İranlılar bu kez inkılaptan azadîye giden yolu açmakta kararlı!

img
HABER MERKEZİ - İran'ın her kentinde inkılap ve azadî ismini taşıyan meydanlar var. 43 yılda İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışan binlerce insan öldürüldü, idam edildi. İranlılar bu kez o yolu açmada kararlı görünüyor. 
 
Jîna Emînî'nin Tahran'da polis şiddeti sonucu yaşamını yitirdiği 16 Eylül'den bu yana İran genelinde devam eden protestolar iki buçuk ayını geride bıraktı. İran İnsan Hakları Örgütü'nün 28 Kasım tarihli raporuna göre; İran ve Rojhilat kentlerinde rejimin eylemlere saldırıları sonucu 60'ı çocuk, 29'u kadın en az 448 kişi öldürüldü. 16-21 Kasım tarihleri arasında rejim güçleri tarafından öldürülen 72'den 56'sı Rojhilatlıydı. İran'ın 31 eyaletinden 26'sında yaşanan ölümlerin neredeyse yarısı Sistan ve Belucistan eyaleti ile Rojhilat kentlerinde gerçekleşti. Tahran'da da en az 43 kişinin eylemler sırasında öldürüldüğü belirtiliyor. Tabi bunlar resmi rakamlar. Görüştüğüm insanların büyük çoğunluğu, birçok ailenin tehditler sonucu çocuklarının rejim tarafından öldürüldüğü bilgisini saklamak zorunda kaldığını belirtiyor. Binlerce kişinin yaralandığı ülkede 18 binden fazla kişinin de eylemler boyunca gözaltına alındığı belirtiliyor.
 
MAHABAD'DAN TAHRAN'A
 
 
Rojhilat kentlerini ziyaret ettikten sonra yaklaşık 18 milyon nüfusu bulunan İran'ın başkenti Tahran'daki durumu gözlemlemek istiyorum. Akşam Mahabad Otobüs Terminali'nden otobüsle yola çıkıyorum ve sabah Tahran'a ulaşıyorum. Geniş yollara rağmen Tahran'ın girişinden itibaren trafik çok yoğun ve araçlar ağır aksak ilerliyor. Kente giriş yaptıktan yaklaşık bir saat sonra kentin önemli merkezlerinden biri olan Azadî Kulesi'nin hemen yanındaki Batı Terminali'ne ulaşıyorum. Çevre kentlerden başkente çalışmak için gelenlerin soluklanmak ve biraz dinlenmek için ilk olarak ziyaret ettiği Azadî Kulesi'ne doğru yürüyorum.  Azadî Kulesi'nin bulunduğu parkta, Katar'da düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası nedeniyle yapılan hazırlıklar var. Yine pakın etrafına kupayı temsilen heykeller konulmuş. İş bulma umuduyla ülkenin en yoksul eyaletlerinden olan Huzistan'dan gelen birkaç genç, soğuk havaya rağmen çimlerin üzerine uzanmış dinlenmeye çalışıyor. Ben de burada birkaç fotoğraf çektikten sonra başkenti dolaşmaya başlıyorum. Caddelerde sabah kalabalığı, insanlarda işe yetişme telaşı var.
 
 
GAŞT E ÎRŞAD HÜKMÜNÜ YİTİRMİŞ!
 
 
Hem ara sokaklarda hem de ana caddelerde dolaşırken, Gaşt e İrşad'a (Rehber Devriyeleri) bir itiraz olarak başları açık dolaşan kadınların sayısında, önceki ziyaretlerime oranla ciddi bir artış olduğunu görüyorum. Rejim ilan etse de etmese de Tahran sokakları ve caddeleri de tıpkı Rojhilat kentlerinde gördüğüm gibi Gaşt e İrşad'ın hiçbir hükmünün kalmadığını gösteriyor. 
 
'DİKTATÖRE ÖLÜM' VE KANLI ELLER 
 
 
Nîayeş, Hemet ve Yadîgarî Îmam karayollarının arasındaki Ferehzade vadisinin büyük bir bölümünde inşa edilmiş olan Nehc-ül Belağe Parkı'na gitmek istiyorum. Tahranlıların dinlenmek ve piknik yapmak için ziyaret ettiği bu büyük parkı, öğle arası okuldan çıkan lise öğrencileri yoğunca ziyaret ediyor. Birçok noktasında kızlı erkekli öğrenciler şarkılar söylüyor, kahkahalar atıyor. Büfeden aldıkları yiyecek ve içecekleri beraber tüketen gençler, kimseye aldırış etmiyor. Parkı boydan boya dolaşırken neredeyse her duvarın üzerinde "Diktator Hamaney", "Mahsa (Jîna) Emînî", "Zen, Zendegî Azadî (Jin, Jiyan Azadî)” sloganları dikkat çekiyor. Çoğu üzeri farklı suratlar çizilerek silinmiş, ancak hemen yanlarında düzgün bir şekilde yazılmış "Diktatöre Ölüm" yazılaması, gençlerin sloganlarını duvarlara yazmaktan geri durmadığını gösteriyor.
 
Bu büyük parktan tekrar şehir merkezine doğru inerken, neredeyse her üst geçidin ayaklarında ve merdivenlerinde, yine duvarlarda rejim güçlerinin cinayetlerine dikkat çekmek için "kanlı el" işaretleri ve yazılamalar var.  
 
EVÎN CEZAEVİ CELLADI! 
 
 
Bir otobüs durağında beklerken, kırmızı pastel boya kalemiyle "Merg ber Xamaney Celadî Zindanî Ewîn (Evîn Cezaevi Celadı Hamaney'e ölüm)" yazısı dikkat çekiyor. Evîn Cezaevi İran'da siyasi mahkûmların tutulduğu en büyük hapishane. İşkencelerle sık sık adından söz ettiren bu cezaevinin bazı koğuşları rejim yargısının denetimi dışında bulunan başka kurumlar tarafından yönetiliyor. Hapishanenin 209 ve 240 numaralı koğuşlarının İstihbarat Bakanlığı ve Devrim Muhafızları denetiminde olduğu, buradaki sorgu ve işkencelerin gizli tutulduğu, adeta resmi olmayan bir gözaltı merkezi görevi gördüğü belirtiliyor. Evîn Cezaevi, 16 Ekim'de çıkan yangında en az 4 tutuklunun yaşamını yitirdiği 60'tan fazlasının yaralandığı haberleriyle gündeme gelmişti. 
 
 
BASIN HEDEF GÖSTERİLİYOR
 
Kenti dolaşmayı sürdürürken neredeyse her devlet dairesinin önünde motorize polis ekipleri hazır vaziyette bekliyor. Daha çok üniversitelerde ve geceleri mahalle aralarında eylemlerin yapıldığı Tahran'da billboardlara rejim yanlılarınca rejimi destekleyen, dış güçlerin ülkeyi karıştırdığını anlatan ve buna karşı durulmasını isteyen pankartlar da asılmış. Yine kimi noktalarda özellikle duvarlara ve kaldırımlarda bulunan telekomünikasyon panolarına eylemlerde yaşamını yitiren polislerin isimlerinin altına uluslararası kimi basın kuruluşlarının isimleri "katil" diye not düşülerek hedef gösteriliyor.
 
 
DEVLET MEDYASI BOŞ DURMUYOR
 
İran'da bulunduğum süre boyunca resmi televizyonların tamamında, halk ayaklanmasının "dış güçler" tarafından organize edildiğini anlatan özel programlara ağırlık veriliyor. Yine doğrudan "Zen, Zendegî Azadî (Jin Jiyan Azadî)" sloganı üzerine özel belgesel yapılıyor ve erkek kadın dini görevlilerce bunun "zararları" anlatılıyor ve neredeyse her gün televizyonlarda gösteriliyor. Daha önceki yıllarda yaşamını yitirmiş polis ve askerlerin hayat hikayelerinden oluşan belgesellerin özel olarak bu dönemde verilip verilmediğini sorduğum bir yurttaş, önceden de bu tür programların yapıldığını ama eylemler başladıktan sonra bunların gösterimine ağırlık verildiğini belirtiyor. Ülkede yayınlanan gazetelerin çoğunda ve resmi ajanslarca servis edilen haber ve kimi infografik çalışmalarda, ülke içinde ve dışındaki insan hakları örgütleri, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve ABD, yine diasporada yaşayan sanatçı, siyasetçi ve aktivistler şemalar çizilerek hedef gösteriliyor. 
 
 
ALTERNATİF KAYNAKLARDAN BİLGİ EDİNME 
 
Çocukların, kadınların ve gençlerin öldürüldüğünü görmezden gelen basın, esnafın dükkanlarını kapatarak yaşananları protesto etmesini "zorbalığa" eylem yapan gençlerin yürüyüşlerini de "vandalizme" bağlıyor. Görüştüğüm kaynaklar, bütün bunlara rağmen bu tür kara propagandaların ve algıya yönelik yayınların halkta eskisi gibi karşılık bulamadığını, insanların daha çok internet yasağını delerek telegram kanalları ve farklı kaynakları takip ettiğini belirtiyor.
 
İNKILAPTAN AZADÎYE...
 
 
İran'ın her kentinde "İnkılap (Devrim)" ve "Azadî (Özgürlük)" meydanları var. Bu her iki isim Tahran'da da önemli meydanlara verilmiş. Bu isimler için İranlılar ve Rojhilatlılar arasında konuşulan dikkat çekici bir belirleme var. Gezim sırasında bana eşlik eden arkadaşa bu durumun dikkatimi çektiğini söylediğimde şöyle diyor: "Çok haklısınız. Her yerde bu isimleri taşıyan meydanlar var. Bizler de bunun için şöyle deriz: 43 yıl önce halklar bir inkılap yani devrim gerçekleştirdi. Ama 43 yılda gelinen noktada hala azadîye (özgürlük) ulaşmış değiliz. İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na giden yollar sürekli kapalı." 
 
İran'da 43 yıldır İnkılap Meydanı'ndan Azadî Meydanı'na ulaşmak için o kısa ama meşakkatli yolu katetmeye çalışırken binlerce insan öldürüldü, idam edildi, sürgüne gitmek zorunda kaldı. 
 
16 Eylül'de Jîna Emînî'nin öldürülmesinden sonra sokaklara çıkan ve itirazlarını yükselten halklar, bu kez azadîye giden o yolu açma konusunda kararlı. 
 
 
 
(Bitti)
 
MA / Abdurrahman Gök

Diğer başlıklar

11:56 Amed'deki 'umut hakkı' yürüyüşünde öne çıkan talepler
11:47 AK, Türkiye'yi Demirtaş'ı serbest bırakmaya çağırdı
11:19 Meclis komisyonunun 11’inci toplantısı başladı
11:01 AK'den 'umut hakkı' kararı: Türkiye’ye süre verdi, komisyona işaret etti
10:16 İddia: Müdür karanlık geçmişini perdelemek için tahliyeleri erteliyor
10:12 ‘Rant’ projeleri reddedilince DEM Parti’yi karaladılar
09:59 İşte Türkiye’nin 'statüsüz Kürt' diplomasi trafiğinin detayları
09:51 Wan’daki kayyımdan kışkırtıcı adım
09:35 Wan'dan haykırdılar: Öcalan'ın özgürlüğü Kürtlerin özgürlüğüdür
09:10 Musa Anter ve Özgür Basın Şehitleri Gazetecilik Ödülleri açıklandı
09:05 Rapor: Depremzedelerin koşulları değişmedi, sağlık sorunları arttı
09:03 Gimgim’da bal hasadı: Bu sene verim de kalite de düşük
09:02 Sağlıkta şiddetin boyutu: 13 yılda 123 bin başvuru
09:00 ‘Kadınların dahil olduğu bir çözüm süreci birlikte yaşamı temin edebilir’
09:00 18 EYLÜL 2025 GÜNDEMİ
17/09/2025
23:27 Şara ile Kalın görüşmesinde anlaşmazlık
23:15 Hunergeha Welat'tan 'Vê carê rast e' klibi
22:57 Keskin Bayındır: Kanunlar artık 'Öcalan özgür olmalı' diyor, uygulayın
21:27 Fed’den yılın ilk faiz indirimi
21:18 Komisyonun 10'uncu toplantısı sona erdi: Etkili adımlar atılsın
21:08 Amed'de sağlıklı yaşam için bisiklet turu
20:44 Mersin'de polisin 2 saatlik ablukasını aşan kitle yürüdü
20:28 ‘Barış istiyoruz’ kampanyasına yoğun ilgi
19:50 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Umut hakkı demokratik entegrasyon için önemli anahtardır
19:14 İsviçre'den seslendiler: Umut hakkı tanınsın, barış yolu açılsın
19:04 KHK eylemi 338'inci haftasında
18:55 Wan’da binler Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü için yürüdü
18:33 Akademisyenler Meclis komisyonunda: Anayasa barışa dönük bir dille yeniden kaleme alınabilir
17:47 Gazze'de katledilenlerin sayısı 65 bini geçti
17:40 Amed yürüyüşünde Abdullah Öcalan’ın dev posteri açıldı
17:02 MİT Başkanı Şara ile görüşecek
16:45 Bayrampaşa Belediye Başkanı görevden alındı
16:44 Cemaatteki tecavüz davasında karar bozuldu, cezalar arttırıldı
16:40 Çadır eylemindeki işçilerden yeni kararlar
16:35 Geçici hükümet Nepal’de ulusal yas ilan etti
16:20 Tahliyeye kurul engeli
15:39 Kuzey ve Doğu Suriye halkları, Öcalan’ın özgürlüğü için eylemde
15:35 Wan'da yürüyüşe son çağrı
15:04 3 yılda İran 2 bin 910 kişiyi idam etti
14:52 Meclis Başkanı Kurtulmuş: Elimizi çabuk tutmalıyız
14:43 Sanatçılardan ‘Barışı toplumsallaştırmak’ buluşması
14:42 30 yıllık tutsağın, kardeşinin cenazesine katılma talebine ret
14:40 Êlih'te aynı aileden 4 kişinin katledilmesi protesto edildi
14:22 ‘Kent uzlaşısı’ davasına çağrı
14:13 Komisyonun 10’uncu toplantısı başladı
14:06 İnsan hakları örgütlerinden Zeyneb Celaliyan’ın tedavi hakkı için çağrı
13:38 Abdullah Öcalan: Hukuksal çözüm aşamasına gelindi
13:02 ‘Komisyon Öcalan ile görüşmeli, yasal düzenlemeler konuşulmalı'
12:34 Zeyneb Celaliyan'dan mektup: Zulme sessiz kalmayın
12:18 Kayyımın kapattığı Alo Şiddet Hattı yeniden hizmete sunuldu
11:59 AYM kararı hiçe sayılıyor: 'Sanal devriye'den 25 hesaba erişim engeli
11:42 Mêrdîn'de doktor saldırıya uğradı
11:30 Z.Ş.'yi öldürmeye teşebbüs eden sanığın duruşması ertelendi
11:29 Kazanhan'ın annesinden mahkemeye: Katili siz mi saklıyorsunuz?
11:28 DBP'den hükümete 'umut hakkı' çağrısı: Kararlar uygulanmalı
11:02 İranlı Prof. Dabashi: Bilge Öcalan’ın çağrısı bölgede kalıcı bir etki yaratacak
10:52 Köyceğiz Belediyesi Başkan Yardımcısı Örnek gözaltına alındı
10:34 Muğla'da orman yangını
10:11 'Kent Uzlaşısı' davası: Kürtlerin seçme ve seçilme hakkına saldırıdır
10:08 Arap aşiretleri öncüleri: Öcalan’ın mesajı halkların kardeşliğini güçlendiriyor
10:00 Amed ve Mêrdîn'de Musa Anter anması yapılacak
09:38 ‘Komisyon anadilde eğitimin önündeki bariyerleri kaldırmalı’
09:21 Öcalan Avrupa'ya gidişleri eleştirdi: Gençlere bilinçli bir göçertme politikası uygulanıyor
09:19 Türkiye Suriye'de ateşle oynuyor
09:18 Prof. Kariane Westrheim: Konsey ‘umut hakkı’na dair Türkiye’yi harekete geçirmeli
09:17 HDK’li Çakmak: Temel hedefimiz barışın toplumsallaşması
09:17 Katliam ihalesi: Av kotası arz talep doğrultusunda belirleniyor
09:12 Görme engelli dengbêjlerin dünyası: Xewnên Tarî
09:11 Av. Tekin: Komite 'umut hakkı' için Türkiye'ye baskı kurmalı
09:09 Şerzan Kurt’un babası: Süreçten umutluyuz, eşitlik istiyoruz
09:07 Amed-Wan arasında yaklaşık 1 yıldır adalet arıyor: Rojin’e ne oldu?
09:04 Tutsak yakınlarının süreç beklentisi: Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü
09:01 Üniversite kütüphanesi valiliğe tahsis edildi: Eğitimciler tepkili
09:00 ATK’den yüzde 94 engelli tutsağa: DAİŞ’e karşı neden savaştın?
09:00 17 EYLÜL 2025 GÜNDEMİ
16/09/2025
23:27 Bayrampaşa Belediyesi Başkanı dahil 20 kişi tutuklandı
23:05 DEM Parti'li Çandar: Demirtaş ve Mızraklı serbest bırakılmalı
22:13 İngiliz sendikalarından Avrupa Konseyi’ne Abdullah Öcalan çağrısı
22:07 KESK'ten yarı zamanlı çalışma yönetmeliğine dava
21:06 Kalkan: Çözüm Önder Apo’nun özgürlüğüyle gelişir
20:54 Mersin ve Amed’de ilçe ilçe ‘umut hakkı’ yürüyüşüne çağrı
20:36 DEM Partili belediye eşbaşkanlarından kadın buluşması
19:44 İran rejimi 16 günde 126 insanı idam etti
19:41 Direnişteki işçilerden destek çağrısı
19:20 UN Women raporu: Dünya kadın haklarında alarm veriyor
19:15 Kayyım atanan belediye eşbaşkanlarından ‘Barış için imza standı’na ziyaret
19:10 Adana’dan Akbelen’e destek: 7554 sayılı yasa iptal edilmeli
18:14 Kadınlar Jîna Emînî için alanlarda: Jin jiyan azadî
17:32 Trump'tan Hamas'a: Tüm rehineleri hemen serbest bırakın
17:23 Wan’nın tüm ilçelerinde 'umut hakkı' yürüyüşüne çağrı
16:54 İran Konsolosluğu önünde Jîna Emînî anması: Özgür yaşamı inşa edeceğiz
16:53 BES'ten TİS kararlarına karşı imza kampanyası
16:42 'Öcalan'ın özgürlüğü toplumun özgürlüğüdür'
16:18 HDK soruşturmasında beraat ve ‘kovuşturmanın durması’ kararı
16:10 Mezopotamya Su Forumu Amed'de gerçekleştirilecek
15:26 ‘Özgürlük felsefesi dünyaya yayıldı’
15:20 Yandaş medyanın Pınar Aydınlar manipülasyonu
15:18 Tevriz Dora davası 10 Şubat’ta ertelendi
15:04 Kadın derneklerinden AK’ye ‘umut hakkı’ mektubu
15:00 Türkiye futbolunda ilk: Formada Kürtçe slogan yer aldı
14:18 Wan'da yürüyüşe çağrı: Öcalan'ın özgürlüğü sağlanmalı
14:10 Gazi Yaşargil'de sağlıkçılara dönük şiddet protesto edildi
14:07 Sûrfest programı belli oldu
13:49 Seqiz'da 'Jîna Emînî' grevi
13:39 Erdoğan: Süreç ivme kazanıyor
13:29 ÖHD'den Meclis'e çağrı: Kürtçeyi resmi statüye kavuşturun
13:25 Tutsaklara kitap engeli: Kurum güvenliğini bozabilir
13:24 ‘Jin, jiyan, azadî özgür bir yaşamın manifestosu’
12:51 İran'ın rejiminin 'affı' siyasi tutsakları kapsamayacak
12:47 Suriye’de 16 günde 13 sivil hayatını kaybetti
12:16 Filistin’den Gazze için uluslararası topluma çağrı
11:40 ‘Jîna Emînî’nin mücadelesi kadınlara rehberlik etti’
11:18 Borsa İstanbul'da operasyon: 14 gözaltı
11:06 Meksikalı kadınlardan ‘umut hakkı’ için eylem
11:00 Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Şoygu Bağdat’ta
10:31 Bakanlar Komitesi'ne mektup: 'Umut hakkı'nda net sinyal ver
10:00 Yürüyüşe katılım çağrısı: Barışın yolu Öcalan'ın özgürlüğünden geçer
09:58 Rojava'dan kadınlara: Devrim ruhunu diri tutalım
09:43 Yazar Gezer: Devletli düşünme geleneğine karşı ‘Xwebûn’ bir kırılma yaratıyor
09:08 AK önünde eylem: 'Umut hakkı'nı uygulayın
09:06 Dêrsim'de deprem, heyelan ve taşkın riski
09:06 Gabar Dağı'nda yeni tehdit: 114 sondaj kuyusu açılıyor
09:05 Gilî Dağ'da çöp sorunu
09:04 Jîna Emînî’nin ardından: Kadın özgürleşmeden erkeğin özgürleşemeyeceği anlaşıldı
09:03 'Umut hakkı' tanınmayan ağır hasta tutsağın babası: Bu bize de işkence
09:02 Amed'deki yürüyüşe çağrı: Öcalan'ın özgürlüğünü haykıralım
09:01 Mızraklı’nın tahliyesine engelin gerekçesi: Örgütten ayrılmadı!
09:00 KJAR koordinasyon üyesi: Rojhilat ve İran'da yeni bir mücadele çizgisi var
09:00 16 EYLÜL 2025 GÜNDEMİ
08:50 Yazar, şair ve sanatçılardan Nesimi Aday için çağrı
08:34 İsrail Gazze'ye kara harekatı başlattı
08:14 Amed’de ilçe ilçe 'umut hakkı' yürüyüşü çalışması
15/09/2025
23:23 İzmir'de 5 ESP'li tutuklandı
22:43 İİT-Arap Birliği Ortak Zirvesi sonuç bildirgesi yayımlandı
21:44 Pınar Aydınlar'a bir ceza bir de beraat talebi YENİLENDİ
21:27 5’inci Suriye Forumu sonuç bildirgesiyle sona erdi
20:49 'Kara para' soruşturmasında adı geçen Tekdağ serbest
19:53 Avukatlar İmralı'dan döndü
19:43 ‘Zeytinlikler termik santrallere kömür olacak’
19:37 Kayyımın işten çıkardığı işçilerin eylemi 47’nci gününde
19:30 Erdoğan Şara ile Katar'da bir araya geldi
19:00 Çin: ABD diğer ülkelerin egemenliğini ihlal ediyor
18:55 Wan'da 'Yaşamak ve yaşatmak için örgütleniyoruz' kampanyası başlatıldı
18:50 'Umut hakkı' yürüyüşüne çağrı
18:36 NADA: Kadınlara yönelik soykırımı durdurmak için sesimizi yükseltelim
18:29 Kartalkaya davasında 'olası kastla öldürmek' suçundan ceza istendi
18:20 HSK olağanüstü toplantısını erteledi
18:17 Gazze'de 3 gazeteci daha katledildi
18:11 Amed'de şüpheli kadın ölümü
18:07 Dêrsim’de 'barış için imza' standı