Serokên baroyên li Kurdistanê ku di navbera 17-18'ê Hezîranê de li Enqereyê rêzehevdîtin li ser pêvajoya di çarçoveya çareseriya pirsgirêka kurd de pêk anîn, bi nûnerên partîyên komên wan di Meclisê de hene û Serokê Meclisê Numan Kurtulmuş re civiyan. Serokên baroyan ku di 29'ê Hezîranê de li Wanê bi Komîsyona Hiqûq û Mafên Mirovan a Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) re civiyan, li ser zemîna hiqûqî nîqaşan dikin.

 

Serokê Baroya Îdirê Ahmet Tûtûlmaz li ser pêvajoyê û gavên ku divê dewlet biavêje axivî.

 

HEMÛ AKTOR XWEDÎ LI PÊVAJOYÊ DERDIKEVIN

 

Tûtûlmaz pêvajoya di navbera salên 2013-2015'an de bi bîr xist û got ku ev pêvajo pêvajoya herî girîng a dîroka welêt e. Lêbelê bi bîr xist ku pêvajo qut bûye û ev yek zirarên mezin daye welêt û got: "Bi bidawîbûna pêvajoyê re êşeke mezin rû da. 10 sal şûnde, çareseriya pirsgirêkê dîsa hat rojevê. Em çawa lê binêrin jî, girîng e ku ev pêvajo ji nû ve dest pê kiriye û ev pêvajo ji pêvajoyên berê cuda ye. Ew ji hêla aktorên hinekî diyartir ve tê meşandin û mijara danîna çekan di rojevê de ye. Di pêvajoyên din de, mijara aştiya civakî û dû re danîna çekan dê biketa rojevê, lê li vir, pêşî çek hatin danîn, dû re aştiya civakî û pêvajoya qanûnî ket dewrê. Li vir bazarkirin tune û Ocalan biryar da ku rêxistina xwe fesix  bike. Niha pêvajo wekî ku aktor dixwazin dimeşe. Her kes piştgiriyê dide vê pêvajoyê. Birêz Ocalan, Bahçelî û Erdogan aktorên vê pêvajoyê ne. Dîsa, girîng e ku partiyên din ên siyasî piştgiriyê didin pêvajoyê."

 

RAPOREKE 17 XALÎ HAT PÊŞKÊŞKIRIN

 

Tûtûlmaz diyar kir ku derengmayîn an jî astengiyên ku tên jiyîn divê mirovan nexîne nav bêhêvîtî û reşbîniyê û got: "Ji bilî karê ku divê ji hêla siyaset û parlamentoyê ve were kirin, xebatên me jî hene ku em bikin. Wekî baroyên herêmî, em şêwirê dikin û tevkariyên xwe dinirxînin. Pêşî, me serdana Meclisê û partiyên siyasî kir. Beşeke mezin ji civakê piştgiriyê dide vê pêvajoyê û li bendê ye gav werin avêtin. Ya duyemîn rewşa der barê partiyên siyasî de ye ku xwedî li hêviyên civakê derdikevin. Me xwest ku siyaset di vê pêvajoyê de mirovan bêtir teşwîq bike û raporek ji 17 xalan pêkhatî pêşkêş kir. Me rave kir ku çi hewce ye ku bi komîsyona ku piştî qonaxa bêçekbûnê li parlamentoyê were damezrandin re were kirin. Me bi her kesî re parve kir ku divê gavên wekî destûreke bingehîn a nû, rakirina astengiyên li pêşiya zimanê dayikê û şiyana gelê kurd a xwe îfadekirinê û bi awayekî azad jiyandina çanda xwe werin avêtin."

 

‘OCALAN VÎNEKE ZELAL DANÎ MEYDANÊ'

 

Tûtûlmaz diyar kir ku di nav gel de li gel xweşbîniyê rewşeke bi hişyar heye û got: "Mirov bi hişyarî nêzîk dibin, ji ber ku li gorî pêvajoya berê hinekî veşartîtir pêşve diçe. Dîsa, tevî ku çend meh derbas bûne jî, rastiya ku pêvajo hêdî hêdî pêşve diçe di nav mirovan de rewşeke hişyar diafirîne. Ji bo birêz Ocalan pir girîng e ku îradeyek zelal nîşan bide û rêxistin jî bersivê bide. Ji vê îradeya ku hatiye nîşandan veger tune. Li gel van hemûyan, divê hin qanûn di çarçoveyeke demokratîk de pêk bên. Divê komîsyon zû were damezrandin û dest bi karê xwe bike. Mijareke din a girîng ew e ku divê mijara bêçekkirinê di çarçoveya mewzûata qanûnî de were sazkirin. Bi rastî, ev rewşek e ku divê di destpêkê de were kirin. Ji ber ku gava hûn gavekê diavêjin, hewce ye dewlet hin gavên berbiçav fermî û berbiçav bike û pêk bîne. Niha girîng e ku ev gavên demokratîk bi lez werin avêtin."

 

DIVÊ HEMÛ BARO XWEDÎ LI PÊVAJOYÊ DERKEVIN

 

Tûtûlmaz destnîşan kir ku ji bo hemû baroyên welêt beşdarbûna pêvajoyê pêkan eû got: "Ev pêvajo bê guman divê bigihîje hemû endamên Yekîtiya Baroyên Tirkiyeyê û her wiha hemû pêkhateyan. Ev hin zehmetiyan dihewîne. Em di asta kêmariyê de dimînin, her çend em li dijî tayînkirina qeyûman daxuyaniyan bidin jî. Armanca me ya sêyemîn ew e ku pêvajoyê bînin rojeva civîna TBB'ê û piştgiriya hemû baroyan bistînin. Divê hemû baro xwedî li vê xebatê derkevin. Dîsa, divê baroyên herêmî bi rêxistinên civaka sivîl ên li bajarên xwe re bi hev re tevbigerin û xwedîderketina civakî ya pêvajoyê zêde bikin. Divê em vê yekê bi konferans, atolye û panelan bikin. Hêviyên me mezin in. Ji ber ku divê em aştiyê ava bikin."

 

‘HER KES ÇARESERIYÊ DIXWAZE'

 

Tûtûlmaz bi bîr xist ku pirsgirêka kurd ji damezrandina komarê vir ve ji 120 salan zêdetir e bi pirsgirêk e û wiha domand: "Ev pirsgirêk bi komarê re zêde bûye. Di 50 salên dawî de, ev xak bi êş û hêsiran hatiye şilkirin. Her beşeke ji civakê ev êş kişandiye û hêza wan tune ku wê bidomînin. Çawa ku kurd hewceyî aştiyê ne, civaka Tirkiyeyê jî hewceyî biencamkirina pêvajoyê ye. Ev civak nikare têkçûna ku 10 sal berê jiyaye dîsa biceribîne. Ev pirsgirêk dê were çareserkirin û her kes ji vê yekê haydar e. Dema ku ez dibînim ku aktorên siyasî yên li Enqereyê jî îradeyeke xurt nîşan dane, ez di bêhêvîtiyê de guman nakim. Civak di vê mijarê de ji siyaset û saziyan pêşdetir e. Civak dixwaze ku pêvajo li jor siyasetê were dîtin û ne wekî ku bi hilbijartinan ve girêdayî ye were fikirîn. Îdir xwedî avaniyeke cuda ye ji bajarên Kurdistanê. Ew bajarekî kozmopolît û bajarekî bi demareke neteweperest e. Li wir jî, di civînên me de, her kes li hev dike ku divê pirsgirêk were çareserkirin. Tenê di rêbazê de dabeşbûnek heye. Hin beş rêbazên cuda pêşkêş dikin, lê her kes dixwaze ku ew were çareserkirin. Pir girîng û hêja ye ku her kes li bajarekî wekî Îdirê xwediyê vê ramanê ye.”

 

MA / Adnan Bîlen