İranlılar bu kez inkılaptan azadîye giden yolu açmakta kararlı!

img
HABER MERKEZİ - İran'ın her kentinde inkılap ve azadî ismini taşıyan meydanlar var. 43 yılda İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışan binlerce insan öldürüldü, idam edildi. İranlılar bu kez o yolu açmada kararlı görünüyor. 
 
Jîna Emînî'nin Tahran'da polis şiddeti sonucu yaşamını yitirdiği 16 Eylül'den bu yana İran genelinde devam eden protestolar iki buçuk ayını geride bıraktı. İran İnsan Hakları Örgütü'nün 28 Kasım tarihli raporuna göre; İran ve Rojhilat kentlerinde rejimin eylemlere saldırıları sonucu 60'ı çocuk, 29'u kadın en az 448 kişi öldürüldü. 16-21 Kasım tarihleri arasında rejim güçleri tarafından öldürülen 72'den 56'sı Rojhilatlıydı. İran'ın 31 eyaletinden 26'sında yaşanan ölümlerin neredeyse yarısı Sistan ve Belucistan eyaleti ile Rojhilat kentlerinde gerçekleşti. Tahran'da da en az 43 kişinin eylemler sırasında öldürüldüğü belirtiliyor. Tabi bunlar resmi rakamlar. Görüştüğüm insanların büyük çoğunluğu, birçok ailenin tehditler sonucu çocuklarının rejim tarafından öldürüldüğü bilgisini saklamak zorunda kaldığını belirtiyor. Binlerce kişinin yaralandığı ülkede 18 binden fazla kişinin de eylemler boyunca gözaltına alındığı belirtiliyor.
 
MAHABAD'DAN TAHRAN'A
 
 
Rojhilat kentlerini ziyaret ettikten sonra yaklaşık 18 milyon nüfusu bulunan İran'ın başkenti Tahran'daki durumu gözlemlemek istiyorum. Akşam Mahabad Otobüs Terminali'nden otobüsle yola çıkıyorum ve sabah Tahran'a ulaşıyorum. Geniş yollara rağmen Tahran'ın girişinden itibaren trafik çok yoğun ve araçlar ağır aksak ilerliyor. Kente giriş yaptıktan yaklaşık bir saat sonra kentin önemli merkezlerinden biri olan Azadî Kulesi'nin hemen yanındaki Batı Terminali'ne ulaşıyorum. Çevre kentlerden başkente çalışmak için gelenlerin soluklanmak ve biraz dinlenmek için ilk olarak ziyaret ettiği Azadî Kulesi'ne doğru yürüyorum.  Azadî Kulesi'nin bulunduğu parkta, Katar'da düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası nedeniyle yapılan hazırlıklar var. Yine pakın etrafına kupayı temsilen heykeller konulmuş. İş bulma umuduyla ülkenin en yoksul eyaletlerinden olan Huzistan'dan gelen birkaç genç, soğuk havaya rağmen çimlerin üzerine uzanmış dinlenmeye çalışıyor. Ben de burada birkaç fotoğraf çektikten sonra başkenti dolaşmaya başlıyorum. Caddelerde sabah kalabalığı, insanlarda işe yetişme telaşı var.
 
 
GAŞT E ÎRŞAD HÜKMÜNÜ YİTİRMİŞ!
 
 
Hem ara sokaklarda hem de ana caddelerde dolaşırken, Gaşt e İrşad'a (Rehber Devriyeleri) bir itiraz olarak başları açık dolaşan kadınların sayısında, önceki ziyaretlerime oranla ciddi bir artış olduğunu görüyorum. Rejim ilan etse de etmese de Tahran sokakları ve caddeleri de tıpkı Rojhilat kentlerinde gördüğüm gibi Gaşt e İrşad'ın hiçbir hükmünün kalmadığını gösteriyor. 
 
'DİKTATÖRE ÖLÜM' VE KANLI ELLER 
 
 
Nîayeş, Hemet ve Yadîgarî Îmam karayollarının arasındaki Ferehzade vadisinin büyük bir bölümünde inşa edilmiş olan Nehc-ül Belağe Parkı'na gitmek istiyorum. Tahranlıların dinlenmek ve piknik yapmak için ziyaret ettiği bu büyük parkı, öğle arası okuldan çıkan lise öğrencileri yoğunca ziyaret ediyor. Birçok noktasında kızlı erkekli öğrenciler şarkılar söylüyor, kahkahalar atıyor. Büfeden aldıkları yiyecek ve içecekleri beraber tüketen gençler, kimseye aldırış etmiyor. Parkı boydan boya dolaşırken neredeyse her duvarın üzerinde "Diktator Hamaney", "Mahsa (Jîna) Emînî", "Zen, Zendegî Azadî (Jin, Jiyan Azadî)” sloganları dikkat çekiyor. Çoğu üzeri farklı suratlar çizilerek silinmiş, ancak hemen yanlarında düzgün bir şekilde yazılmış "Diktatöre Ölüm" yazılaması, gençlerin sloganlarını duvarlara yazmaktan geri durmadığını gösteriyor.
 
Bu büyük parktan tekrar şehir merkezine doğru inerken, neredeyse her üst geçidin ayaklarında ve merdivenlerinde, yine duvarlarda rejim güçlerinin cinayetlerine dikkat çekmek için "kanlı el" işaretleri ve yazılamalar var.  
 
EVÎN CEZAEVİ CELLADI! 
 
 
Bir otobüs durağında beklerken, kırmızı pastel boya kalemiyle "Merg ber Xamaney Celadî Zindanî Ewîn (Evîn Cezaevi Celadı Hamaney'e ölüm)" yazısı dikkat çekiyor. Evîn Cezaevi İran'da siyasi mahkûmların tutulduğu en büyük hapishane. İşkencelerle sık sık adından söz ettiren bu cezaevinin bazı koğuşları rejim yargısının denetimi dışında bulunan başka kurumlar tarafından yönetiliyor. Hapishanenin 209 ve 240 numaralı koğuşlarının İstihbarat Bakanlığı ve Devrim Muhafızları denetiminde olduğu, buradaki sorgu ve işkencelerin gizli tutulduğu, adeta resmi olmayan bir gözaltı merkezi görevi gördüğü belirtiliyor. Evîn Cezaevi, 16 Ekim'de çıkan yangında en az 4 tutuklunun yaşamını yitirdiği 60'tan fazlasının yaralandığı haberleriyle gündeme gelmişti. 
 
 
BASIN HEDEF GÖSTERİLİYOR
 
Kenti dolaşmayı sürdürürken neredeyse her devlet dairesinin önünde motorize polis ekipleri hazır vaziyette bekliyor. Daha çok üniversitelerde ve geceleri mahalle aralarında eylemlerin yapıldığı Tahran'da billboardlara rejim yanlılarınca rejimi destekleyen, dış güçlerin ülkeyi karıştırdığını anlatan ve buna karşı durulmasını isteyen pankartlar da asılmış. Yine kimi noktalarda özellikle duvarlara ve kaldırımlarda bulunan telekomünikasyon panolarına eylemlerde yaşamını yitiren polislerin isimlerinin altına uluslararası kimi basın kuruluşlarının isimleri "katil" diye not düşülerek hedef gösteriliyor.
 
 
DEVLET MEDYASI BOŞ DURMUYOR
 
İran'da bulunduğum süre boyunca resmi televizyonların tamamında, halk ayaklanmasının "dış güçler" tarafından organize edildiğini anlatan özel programlara ağırlık veriliyor. Yine doğrudan "Zen, Zendegî Azadî (Jin Jiyan Azadî)" sloganı üzerine özel belgesel yapılıyor ve erkek kadın dini görevlilerce bunun "zararları" anlatılıyor ve neredeyse her gün televizyonlarda gösteriliyor. Daha önceki yıllarda yaşamını yitirmiş polis ve askerlerin hayat hikayelerinden oluşan belgesellerin özel olarak bu dönemde verilip verilmediğini sorduğum bir yurttaş, önceden de bu tür programların yapıldığını ama eylemler başladıktan sonra bunların gösterimine ağırlık verildiğini belirtiyor. Ülkede yayınlanan gazetelerin çoğunda ve resmi ajanslarca servis edilen haber ve kimi infografik çalışmalarda, ülke içinde ve dışındaki insan hakları örgütleri, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve ABD, yine diasporada yaşayan sanatçı, siyasetçi ve aktivistler şemalar çizilerek hedef gösteriliyor. 
 
 
ALTERNATİF KAYNAKLARDAN BİLGİ EDİNME 
 
Çocukların, kadınların ve gençlerin öldürüldüğünü görmezden gelen basın, esnafın dükkanlarını kapatarak yaşananları protesto etmesini "zorbalığa" eylem yapan gençlerin yürüyüşlerini de "vandalizme" bağlıyor. Görüştüğüm kaynaklar, bütün bunlara rağmen bu tür kara propagandaların ve algıya yönelik yayınların halkta eskisi gibi karşılık bulamadığını, insanların daha çok internet yasağını delerek telegram kanalları ve farklı kaynakları takip ettiğini belirtiyor.
 
İNKILAPTAN AZADÎYE...
 
 
İran'ın her kentinde "İnkılap (Devrim)" ve "Azadî (Özgürlük)" meydanları var. Bu her iki isim Tahran'da da önemli meydanlara verilmiş. Bu isimler için İranlılar ve Rojhilatlılar arasında konuşulan dikkat çekici bir belirleme var. Gezim sırasında bana eşlik eden arkadaşa bu durumun dikkatimi çektiğini söylediğimde şöyle diyor: "Çok haklısınız. Her yerde bu isimleri taşıyan meydanlar var. Bizler de bunun için şöyle deriz: 43 yıl önce halklar bir inkılap yani devrim gerçekleştirdi. Ama 43 yılda gelinen noktada hala azadîye (özgürlük) ulaşmış değiliz. İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na giden yollar sürekli kapalı." 
 
İran'da 43 yıldır İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışırken binlerce insan öldürüldü, idam edildi, sürgüne gitmek zorunda kaldı. 
 
16 Eylül'de Jîna Emînî'nin öldürülmesinden sonra sokaklara çıkan ve itirazlarını yükselten halklar, bu kez azadîye giden o yolu açma konusunda kararlı. 
 
 
 
(Bitti)
 
MA / Abdurrahman Gök

Diğer başlıklar

22/08/2025
23:56 Gulistan Tara ve Hêro Behadîn katledildikleri yerde anıldı
22:36 Silêmanî’deki çatışmaların ardından 200’ü aşkın gözaltı
22:31 Husiler, İsrail'e saldırdı
22:24 Kerboran'da festival ikinci gününde
21:57 Azerbaycanlı öğrenciye gözaltı: Çıplak arama ve aç bırakma iddiası
21:35 Suriye Geçiş Hükümeti, yeni paralarını Rusya’da basacak
21:27 Trump: Fed üyesi Lisa Cook istifa etmezse görevden alacağım
21:20 Peri Tekstil İşçilerinin eylemi 17’nci gününde: Mücadeleyi büyütelim
21:14 Gimgim’da 3 gün sürecek inanç festivali başladı
20:42 223 işçi 24 gündür direniyor
20:07 ‘Kadınlar olarak demokratik toplumu inşa etmeliyiz'
18:48 Doktorlar Birliği: Uluslararası bir heyet İmralı'ya gitmeli
18:20 Memur-Sen: Hakem Kurulu'na başvurmama kararı aldık
18:11 Meletî'de orman yangını
17:56 Cizîr’de uzman çavuş şüpheli şekilde öldü
17:27 Pasur Belediyesi halk Lokantası açtı
17:24 Yenişehir ilçesinde silahlı kavga: 1 ölü 4 yaralı
17:18 Wan, 'özgürlük' mitingine hazır: Amaç iktidarı adım atmaya çağırmak
17:03 Beyoğlu belediye başkanvekili belli oldu
16:50 İran polis devriyesine pusu: En az 5 polis öldü
16:37 Birlik İnisiyatifi: Ortak bir gelecek inşa etmemiz lazım
16:25 Lahur Şêx Cengî'nin kanalı kapatıldı
16:00 Mevsimlik tarım işçisi kadınların çalışma koşulları Meclis gündeminde
15:47 Mûş’ta 'birlik' buluşması: Çıkarlar bir kenara bırakılmalı
15:37 Özel: Meclis'i olağanüstü toplantıya çağıracağız
15:26 İzmir'de orman yangını
14:39 Sosyalist tarihçi Liakos’tan Öcalan’ın çağrısına destek
14:30 Saraya yürümek isteyen memurlara polis engeli
13:59 Mor Cumartesi Hareketi: Islamabad toplantısında Afgan çıkarları dikkate alınmalı
13:45 Eş genel başkanlardan Wan mitingine çağrı
13:02 Kürtçe konuşmaları engellenen anneler: Çözüm için önce dilimizi kabul edin
12:51 Barış Vakfı'ndan tepki: Kürtçe engeli sürecin ruhuna aykırı
12:37 Gazze’de kıtlık ilan edildi
11:12 Silêmaniyê’deki çatışmalarda 3 kişi yaşamını yitirdi
10:53 Katledilen gazeteciler anılacak
10:38 BM Özel Temsilcisi: Suriye’de kapsayıcı bir yol haritası gerekli
10:27 Dolar kurunda yükseliş
10:22 Filistin'deki işgale tepki gösteren Çelik tahliye edilmedi
09:24 Prof. Dr. Yeğen: Komisyon 50 yıllık meseleyi Öcalan’dan dinlemeli
09:13 Şili'de 7.5 büyüklüğünde deprem
09:11 Dursunoğlu: Gazze'ye saldırılar ilhak planıdır
09:07 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri başvuruları sürüyor
09:04 Dêrsim coğrafyası adım adım yok ediliyor
09:01 ‘Gülistan Özgür Basın’ın mamostesi, Hêro güçlü yanıydı’
09:00 22 AĞUSTOS 2025 GÜNDEMİ
08:34 Silêmaniyê'de gerginlik: Lahur Şêx Cengi ve kardeşleri gözaltında
21/08/2025
23:38 Bolu'da yangın
22:33 DARDER Kerboran'da binleri festivalde buluşturdu
22:11 PFDK'den Amedspor’a 2 maç seyircisiz oynama cezası
21:19 'Türkiye İsrail'le ticari, askeri ve diplomatik ilişkileri kessin’
21:14 Arjantin’de Abdullah Öcalan için toplanan imzaları Türkiye Konsolosluğu teslim almadı
20:34 Netanyahu: Gazze için ateşkes görüşmelerine başlanacak
20:17 Mêrdîn de bir kadın daha evinde ölü bulundu
20:11 Wanlı 223 işçi direniyor: Halkın iradesine ve emeğine saygı duyun
19:29 Wan halkı büyük mitinge hazırlanıyor
19:23 Tahliye edilen tutsaklara ziyaret
17:34 Rabia Naz'ın babası tahliye edildi
17:27 Wan’da ‘Medine Sözleşmesi ve Barış Süreci’ tartışıldı
17:20 Muğla'da ormanlık alanda yangın
17:00 Zeynep Karataş'ın taziyesine kitlesel ziyaret
16:41 Mêrdîn'de 2 kadının cansız bedeni bulundu
15:55 Wan’da kadınlar ekonomi atölyesinde buluştu
14:48 DEDAŞ'tan asker korumasında sayaç kontrolü
14:47 Tutsak eşbaşkana gönderilen mektuba el konuldu
14:36 'Çocuğun cinsel istismarı' suçundan bir şahıs tutuklandı
14:01 Güzel 33, Güneş 32 yıl sonra tahliye edildi
13:05 Ayşegül Doğan: Komisyon Öcalan'ı dinlemeli
12:59 Onarılmayan yol kazaya davetiye çıkarıyor
11:56 Suğuç’un taziyesine kitlesel ziyaret
11:24 Kadınlardan Narin Güran anması: Davanın takipçisiyiz
11:09 Wan'da ilçe ilçe miting çalışması
10:48 DEM Parti'nin komisyon üyelerinden açıklama
10:37 33 yılın ardından memleketinde: Ülkenin demokrasiye ihtiyacı var
10:34 Duran Kalkan: Önder Apo Meclis’te dinlenmeli
09:57 İsrail'in işgal saldırıları: Filistinliler Gazze'yi terk ediyor
09:24 Prof. Dr. Ergil: Birbirini dinlemek yeterli değil, yasal düzenlemeler yapılmalı
09:23 Barış Anneleri: 7'den 70'e herkes mitingde olmalı
09:19 11 aydır kızının akıbetini soruyor: Olayın üstünü kapatmak istiyorlar
09:14 DEDAŞ hızını alamadı: Çocukları dahi icraya verdi
09:11 ESP Eş Genel Başkan Yardımcısı: Süreç sadece Meclis'e havale edilmemeli
09:09 Tütün kısıtlamaları üreticiyi zorluyor
09:06 İHAMED’e 8 ayda 50 şiddet başvurusu
09:04 Bakanlık öğrencilere ajanlık dayatması faaliyetini doğruladı
09:02 Öcalan'a mektuba soruşturma, hastane yolunda şiddet
09:01 Gülistan Tara’yı anlattı: Ardılları gerçeklerden vazgeçmeyecek
09:00 21 AĞUSTOS 2025 GÜNDEMİ
08:27 Kayseri’de kaza: 1 ölü, 13 yaralı
20/08/2025
22:42 İsrail, Siweyda’da Geçiş Hükümeti güçlerini vurdu
22:36 İsrail: Filistin'i işgal planının ilk aşamasına geçildi
21:10 Silivri açıklarında 3.6 büyüklüğünde deprem
21:06 BM önünde 'kuyu tipi' cezaevlerine karşı eylem başlatıldı
20:32 Kazada hayatını kaybeden 21 kişi anıldı
20:27 Kadınlardan Diyanet'e tepki: Bu hutbelere sessiz kalmayacağız
20:10 Wan’da 223 işçi direniyor
20:03 İdlib’in Atma Beldesi’nde patlama
20:00 İran rejimi 5 Kürt yurttaşı daha gözaltına aldı
19:44 DAİŞ’in düğünde katlettikleri anıldı
19:10 Vakıf ve dernekler komisyonda konuştu: Şiddet sonuçları ile yüzleşmeliyiz
18:58 Suruç Aileleri İnisiyatifi'nden 'mücadelemize sahip çıkın' çağrısı
18:27 Arslan, Sofi ve Babur için anma: Anıları yolumuza ışık tutacak
18:22 Şirnex’te petrolün içme suyuna karıştığı köyde kadınlardan yol kapatma eylemi
18:05 Şirnex Ekoloji Platformu’ndan Girênasir’de temizlik ve duyarlılık çağrısı
18:02 İHD’nin komisyondan talepleri: Umut hakkı, özerklik şartı ve TMK’nın kaldırılması
17:50 Wan’da miting çağrısı aralıksız devam ediyor
17:38 DEM Parti'nin Wan miting afişleri kayyım tarafından söktürüldü
16:55 Wan’da intihar girişimi iddiası
16:44 Barış Annelerinden Komisyona: Gerillalar neye dayanarak gelecek?
16:12 Meclis’te dinlenen Barış Annesi Nezahat Teke: Komisyon Öcalan ile görüşmeli
15:53 Cumartesi Anneleri taleplerini sıraladı: Hakikat Komisyonu kurulsun
15:46 3 ilde denize girmek yasaklandı
14:09 Barış Anneleri komisyon toplantısında: Acılarımız ortak
13:41 100 'vergi rekortmeni'nden 79'unun ismi açıklanmadı
13:37 Şerife Muhammedi'nin idam cezasının onanmasına tepki
13:08 Meclis önünde 'Toros' yakan şahıs tutuklandı
12:47 Nibel Genç 31 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu
12:46 Tutsak Gökalp: İnsanlık dışı uygulamalarla ölüme sürükleniyoruz
12:19 15 yılda 3 kez devreye giren Hakem Kurulu emekçiden yana olmadı
11:44 Tarımsal girdi fiyatlarında 33,88 artış
11:41 Komisyon Barış Anneleri'ni dinleyecek
11:31 Eş genel başkanlardan Dîlok Katliamı mesajı
11:21 İsrail ve Suriye yetkilileri Paris'te görüştü
11:09 31 yıllık tutsağın tahliyesine 'gerçekleşmemiş eylem' engeli
11:02 Gülistan Kılıç Koçyiğit: Komisyon Öcalan’ın görüş ve düşünceleri dinlemeli
10:26 Anlaşma sağlanmadı: Zam teklifi Hakem Kurulu'na gidiyor
10:00 İsrail Gazze'yi işgal edecek: Yedek askerler orduya çağrıldı
09:33 Komisyon üyesi Fırat: Alevilerin sorunlarına dair adımlar atılmalı
09:13 Fatma Bostan Ünsal: Endişeleri gidermek için yol temizliği gerekir
09:07 Hüda Kaya: Öcalan'ın projesi kurtuluş reçetesi olarak değerlendirilmeli
09:06 Zeydan'dan mitinge çağrı: Özgürlüğün eşiğindeyiz
09:04 İHD’li Saçaklı: ‘Konuşulmaz’ denilen konular konuşulmalı
09:03 Köker: Komisyonun Öcalan ile görüşmesi sürecin ciddiyetini güçlendirir
09:02 Uçak ve kalekolların gölgesinde bêrîvanlık
09:01 1 Eylül'ün startı Riha'dan verilecek
09:00 20 AĞUSTOS 2025 GÜNDEMİ
00:03 DEM Parti'den İYİ Partili Arslan'a yanıt: Amacı toplumu birbirine düşürmek
19/08/2025
23:24 Beyaz Saray: Ukrayna'ya ABD askeri gönderilmeyecek
21:41 ‘Kadın cinayetlerine karşı isyan etmeye devam edeceğiz’
21:36 Şirnex Cezaevi'nde terlik dayatması: Hasta tutsak ameliyat olamıyor
19:40 Wan'da 223 işçi için insan zinciri oluşturuldu
19:17 Gül, 32 yıllık tutsaklıktan sonra Adana'da coşkuyla karşılandı
18:29 Suriye Geçiş Hükümeti cezaevinde 4 Alevi katledildi
18:24 Qileban’da ‘Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ atölyesi: Birlik olmalıyız
18:12 Komisyon yarın Barış Anneleri'ni dinleyecek
17:50 Tanrıkulu: Meclis önünde 'Toros' yakma olayı aydınlatılsın
17:33 İYİ Parti Mêrdîn'de 'sürece destek' için toplu istifa etti
17:28 CHP’li Taşkın: Komisyon topyekun demokratikleşme misyonu üstlenmeli
17:11 Suriye için yeni bir toplumsal sözleşme çağrısı
16:59 Kurtulmuş'tan ‘Beyaz Toros’ açıklaması: Türkiye’nin tarihinde kalmalı
16:57 Wan’da miting çalışmaları sürüyor
16:25 Rojbin Çetin’in cezası onandı