê de: Şikeftên Xwê
10:53 65 sal e sefariya ji ermenan maye dike
10:41 Xaniyê ku rapora kêmxesar dabûnê hilweşiya
10:15 Fezlekeya rakirina parêzbendiya Aydenîz di rojeva Meclisê de ye
10:02 Doza Pirtûkxaneya Ûmût veguhezandin AYM’ê
09:02 Mexdûrên erdhejê bêpaşîv rojî girtin
09:02 Li Îzmîrê avahiyên 45 nexweşxaneyan bi xetereyê re rû bi rû ne
09:01 'Em nikarin ji bo meha Remezanê jî tiştekî bikirin'
09:00 Kursiya biteker nedane girtiyê ku destekî wî û lingekî wî tune ne
09:00 Rojnamevan Naroûyî: Gelê Îranê dê her li qadan be
09:00 ROJEVA 23'YÊ ADARA 2023'YAN
08:59 Li gundê Kulice yê di navbera Mahabad û Bokanê de coşa Newrozê
08:44 Derbarê îşkenceya li Licê de lêpirsîn hat destpêkirin
22/03/2023
22:07 Li Gever û Rûbarokê Newroz hat pîrozkirin
21:01 Li Qoserê du malbatên xeydan li hev hatin
19:48 Hevserokê Giştî yê DBP'ê Bayindir ji girtîgehê derket
19:28 Girtiyê nexweş Abdulhalîm Kirtay piştî 30 salan ji girtîgehê derket
18:42 Li ber NY'yê daxwaza ji bo azadiya Abdullah Ocalan
17:45 Bernamzatê HDP'ê Ferît Şenyaşar: Ez ê bibim dengê hemû kesên ku rastî bêedaletiye hatine
16:59 MSD: Berpirsyarê komkujiya li Efrînê dewleta tirk û amûrên wê ne
16:48 Hevşaredarên Êlihê: Em ê dawî li vê pergala zilmê bînin
16:40 Baroya Amedê polîsên îşkence li zarok kirine gilî kir
16:30 Sancar û Klingbeil daxuyaniya hevpar da: Zextên siyasî nayên qebûlkirin
16:22 Ferît Şenyaşar ji bo bernamzetiya HDP’ê serlêdan kir
16:07 Li dijî Buroya Têkiliyan a Hilbijartinê ya HDP’ê êriş hate kirin
15:58 Mazlum Ebdî: Em ê heta dawiyê Şoreşa Rojava biparêzin
15:15 10 DAIŞ’î li Kerkûkê hatin girtin
15:13 Zarok îşkence kirin, gef li bavê wî xwarin: Hûn Torosên Spî dixwazin!
14:39 Danişîna peywirdarê cemaweriyê ku zarokek tacîz kiribû hate taloqkirin
14:18 Tifaqa Ked û Azadiyê: Em ê vê pergalê biguherînin
14:17 Ji bo dosyaya jinên binçavkirî biryara bisînorkirinê hate dayîn
14:03 6 kesên beriya Newrozê li Amedê hatibûn binçavkirin hatin berdan
13:56 Malbata Şenyaşar: Yildiz di bin parastina parlamenterê AKP’î de emeliyat bûye
13:51 ‘Di dîrokê de cara ewile Gola Wanê ewqas vedikişe’
13:08 Li Hezexê du malbat bi şer çûn: 10 kes birîndar bûn
12:43 Hevserokê Giştî yê DBP’ê Bayindir hate tehliyekirin | HATE NÛKIRIN
12:25 Ji bo rojnamegerên girtî Xelata Rojnamegeriyê ya Metîn Goktepe
12:20 Kesên di Newroza Amedê de hatibûn binçavkirin hatin berdan
11:59 Li ser gora Jîna Emînî meşaleya Newrozê hate vêxistin
11:38 Tifaqa Ked û Azadiyê namzetê Serokkomariyê dernaxîne: Em ê hesabê bipirsin
11:24 Li bajarên Ewropayê coşa Newrozê
11:15 Nûçeya giliya derbarê cîgirê serbijîşk de hate astengkirin
10:56 AYM’ê serlêdana HDP’ê qebûl nekir
10:56 Li Îzmîrê 7 kes hatin binçavkirin
10:44 Piştî 30 salên girtîgehê niha li qada Newroza Amedê ye: Bedela me dayî vala neçûye
10:28 Polîsan destên zarokê ku bi lêdanê anîn ber mirinê girêdan û avêtin çem!
09:47 Jinan ji bo azadiya Ocalan bang kirin: Em ê tecrîdê bişkînin
09:01 ‘Azadiya Abdullah Ocalan azadiya me ye'
09:00 ROJEVA 22'YÊ ADARA 2023'YAN
21/03/2023
21:54 Li Amedê polîsan dest danî ser cil û bergên kurdî yên zarokekî 3 salî
21:11 Li Bandirmayê agirê Newrozê
20:24 Ciwanan piştî pîrozbahiyê meşek li dar xist
19:12 Oranê ku li girtîgehê jiyana xwe ji dest da hat veşartin
18:14 Li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê pîrozbahiyên Newrozê bi dawî bûn
18:09 Li Cizîrê bi hezaran kes piştî Newrozê meşiyan
17:06 Li bajarê Nagihan Akarsel agirê Newrozê hate vêxistin
16:51 Li Rojhilat pîrozbahiyên Newrozê
16:51 Newroza Cizîra Botan: Em kurd in, li vir in û kes nikare pêşiya me bigire
16:34 Li Girtîgeha Sîncanê girtiyekî jiyana xwe ji dest da
16:26 Sancar bang li sedhezaran kir: Ji Newrozê re merhaba, ji îktîdara AKP’ê re elweda
16:25 Danişîna doza Çelîk û Akin hate taloqkirin
16:11 Gelan li Çanakkaleyê Newroz pîroz kir: Em ê bi hev re bi ser bikevin
16:09 Li ser rêya Colemêrg û Wanê qezaya trafîkê çêbû
15:56 Li Newroza Amedê posterên Ocalan hatin vekirin
15:50 Hevserokê KCD’ê Berdan Ozturk: Dengê Ocalan bû hêviya azadiyê
15:25 Li Herêma Egeyê civîna bi rojeva ‘hilbijartinê’
15:19 Ji Bafil Talabanî bo Newrozê Amedê peyam: Siyasetmedar û rêberên me berdin
15:07 Nisêbîna rengîn agirê azadiyê pêxist: Gel azadiya birêz Ocalan dixwaze
14:56 Malbata Şenyaşar: Bijî têkoşîna me ya mafdar
14:54 Akdag: Berxwedan bi ruhê Mazlum Dogan didome
14:12 Elewiyan li Edeneyê Newroz pîroz kirin
14:02 Di Newroza Amedê de peyamên yekitiya neteweyî
13:59 ‘Em ê bi agirê Newrozê biherikin ser sindoqan’
13:56 Ji Mizrakli nameya Newrozê: Teqez em ê bi ser bikevin
13:48 Temel: Tecrîd wê rabe û em ê dengê Ocalan bibihîzin
13:29 Newroza Golanê: Dengê me li çar aliyê cîhanê tê bihîstin
13:20 Kûrkût li cihê lê hat qetilkirin hate bibîranîn
13:06 Deklarasyona 2013’an bi bîr xist: Newroz îradeya çareseriyê ye
12:56 Ahmet Turk: Ev Newroz newroza azadkirina birêz Ocalan e
12:38 Di Newroza fînalê de agirê serhildanê cara 2635’emîn hate vêxistin
12:07 Newroza fînalê dest pê kir: Amed bû lehî û herikî qada Newrozê
11:23 Li Hatayê ji bo demekî dest danîn ser cihên çandiniyê
11:22 Li Qada Newrozê hêrsa li dijî tecrîdê