İranlılar bu kez inkılaptan azadîye giden yolu açmakta kararlı!

img
HABER MERKEZİ - İran'ın her kentinde inkılap ve azadî ismini taşıyan meydanlar var. 43 yılda İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışan binlerce insan öldürüldü, idam edildi. İranlılar bu kez o yolu açmada kararlı görünüyor. 
 
Jîna Emînî'nin Tahran'da polis şiddeti sonucu yaşamını yitirdiği 16 Eylül'den bu yana İran genelinde devam eden protestolar iki buçuk ayını geride bıraktı. İran İnsan Hakları Örgütü'nün 28 Kasım tarihli raporuna göre; İran ve Rojhilat kentlerinde rejimin eylemlere saldırıları sonucu 60'ı çocuk, 29'u kadın en az 448 kişi öldürüldü. 16-21 Kasım tarihleri arasında rejim güçleri tarafından öldürülen 72'den 56'sı Rojhilatlıydı. İran'ın 31 eyaletinden 26'sında yaşanan ölümlerin neredeyse yarısı Sistan ve Belucistan eyaleti ile Rojhilat kentlerinde gerçekleşti. Tahran'da da en az 43 kişinin eylemler sırasında öldürüldüğü belirtiliyor. Tabi bunlar resmi rakamlar. Görüştüğüm insanların büyük çoğunluğu, birçok ailenin tehditler sonucu çocuklarının rejim tarafından öldürüldüğü bilgisini saklamak zorunda kaldığını belirtiyor. Binlerce kişinin yaralandığı ülkede 18 binden fazla kişinin de eylemler boyunca gözaltına alındığı belirtiliyor.
 
MAHABAD'DAN TAHRAN'A
 
 
Rojhilat kentlerini ziyaret ettikten sonra yaklaşık 18 milyon nüfusu bulunan İran'ın başkenti Tahran'daki durumu gözlemlemek istiyorum. Akşam Mahabad Otobüs Terminali'nden otobüsle yola çıkıyorum ve sabah Tahran'a ulaşıyorum. Geniş yollara rağmen Tahran'ın girişinden itibaren trafik çok yoğun ve araçlar ağır aksak ilerliyor. Kente giriş yaptıktan yaklaşık bir saat sonra kentin önemli merkezlerinden biri olan Azadî Kulesi'nin hemen yanındaki Batı Terminali'ne ulaşıyorum. Çevre kentlerden başkente çalışmak için gelenlerin soluklanmak ve biraz dinlenmek için ilk olarak ziyaret ettiği Azadî Kulesi'ne doğru yürüyorum.  Azadî Kulesi'nin bulunduğu parkta, Katar'da düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası nedeniyle yapılan hazırlıklar var. Yine pakın etrafına kupayı temsilen heykeller konulmuş. İş bulma umuduyla ülkenin en yoksul eyaletlerinden olan Huzistan'dan gelen birkaç genç, soğuk havaya rağmen çimlerin üzerine uzanmış dinlenmeye çalışıyor. Ben de burada birkaç fotoğraf çektikten sonra başkenti dolaşmaya başlıyorum. Caddelerde sabah kalabalığı, insanlarda işe yetişme telaşı var.
 
 
GAŞT E ÎRŞAD HÜKMÜNÜ YİTİRMİŞ!
 
 
Hem ara sokaklarda hem de ana caddelerde dolaşırken, Gaşt e İrşad'a (Rehber Devriyeleri) bir itiraz olarak başları açık dolaşan kadınların sayısında, önceki ziyaretlerime oranla ciddi bir artış olduğunu görüyorum. Rejim ilan etse de etmese de Tahran sokakları ve caddeleri de tıpkı Rojhilat kentlerinde gördüğüm gibi Gaşt e İrşad'ın hiçbir hükmünün kalmadığını gösteriyor. 
 
'DİKTATÖRE ÖLÜM' VE KANLI ELLER 
 
 
Nîayeş, Hemet ve Yadîgarî Îmam karayollarının arasındaki Ferehzade vadisinin büyük bir bölümünde inşa edilmiş olan Nehc-ül Belağe Parkı'na gitmek istiyorum. Tahranlıların dinlenmek ve piknik yapmak için ziyaret ettiği bu büyük parkı, öğle arası okuldan çıkan lise öğrencileri yoğunca ziyaret ediyor. Birçok noktasında kızlı erkekli öğrenciler şarkılar söylüyor, kahkahalar atıyor. Büfeden aldıkları yiyecek ve içecekleri beraber tüketen gençler, kimseye aldırış etmiyor. Parkı boydan boya dolaşırken neredeyse her duvarın üzerinde "Diktator Hamaney", "Mahsa (Jîna) Emînî", "Zen, Zendegî Azadî (Jin, Jiyan Azadî)” sloganları dikkat çekiyor. Çoğu üzeri farklı suratlar çizilerek silinmiş, ancak hemen yanlarında düzgün bir şekilde yazılmış "Diktatöre Ölüm" yazılaması, gençlerin sloganlarını duvarlara yazmaktan geri durmadığını gösteriyor.
 
Bu büyük parktan tekrar şehir merkezine doğru inerken, neredeyse her üst geçidin ayaklarında ve merdivenlerinde, yine duvarlarda rejim güçlerinin cinayetlerine dikkat çekmek için "kanlı el" işaretleri ve yazılamalar var.  
 
EVÎN CEZAEVİ CELLADI! 
 
 
Bir otobüs durağında beklerken, kırmızı pastel boya kalemiyle "Merg ber Xamaney Celadî Zindanî Ewîn (Evîn Cezaevi Celadı Hamaney'e ölüm)" yazısı dikkat çekiyor. Evîn Cezaevi İran'da siyasi mahkûmların tutulduğu en büyük hapishane. İşkencelerle sık sık adından söz ettiren bu cezaevinin bazı koğuşları rejim yargısının denetimi dışında bulunan başka kurumlar tarafından yönetiliyor. Hapishanenin 209 ve 240 numaralı koğuşlarının İstihbarat Bakanlığı ve Devrim Muhafızları denetiminde olduğu, buradaki sorgu ve işkencelerin gizli tutulduğu, adeta resmi olmayan bir gözaltı merkezi görevi gördüğü belirtiliyor. Evîn Cezaevi, 16 Ekim'de çıkan yangında en az 4 tutuklunun yaşamını yitirdiği 60'tan fazlasının yaralandığı haberleriyle gündeme gelmişti. 
 
 
BASIN HEDEF GÖSTERİLİYOR
 
Kenti dolaşmayı sürdürürken neredeyse her devlet dairesinin önünde motorize polis ekipleri hazır vaziyette bekliyor. Daha çok üniversitelerde ve geceleri mahalle aralarında eylemlerin yapıldığı Tahran'da billboardlara rejim yanlılarınca rejimi destekleyen, dış güçlerin ülkeyi karıştırdığını anlatan ve buna karşı durulmasını isteyen pankartlar da asılmış. Yine kimi noktalarda özellikle duvarlara ve kaldırımlarda bulunan telekomünikasyon panolarına eylemlerde yaşamını yitiren polislerin isimlerinin altına uluslararası kimi basın kuruluşlarının isimleri "katil" diye not düşülerek hedef gösteriliyor.
 
 
DEVLET MEDYASI BOŞ DURMUYOR
 
İran'da bulunduğum süre boyunca resmi televizyonların tamamında, halk ayaklanmasının "dış güçler" tarafından organize edildiğini anlatan özel programlara ağırlık veriliyor. Yine doğrudan "Zen, Zendegî Azadî (Jin Jiyan Azadî)" sloganı üzerine özel belgesel yapılıyor ve erkek kadın dini görevlilerce bunun "zararları" anlatılıyor ve neredeyse her gün televizyonlarda gösteriliyor. Daha önceki yıllarda yaşamını yitirmiş polis ve askerlerin hayat hikayelerinden oluşan belgesellerin özel olarak bu dönemde verilip verilmediğini sorduğum bir yurttaş, önceden de bu tür programların yapıldığını ama eylemler başladıktan sonra bunların gösterimine ağırlık verildiğini belirtiyor. Ülkede yayınlanan gazetelerin çoğunda ve resmi ajanslarca servis edilen haber ve kimi infografik çalışmalarda, ülke içinde ve dışındaki insan hakları örgütleri, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve ABD, yine diasporada yaşayan sanatçı, siyasetçi ve aktivistler şemalar çizilerek hedef gösteriliyor. 
 
 
ALTERNATİF KAYNAKLARDAN BİLGİ EDİNME 
 
Çocukların, kadınların ve gençlerin öldürüldüğünü görmezden gelen basın, esnafın dükkanlarını kapatarak yaşananları protesto etmesini "zorbalığa" eylem yapan gençlerin yürüyüşlerini de "vandalizme" bağlıyor. Görüştüğüm kaynaklar, bütün bunlara rağmen bu tür kara propagandaların ve algıya yönelik yayınların halkta eskisi gibi karşılık bulamadığını, insanların daha çok internet yasağını delerek telegram kanalları ve farklı kaynakları takip ettiğini belirtiyor.
 
İNKILAPTAN AZADÎYE...
 
 
İran'ın her kentinde "İnkılap (Devrim)" ve "Azadî (Özgürlük)" meydanları var. Bu her iki isim Tahran'da da önemli meydanlara verilmiş. Bu isimler için İranlılar ve Rojhilatlılar arasında konuşulan dikkat çekici bir belirleme var. Gezim sırasında bana eşlik eden arkadaşa bu durumun dikkatimi çektiğini söylediğimde şöyle diyor: "Çok haklısınız. Her yerde bu isimleri taşıyan meydanlar var. Bizler de bunun için şöyle deriz: 43 yıl önce halklar bir inkılap yani devrim gerçekleştirdi. Ama 43 yılda gelinen noktada hala azadîye (özgürlük) ulaşmış değiliz. İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na giden yollar sürekli kapalı." 
 
İran'da 43 yıldır İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışırken binlerce insan öldürüldü, idam edildi, sürgüne gitmek zorunda kaldı. 
 
16 Eylül'de Jîna Emînî'nin öldürülmesinden sonra sokaklara çıkan ve itirazlarını yükselten halklar, bu kez azadîye giden o yolu açma konusunda kararlı. 
 
 
 
(Bitti)
 
MA / Abdurrahman Gök

Diğer başlıklar

19:38 Amed'de uyuşturucuya karşı farkındalık çalışması
18:49 İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan: Saldırılara kesinlikle sert yanıt vereceğiz
18:41 Yeni Yol Gurubu'ndan Sûr’da 'uyuşturucuyla mücadele' nöbeti
18:28 ‘Barışın yolunu açmak’ konferansının sonuç bildirgesi açıklandı
17:50 'Barışın yolunu açmak' konferansı: Süreç için idari ve yasal önlemler alınmalı
17:11 DFG'nin 3’üncü Genel Kurulu gerçekleştirildi
17:08 İran Meclisi, Hürmüz Boğazı'nı kapatma tasarısını onayladı
17:03 Gazeteci Fatih Altaylı tutuklandı
16:50 Dev Yapı-İş: Teknik Elemanlar Meclisi'ni kurdu
16:45 Bülent Arınç: Süreç için komisyonun kurulması önemlidir
16:39 İşçiler grevde, İzBB grev kırıcılığında
16:33 Kürt Kadın Birliği Platformu: Kadınları ulusal birlikte öncü rol oynayacak
16:31 Manisa ve Muğla'da orman yangını
16:28 Ömer Öcalan: Onurlu bir barışa ihtiyacımız var
16:17 Emekçiler barış için buluştu: Hep beraber barış sürecini öreceğiz
14:02 Tülay Hatimoğulları: AİHM kararları acilen hayata geçmelidir
13:54 Taksim ve Şişhane metro istasyonları kapatıldı
13:18 Tahran'dan ABD saldırısı sonrası İsrail'e füzeli saldırı
12:32 Özgür Özel: Barışı inşa etmek hepimizin ortak sorumluluğu
12:26 İmamoğlu'ndan süreç mesajı: İdari ve hukuki düzenlemeler hayata geçirilmeli

Gelecek Partisi’nden 10 maddelik çözüm önerisi
12:15 DEM Parti’den konferansa mesaj: Her çaba çözüme daha fazla yaklaştıracak
11:30 İran’da 5,1 büyüklüğünde deprem
11:25 İHD buluşmasında 'barış nasıl sağlanır' tartışıldı
11:11 ‘Barışın Yolunu Açmak’ konferansı: Demokrasi cephesi çözüm önerisi sunmalı
09:51 Jin derginin yeni sayısı yayında
09:45 JİTEM'ci Atak'ın otelinin 'yangın denetimini' yapan itfaiye müdürlüğüne silahlı baskın
09:13 Hamaney'e yakın isimden ABD’ye tehdit: Hürmüz Boğazı kapatılsın
09:11 Hasta tutsak Besra Erol'un infazı 6 ay ertelendi
09:10 Kurs eğitmeninin 'çocuğa cinsel istismar' davası yarın
09:10 Şüpheli şekilde yaşamını yitiren inşaat işçisinin babası: Adalet istiyorum
09:08 Eskişehir'de doğa talanına 'milli mücadele' kılıfı
09:07 ‘Öcalan ile görüşmek istiyorum’ kampanyası: Bakanlığa başvurular sürüyor
09:06 Askerlerin öldürdüğü Yıldırım'ın ailesinden tazminat istendi
09:06 Devlet hastanesinde tıbbi malzemeler çalındı iddiası
09:05 Elbak’ta genç nüfus azalıyor: Neden yasaklar ve işsizlik
09:03 Petrolün bulunmadığı yaylada 'kuyular' açılıyor
09:00 Penseli işkenceye maruz kalan tutsağın babası: Tedavisi engelleniyor
09:00 22 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:23 Amed'in 3 ilçesinde çocuklar için tiyatro gösterimi yapıldı
07:48 Netanyahu’dan ilk açıklama: ABD’nin eylemi tarihi değiştirecek
07:39 ABD İran'ın nükleer tesislerini vurdu: Kilit nükleer tesisler yok edildi
21/06/2025
23:13 Amed’in 3 ilçesinde 'Demokratik Toplum Çağrısı' buluşmaları: Çağrıyı daha fazla sahiplenelim
22:25 Husiler: ABD saldırılara katılırsa gemilerini vururuz
21:57 Gazeteci Fatih Altaylı gözaltına alındı
21:47 Başından vurulmuş halde bulunan Danıştay hakimi öldü
21:42 Mêrdîn'de kadın ve çocuk cinayetlerine karşı yürüyüş
20:58 İsrail, yardım bekleyen 450 Filistinliyi katletti
20:42 DEM Parti'den hasta tutsak Yüksekbağ için İHİK başvurusu ve soru önergesi
20:31 VOA Kürtçe kapatıldı: Washington hükümetinin büyük bir yanlışıdır
20:01 ‘Çocuk işçiliği arttıkça, çocuk işçi cinayeti artıyor'
19:51 Eğitim Sen'den kadın çalıştayı
19:36 DYO Boya işçilerine dayanışma ziyareti
19:10 Birçok kentte 'İsrail’le tüm ilişkiler kesilsin' çağrısı
19:04 Aydın'da barış ve demokratik toplum buluşması
18:35 Cudî’deki yangın söndürüldü
18:32 'Barışa Giden Yol: Hafıza ve Adalet’ buluşmasında barış talebi yükseldi
18:25 Amed’de uyuşturucuya karşı yürüyüş: Toplumsal mücadele yürütmeliyiz
18:10 İran rejimi 5 Kürt yurttaşı daha tutukladı
17:18 Aydın'da orman yangını
17:14 Erdoğan, İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile görüştü
16:47 Emeklilerden 7 talep
16:28 Halide Türkoğlu: Jin, jiyan, azadî felsefesini büyüteceğiz
15:45 ‘Mülteci haklarının sağlanması için kalıcı çözümler geliştirilsin’
15:17 İran Dışişleri Bakanı: ABD’nin de saldırabileceğini duyduk
14:56 KHK'liler: Savaşa karşı barışı savunacağız
14:54 Kanser hastası tutsak Can ve Tat'ın tedavileri engelleniyor
14:44 Alevi kadınlardan 'barış' buluşması
14:33 Cudî Dağı’nda yangın
14:07 İmamoğlu'ndan DEM Parti ziyareti açıklaması: Meclis’te komisyon kurulmalı
13:15 Kayıp yakınları: Cezasızlık politikasına son verilsin
13:09 Cumartesi Anneleri, Mustafa Sayğı'nın akıbetini sordu
11:39 Meletî'de deprem
11:37 Ormanlar için yangın önlemi
11:33 Lityum fabrikasında patlama: 2 işçi öldü
11:28 Ayşe Gökkan: Birlik toplumumuzun dermanıdır
Kongra Star: Yüz yıllık acının ilacı ulusal birliktir
11:09 Eren Bülbül’ün annesi: Başka annelerin evlatlarını kaybetmesine rıza gösteremem
Uğur Kaymaz’ın annesi: Gözyaşı değil adalet ve eşitlik istiyoruz
11:00 'Kürdistan'da 100 yıl: Hakikat Adalet ve Barış' çalıştayı
10:24 İsrail-İran savaşında 9’uncu gün: Karşılıklı saldırılar sürüyor
10:13 Kürt Kadın Konferansı: Tarihi süreçte rolümüzü oynamalıyız
10:01 Nurcan Aslan’ın tahliyesi 3 ay ertelendi
10:00 AB-İran görüşmesi: Cenevre'den sonuç çıkmadı
09:20 'Demokratik toplum' çağrısına selam: Mizgîn
09:16 Selahattin Soro: İsrail-İran savaşı riskli bir dönem, Türkiye hızla adım atmalı
09:09 Yatağa kelepçeli, asker gözetimde intihar iddiası: 6 yıldır eşinin katilini arıyor
09:08 Abdullah Öcalan’ın çağrısını destekleyen tutsağın tahliyesi ertelendi
09:06 Bedlîs'in son tütüncüleri kriz ve yasaklara direniyor
09:05 Ziyaretçiler Kaniya Çirê'yi kirletiyor
09:04 Amed Baro Başkanı: Süreci güçlendirmeyi hedefliyoruz
09:03 Hasta tutsak Ayık'ın annesi: Kilo kaybediyor, şiddetli sancıları var
09:00 21 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:52 Akaryakıta savaş zammı
08:26 2. Gezici Tiyatro Çocuk Günleri renkli görüntülerle başladı
20/06/2025
23:02 İsrail, Gazze'ye saldırdı: 62 Filistinli hayatını kaybetti
22:10 Dengbêj Şakiro'nun anısına stran ve çîrok dinletisi
21:50 'Madımak Katliamını unutmadık unuturmayacağız'
21:45 İran'da 5.5 büyüklüğünde deprem
20:57 Payîzava’da bahar şenliği
20:42 Rojava Parkı’ndaki uyuşturucu nöbeti son buldu
20:07 ABD'den İran'a yeni yaptırımlar
19:38 Zeytinlikleri maden şirketlerine açan kanun teklifi protesto edildi
19:29 Pirsûs anması: Adalet istemeye devam edeceğiz
19:02 İran Dışişleri Bakanı Erakçi BM'de: İsrail'e karşı harekete geçin
18:53 YJA-STAR'lı Şehrîban Altürk'ün taziyesine kitlesel ziyaret
18:23 DEM Parti’den TİHV, TTB ve KESK’e süreç ziyareti
18:00 Denizli'de şüpheli kadın ölümü
17:57 GÖÇ-DER: Geri dönüşler yeniden inşa sürecidir
17:43 İmamoğlu'nun 'diploma' davasına bakan hakim değişti
17:17 Kayyım, teknesine belediyenin kasasından 586 bin TL harcadı
17:02 Zümrüt kaplıcaları 2020'den bu yana kapalı: Halkın hizmetine açın
16:45 Manisa ve İzmir'de orman yangını
16:21 Rehan Bayık son yolculuğuna uğurladı
15:17 Mêrdîn'de ormanlık alanda yangın
15:15 Eğitim Sen Bakan Tekin'in yıl sonu karnesini açıkladı
15:14 3 bin 698 hakim ve savcının görev yeri değişti
14:53 Ailelerden İmralı başvurusu
14:53 İHD: Mültecilerin hakları tanınsın, nefret söylemi son bulsun
14:34 Licê’de kadın ve çocuk ölümlerine karşı yürüyüş
14:27 Anadolu Üniversitesi'nde 'soruşturma' protestosu
14:18 Revan Zana Barıştıran'ın mezarı tahrip edildi
13:45 Duhok kırsalı bombalandı
13:20 Amed Barosu: Mülteci hakları pazarlık konusu yapılmamalı
13:16 Yangın felaketinde yaşamını yitirenler mezarları başında anıldı
12:48 Aysel Doğan'ın cenaze törenine katılanların davası ertelendi
12:40 MKG: Gazeteci Sevda Erkılınç tahliye edilsin
12:21 Demokratik Birlik İnisiyatifi’den Mêxmur’daki ablukanın kaldırılması çağrısı
12:10 Net UYP açığı 319,5 milyar dolar oldu
12:05 ÖHD’den Antalya cezaevleri raporu: Tedavi hakkına engelleniyor
11:17 DEM Parti: GGM'ler kapatılmalı
11:08 Zeytinlikleri maden talanına açan teklif komisyonda kabul edildi
10:28 Barış İçin Toplumsal Girişim’den ‘Barışa giden yol’ konferansı
10:02 Açlık grevindeki oğlu için duyarlılık çağrısı yaptı
09:53 İsrail-İran savaşı: Testilerden biri kırılacak, diğeri zarar görecek
09:51 Anayasa profesörü Hüsnü Erdem: Süreç odaklı bir anayasa hayata geçirilmeli
09:41 Engelliler 'Barış ve Demokratik Toplum Arayışı' konferansında buluşacak
09:40 Amedlilerden süreç uyarısı: Adım atılmazsa İsrail-İran savaşı buraya sıçrar
09:35 Gazeteci Amed Dicle: Ortadoğu'da tekçi ulus devletin panzehri demokratik ulustur
09:28 İstanbul’da dolandırıcılık iddiası: Yüzlerce kadın ‘duygu sömürüsü’ ile kandırıldı
09:19 Mêrdîn Kalesi'nde çıkan yangın söndürüldü
09:17 Amed’de Kürt Kadın Platformu Konferansı gerçekleştirilecek
09:16 4 ülkenin bakanları İsrail-İran gündemiyle bir araya gelecek
09:13 Bir kolu olmayan hasta tutsağa 11 günlük hücre cezası
09:03 Eşini ve oğlunu kaybetti: Savaşı durdurup adım atsınlar
09:02 Şirnex'te çocuğa yönelik zincirleme cinsel suç: Fail tahliye edildi
09:02 Siyasetçiye feshedilen örgüte üyelikten hapis cezası
09:01 Wan’da kadınlardan şiddete karşı ortak hareket
09:01 Haziran'da yangınlar arttı: Tedbirsizlik göz yummak anlamına geliyor
09:00 Elbak’ta deve besiciliği
09:00 Barış Anneleri: Devlet acil bir şekilde adım atmalı
09:00 20 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
19/06/2025
23:46 Netanyahu’dan Hamaney’e yine suikast tehdidi