İranlılar bu kez inkılaptan azadîye giden yolu açmakta kararlı!

img
HABER MERKEZİ - İran'ın her kentinde inkılap ve azadî ismini taşıyan meydanlar var. 43 yılda İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışan binlerce insan öldürüldü, idam edildi. İranlılar bu kez o yolu açmada kararlı görünüyor. 
 
Jîna Emînî'nin Tahran'da polis şiddeti sonucu yaşamını yitirdiği 16 Eylül'den bu yana İran genelinde devam eden protestolar iki buçuk ayını geride bıraktı. İran İnsan Hakları Örgütü'nün 28 Kasım tarihli raporuna göre; İran ve Rojhilat kentlerinde rejimin eylemlere saldırıları sonucu 60'ı çocuk, 29'u kadın en az 448 kişi öldürüldü. 16-21 Kasım tarihleri arasında rejim güçleri tarafından öldürülen 72'den 56'sı Rojhilatlıydı. İran'ın 31 eyaletinden 26'sında yaşanan ölümlerin neredeyse yarısı Sistan ve Belucistan eyaleti ile Rojhilat kentlerinde gerçekleşti. Tahran'da da en az 43 kişinin eylemler sırasında öldürüldüğü belirtiliyor. Tabi bunlar resmi rakamlar. Görüştüğüm insanların büyük çoğunluğu, birçok ailenin tehditler sonucu çocuklarının rejim tarafından öldürüldüğü bilgisini saklamak zorunda kaldığını belirtiyor. Binlerce kişinin yaralandığı ülkede 18 binden fazla kişinin de eylemler boyunca gözaltına alındığı belirtiliyor.
 
MAHABAD'DAN TAHRAN'A
 
 
Rojhilat kentlerini ziyaret ettikten sonra yaklaşık 18 milyon nüfusu bulunan İran'ın başkenti Tahran'daki durumu gözlemlemek istiyorum. Akşam Mahabad Otobüs Terminali'nden otobüsle yola çıkıyorum ve sabah Tahran'a ulaşıyorum. Geniş yollara rağmen Tahran'ın girişinden itibaren trafik çok yoğun ve araçlar ağır aksak ilerliyor. Kente giriş yaptıktan yaklaşık bir saat sonra kentin önemli merkezlerinden biri olan Azadî Kulesi'nin hemen yanındaki Batı Terminali'ne ulaşıyorum. Çevre kentlerden başkente çalışmak için gelenlerin soluklanmak ve biraz dinlenmek için ilk olarak ziyaret ettiği Azadî Kulesi'ne doğru yürüyorum.  Azadî Kulesi'nin bulunduğu parkta, Katar'da düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası nedeniyle yapılan hazırlıklar var. Yine pakın etrafına kupayı temsilen heykeller konulmuş. İş bulma umuduyla ülkenin en yoksul eyaletlerinden olan Huzistan'dan gelen birkaç genç, soğuk havaya rağmen çimlerin üzerine uzanmış dinlenmeye çalışıyor. Ben de burada birkaç fotoğraf çektikten sonra başkenti dolaşmaya başlıyorum. Caddelerde sabah kalabalığı, insanlarda işe yetişme telaşı var.
 
 
GAŞT E ÎRŞAD HÜKMÜNÜ YİTİRMİŞ!
 
 
Hem ara sokaklarda hem de ana caddelerde dolaşırken, Gaşt e İrşad'a (Rehber Devriyeleri) bir itiraz olarak başları açık dolaşan kadınların sayısında, önceki ziyaretlerime oranla ciddi bir artış olduğunu görüyorum. Rejim ilan etse de etmese de Tahran sokakları ve caddeleri de tıpkı Rojhilat kentlerinde gördüğüm gibi Gaşt e İrşad'ın hiçbir hükmünün kalmadığını gösteriyor. 
 
'DİKTATÖRE ÖLÜM' VE KANLI ELLER 
 
 
Nîayeş, Hemet ve Yadîgarî Îmam karayollarının arasındaki Ferehzade vadisinin büyük bir bölümünde inşa edilmiş olan Nehc-ül Belağe Parkı'na gitmek istiyorum. Tahranlıların dinlenmek ve piknik yapmak için ziyaret ettiği bu büyük parkı, öğle arası okuldan çıkan lise öğrencileri yoğunca ziyaret ediyor. Birçok noktasında kızlı erkekli öğrenciler şarkılar söylüyor, kahkahalar atıyor. Büfeden aldıkları yiyecek ve içecekleri beraber tüketen gençler, kimseye aldırış etmiyor. Parkı boydan boya dolaşırken neredeyse her duvarın üzerinde "Diktator Hamaney", "Mahsa (Jîna) Emînî", "Zen, Zendegî Azadî (Jin, Jiyan Azadî)” sloganları dikkat çekiyor. Çoğu üzeri farklı suratlar çizilerek silinmiş, ancak hemen yanlarında düzgün bir şekilde yazılmış "Diktatöre Ölüm" yazılaması, gençlerin sloganlarını duvarlara yazmaktan geri durmadığını gösteriyor.
 
Bu büyük parktan tekrar şehir merkezine doğru inerken, neredeyse her üst geçidin ayaklarında ve merdivenlerinde, yine duvarlarda rejim güçlerinin cinayetlerine dikkat çekmek için "kanlı el" işaretleri ve yazılamalar var.  
 
EVÎN CEZAEVİ CELLADI! 
 
 
Bir otobüs durağında beklerken, kırmızı pastel boya kalemiyle "Merg ber Xamaney Celadî Zindanî Ewîn (Evîn Cezaevi Celadı Hamaney'e ölüm)" yazısı dikkat çekiyor. Evîn Cezaevi İran'da siyasi mahkûmların tutulduğu en büyük hapishane. İşkencelerle sık sık adından söz ettiren bu cezaevinin bazı koğuşları rejim yargısının denetimi dışında bulunan başka kurumlar tarafından yönetiliyor. Hapishanenin 209 ve 240 numaralı koğuşlarının İstihbarat Bakanlığı ve Devrim Muhafızları denetiminde olduğu, buradaki sorgu ve işkencelerin gizli tutulduğu, adeta resmi olmayan bir gözaltı merkezi görevi gördüğü belirtiliyor. Evîn Cezaevi, 16 Ekim'de çıkan yangında en az 4 tutuklunun yaşamını yitirdiği 60'tan fazlasının yaralandığı haberleriyle gündeme gelmişti. 
 
 
BASIN HEDEF GÖSTERİLİYOR
 
Kenti dolaşmayı sürdürürken neredeyse her devlet dairesinin önünde motorize polis ekipleri hazır vaziyette bekliyor. Daha çok üniversitelerde ve geceleri mahalle aralarında eylemlerin yapıldığı Tahran'da billboardlara rejim yanlılarınca rejimi destekleyen, dış güçlerin ülkeyi karıştırdığını anlatan ve buna karşı durulmasını isteyen pankartlar da asılmış. Yine kimi noktalarda özellikle duvarlara ve kaldırımlarda bulunan telekomünikasyon panolarına eylemlerde yaşamını yitiren polislerin isimlerinin altına uluslararası kimi basın kuruluşlarının isimleri "katil" diye not düşülerek hedef gösteriliyor.
 
 
DEVLET MEDYASI BOŞ DURMUYOR
 
İran'da bulunduğum süre boyunca resmi televizyonların tamamında, halk ayaklanmasının "dış güçler" tarafından organize edildiğini anlatan özel programlara ağırlık veriliyor. Yine doğrudan "Zen, Zendegî Azadî (Jin Jiyan Azadî)" sloganı üzerine özel belgesel yapılıyor ve erkek kadın dini görevlilerce bunun "zararları" anlatılıyor ve neredeyse her gün televizyonlarda gösteriliyor. Daha önceki yıllarda yaşamını yitirmiş polis ve askerlerin hayat hikayelerinden oluşan belgesellerin özel olarak bu dönemde verilip verilmediğini sorduğum bir yurttaş, önceden de bu tür programların yapıldığını ama eylemler başladıktan sonra bunların gösterimine ağırlık verildiğini belirtiyor. Ülkede yayınlanan gazetelerin çoğunda ve resmi ajanslarca servis edilen haber ve kimi infografik çalışmalarda, ülke içinde ve dışındaki insan hakları örgütleri, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve ABD, yine diasporada yaşayan sanatçı, siyasetçi ve aktivistler şemalar çizilerek hedef gösteriliyor. 
 
 
ALTERNATİF KAYNAKLARDAN BİLGİ EDİNME 
 
Çocukların, kadınların ve gençlerin öldürüldüğünü görmezden gelen basın, esnafın dükkanlarını kapatarak yaşananları protesto etmesini "zorbalığa" eylem yapan gençlerin yürüyüşlerini de "vandalizme" bağlıyor. Görüştüğüm kaynaklar, bütün bunlara rağmen bu tür kara propagandaların ve algıya yönelik yayınların halkta eskisi gibi karşılık bulamadığını, insanların daha çok internet yasağını delerek telegram kanalları ve farklı kaynakları takip ettiğini belirtiyor.
 
İNKILAPTAN AZADÎYE...
 
 
İran'ın her kentinde "İnkılap (Devrim)" ve "Azadî (Özgürlük)" meydanları var. Bu her iki isim Tahran'da da önemli meydanlara verilmiş. Bu isimler için İranlılar ve Rojhilatlılar arasında konuşulan dikkat çekici bir belirleme var. Gezim sırasında bana eşlik eden arkadaşa bu durumun dikkatimi çektiğini söylediğimde şöyle diyor: "Çok haklısınız. Her yerde bu isimleri taşıyan meydanlar var. Bizler de bunun için şöyle deriz: 43 yıl önce halklar bir inkılap yani devrim gerçekleştirdi. Ama 43 yılda gelinen noktada hala azadîye (özgürlük) ulaşmış değiliz. İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na giden yollar sürekli kapalı." 
 
İran'da 43 yıldır İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışırken binlerce insan öldürüldü, idam edildi, sürgüne gitmek zorunda kaldı. 
 
16 Eylül'de Jîna Emînî'nin öldürülmesinden sonra sokaklara çıkan ve itirazlarını yükselten halklar, bu kez azadîye giden o yolu açma konusunda kararlı. 
 
 
 
(Bitti)
 
MA / Abdurrahman Gök

Diğer başlıklar

11/09/2025
23:29 İspanyol STK’lerden Avrupa Konseyi’ne Abdullah Öcalan için ‘umut hakkı’ çağrısı
22:13 Gazze'de açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısı 411'e çıktı
21:39 Êlih'te YJA Starlı üç kadın için anma
20:21 Amûdê-Qamişlo yolunda kaza: Bir kişi hayatını kaybetti
20:05 Finalist belgesel ‘YÎBO’ izleyiciyle buluşacak
19:41 Bağcılar Tramvay Durağı’nda kaza: 1 yaralı
19:38 Meclis komisyonunun 8'inci toplantısı'ndan öne çıkanlar
19:04 İşten çıkarılan emekçilerin eylemi 43’ücü gününde
18:35 Gülistan Kılıç Koçyiğit: Antidemokratik uygulamalar süreci zehirliyor
18:22 Arzu Çerkezoğlu: Evrensel ve kalıcı bir barış sosyal adalet temeline dayanır
18:12 Binlerce kişi, Akıncı’nın taziyesine katıldı
18:09 Devrimci Parti'den 'kuyu tipi hapishaneler kapatılsın' çağrısı
18:05 Ayla Akat Ata: Pozitif barış sürecine geçiş yapmamız gerek
17:34 KESK, komisyona öneriler sundu
17:20 DEM Parti ile CHP görüşmesi sonrası açıklama: Antidemokratik uygulamalar ortadan kalkmalı
17:02 Giyadîn’de maden ocağına tepki: Bu coğrafyadan elinizi çekin
17:01 'Anadilde eğitim için bir an önce adım atılsın'
16:51 Agirî’de çatılar uçtu
16:02 Kurtulmuş: Komisyonun görevi çalışmaları nihai sonuca ulaştırmaktır
15:35 İstanbul Barosu’ndan ‘kuyu tipi’ cezaevlerine ilişkin açıklama
15:28 DEM Parti ile CHP görüşmesi başladı
14:49 DEM Parti ziyareti öncesi CHP etrafındaki abluka kaldırıldı
14:40 Konseye bildirimde bulunan kurumların 'umut hakkı' talepleri
14:37 Meclis komisyonu 8'nci kez toplandı
14:30 Ayşe Gökkan tahliye edilmedi: Öcalan özgür olmalı
14:28 Merkez Bankası faizi yüzde 40,5 düşürdü
13:55 Eylemdeki Omsa Metal işçileri İsveç Konsolosluğu önüne yürüdü
13:36 ‘Ekonomik sorunlar mali müşavirlerin sırtına yüklenemez’
13:24 CHP İstanbul İl Kongresi'nin iptali davasına esastan ret kararı
12:44 İstinaf ÖHD’li avukata verilen beraat kararını bozdu
12:43 Bahçeli provakasyonlara karşı uyardı
12:31 28. Uluslararası Dişhekimliği Kongresi Amed’de düzenlenecek
12:25 TUC konferansında 'Abdullah Öcalan’a özgürlük' çağrısı
12:03 Gülistan Kılıç Koçyiğit: Komisyon acilen İmralı'ya gitmeli
11:52 Batı Şeria’da 26 Filistinli gözaltına aldı
11:49 İsrail’den Husilere saldırı: 35 ölü, 131 yaralı
11:48 203 kadın edebiyatçıdan cinsel şiddet ve tacize karşı ortak çağrı
11:20 3 gazetecinin davasına 'eksik husus' ertelemesi
11:18 Gazeteci Güneş hakkında beraat kararı
10:03 Efe Tektekin'i ezen polis yeniden yargılanacak
09:53 Gazeteci Gök’ün yurt dışı yasağı kaldırılmadı
09:22 'Ağaçlarımızı keseceklerse barış nasıl gelecek?'
09:21 Taziyelere engel, mezarlıklara saldırı: Ailelerin yanında yer almalıyız
09:08 Kadıköy'de sokağın nabzı: Komisyon Öcalan ile görüşsün
09:07 Bedirhanoğlu: Kürt birliği sürece katkı sunar
09:05 Türkiye 11 yıldır adım atmıyor: Komite net tavır almalı
09:03 12 Eylül'ün üzerinden 45 yıl geçti: Ne unuttular ne geri adım attılar
09:02 Ankara'da 4,1 büyüklüğünde deprem
09:01 Türkiye'nin Suriye politikası: Kürt kazanmasın
09:00 11 EYLÜL 2025 GÜNDEMİ
08:42 37 ilin emniyet müdürü değişti
08:23 Can Holding’e operasyon: Habertürk ve Show Tv’ye el konuldu
10/09/2025
23:26 39 Filistinli katledildi
23:01 Zelenski: Avrupa üzerinde etkili bir hava kalkanı oluşturmalıyız
21:08 Çiğdem Doğu: Önder Apo baş müzakerecidir, eşit koşullarda olması gerekir
19:53 CHP, 14 Eylül'de Ankara'da miting düzenleyecek
19:48 Kayyımın işten çıkardığı işçiler: Dönene kadar alanlarda olacağız
19:17 Qoser’de anadil yürüyüşüne valilik yasağı
18:56 Tecavüz faili vali korumasına tutuklama da yok ihraç da!
18:18 Çelik'e 32 yılın ardından kitlesel karşılama
18:12 30 yıl sonra tahliye edilen Siraç: Mücadeleye devam edeceğiz
18:08 İsrail, Yemen'e saldırdı: 9 ölü
18:00 YJA Starlı üç kadın anıldı: Onların çizgisi yol gösteriyor
17:18 ESP Eş Genel Başkanı Deniz Aktaş hakkında tahliye ve ev hapsi
16:33 Türkiye Komünistlerinin Platformu ilan edildi
15:59 'Sahte diploma çetesi' davasının ilk duruşması 12 Eylül'de
15:44 DEM Parti Eş Genel Başkanları, Özel'i ziyaret edecek
15:43 TJA’dan Emine Erciyes için anma
14:38 İstanbul Barosu davası ertelendi, tüm talepler reddedildi
14:35 Suriye’deki 'Öcalan ile görüşmek istiyorum' kampanyası tamamlandı
14:28 Reqa’da ‘güvenlik’ operasyonu başlatıldı
14:19 'Abdullah Öcalan'a özgürlük' yürüyüşü başladı
14:16 32 yıl sonra tahliye edildi
14:00 Kürtçe şarkı yazımına ceza AYM'den döndü
13:57 İktidara 'kuyu tipi' çağrısı: Tutsakların yaşamı kritik eşikte, talepler karşılanmalı
13:36 Ayşe Gökkan için uluslararası çağrı
13:29 İskoçyalı Sendikalar Konseyi’den AK’ye ‘umut hakkı’ mektubu
13:13 Ursula von der Leyen’den İsrail'le ticareti askıya almayı önerisi
12:23 AK’ye ‘umut hakkı’ mektubu: Kararlı adımlar atılmalı
12:15 CHP kurultayı davasında 'görevsizlik' başvurusuna ret
12:08 Zırhlı araçla katledilen Can davasında mütalaa kararı
11:57 Fransa'da Macron'a karşı 'her şeyi durdurma' eylemleri başladı
11:56 İSİG Ağustos raporu: En az 194 iş cinayeti
10:50 Nepal'de protestolar sürüyor, ordu başkent sokaklarında
10:45 Beykoz Belediyesi'nde 2 istifa daha
10:17 Gazze’de 24 saatte 83 kişi katledildi
10:15 Besta'ya yürüyen ekolojistler: Örgütlü bir mücadeleyle kazanabiliriz
09:56 Antalya Büyükşehir Belediyesi'ne operasyon: 17 gözaltı
09:55 Polonya, hava sahasına giren Rus İHA'larını düşürdü
09:53 Besta'dan notlar: 35 yıllık özlem ve öfkeyle nöbet
09:25 Besta’da nöbet sona erdi: Doğa özgür olana kadar direniş sürecek
09:11 Wan'da eğitim yılı bin 900 öğretmen açığıyla başladı
09:09 ARÎ-DER'den başvuru çağrısı: Gelin Kürtçemizi birlikte geliştirelim
09:08 Tuğçe Tatari: Ötekileştiren dile karşı barış dilini ve gazeteciliğini inşa etmeliyiz
09:04 Ombudsmanlık ret ettiği talebi bakanlığa tavsiye etti
09:04 Hukukçu Kanar: Gerekçe kalmadı, 'umut hakkı' için adım atılmalı
09:02 Nazmi Gür: Kardeşleşmek kardeşlik hukukuyla mümkündür
09:00 Gilî Dağ'a yıl içinde 30 bin kişi tırmandı
09:00 10 EYLÜL 2025 GÜNDEMİ
08:23 Korucuların kestiği ağaçları yerlerine yuvarladılar
07:50 Besta’da doğa talanına karşı gece boyunca direniş
09/09/2025
22:28 Norveç’te iki Kürt vekil yeniden mecliste
21:38 Macron, Sébastien Lecornu'yu Fransa'nın yeni başbakanı olarak atadı
20:49 Kudüs saldırısını Kassam Tugayları üstlendi
20:43 Besta’da özgürlük kürsüsü: Bu toprakların sahibi bizleriz
19:50 İzmir'de kayyım protestosu
19:03 Kayyımın işten çıkardığı işçiler 41 gündür direnişte
18:33 Wan’da anadilde eğitim talepli çalışma
17:46 DEDAŞ, çiftçinin trafosuna el koydu
17:43 İstanbul Barosu davası yarın devam edecek
17:36 Besta’da nöbet başladı
17:33 Çocuk kaçırma girişimi ve kadına yönelik tacizin yaşandığı mahallede yürüyüş
17:01 İsrail, Doha'da Hamas liderlerini hedef aldı
16:50 Ayşe İnceyol davasında tanıklar dinlendi
16:44 İran’da 8 günde 92 kişi idam edildi
15:54 İstanbul, Adana ve Hatay’da ev baskınları: 6 gözaltı
15:53 Kırşehir’de saat başı koğuşlara baskın
15:52 İmralı Heyeti'nde hangi partilerden temsilciler olacak?
15:26 Yılmaz Güney'in ölümünün üzerinden 41 yıl geçti
15:23 Tülay Hatimoğulları: Her yerde doğamız için direnmeye devam edeceğiz
15:19 Nepal Başbakanı Sharma Oli istifa etti
14:47 Özel: Asla teslim olmayacağız
14:20 13 sendika ve örgütten 'umut hakkı' çağrısı
13:51 HDP'ye saldırı davası: 'Silahlı tehdit' suçundan beraat
13:45 Şirnex’te doğa talanına karşı eylem: Barışı Cudi, Gabar ve Besta’da başlatın
13:36 EUTCC'den Bakanlar Komitesi'ne 'umut hakkı' için harekete geçme çağrısı
13:19 Ege Bölgesi'nde kadınlara yönelik en az 233 ihlal
13:15 30 yılın ardından tahliye edildi
13:11 Gabar’da bir kişi ölü bulundu
12:16 Sinema dünyasından İsrailli kurumlara boykot
12:04 Emniyete 30 kişilik liste veren Tekin Sarıyer’de
11:36 DEM Parti heyeti İmralı'ya gidecek
11:34 CHP önünde kayyım tepkisi: Kabul etmiyoruz
11:32 Prof. Wallis: Öcalan anti-kapitalist hareketler için ilham verici
11:28 Tekin’den il binası açıklaması: Sarıyer’e gideceğim
11:23 Özel'den 'Öcalan' sorusuna yanıt: Komisyon tartışır
11:07 DEM Parti Sözcüsü: Öcalan 'komisyona aktaracağım önemli şeyler var' dedi
11:03 Nepal’de yasak ve yolsuzluklara karşı protesto sürüyor
10:42 İstanbul Barosu davası bugün: Yöneticiler 1 saat kapıda bekletildi
10:41 Yerlerine kayyım atanan meclis üyelerinden ikinci toplantı
10:23 İsrail’den Gazze'ye yeni saldırı tehdidi
09:58 Gabar’da ağaç kesimi sürüyor
09:53 Mexmûr’da ambargo: İşçiler 15 gündür gözaltında
09:47 Okulların açılmasıyla İstanbul'da trafik arttı
09:41 Gürsel Tekin'den 'mal varlığı' açıklaması
09:36 Amed'de yandaşa özel ihale
09:13 Cezaevi idaresi bir buçuk yıldır kitapta Abdullah Öcalan'a atıf arıyor
09:10 İpekyüz: RTÜK barış odaklı bir yayıncılığı teşvik etmeli
09:07 5 kez tahliyesi ertelendi, 33 yıl tutsak kaldı: 'Nasıl başaracağız'a odaklanmalıyız
09:02 Komisyon meslek odaları, sendika ve sivil toplum örgütlerini dinleyecek